Điều chỉnh giá điện: 2 năm tăng sốc 1 lần không khác gì "đâm một nhát dao"

PGS. TS. Bùi Xuân Hồi, Bộ môn Kinh tế Năng lượng (ĐH Bách khoa) gần đây đã cônng bố đề án "Đề án nghiên cứu cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện Việt Nam" do ông làm chủ nhiệm. Theo đó, ông nêu ra một số cải tiến về biểu giá điện sinh hoạt bậc thang cùng với đề xuất luật hóa chu kỳ điều chỉnh giá, thời gian 6 tháng/lần.

Bình luận về đề án, PGS. Trần Văn Bình, Viện Kinh tế và Quản lý (ĐH Bách khoa) nhận định luật hoá chu kỳ điều chỉnh giá là việc cần thiết.

Bởi lẽ, việc điều chỉnh giá điện 1 năm 2 lần lẽ ra phải được tiến hành từ nhiều năm trước để tránh những bức xúc không đáng có. Quan điểm của ông là việc điều chỉnh có thể tăng hoặc giảm tuỳ thuộc vào biến động giá thành đầu vào.

Ví dụ, khi nguồn nước dồi dào, giá thành điện thấp, nhưng khi hạn hán, ít nước thì phải huy động nhiệt điện nhiều thì giá thành tăng.

Ông Bình cho biết quy định hiện nay của Việt Nam thì cứ 2 năm ngành điện lại tăng giá 1 lần với mức tăng 10%. Điều này không khác gì "đâm một nhát dao". Chính vậy, nếu được điều chỉnh theo chu kỳ ngắn hơn trong năm, người tiêu dùng sẽ điều chỉnh hành vi của mình để phù hợp hơn, theo quan điểm của vị chuyên gia này.

Ông nhấn mạnh điều hành kiểu giật cục, 2 năm mới cho tăng 1 lần và mỗi lần tăng là tăng giá sốc sẽ gây phản ứng. Đặc biệt việc này khiến những ngành tiêu thụ nhiều điện cực kỳ khó khăn.

Mặt khác, để tránh tình trạng khi giá điện tăng, người dân phải ứng tiêu cực, ông Bình cho rằngcần phải làm cho xã hội hiểu rõ cơ cấu hình thành nên giá điện, việc này phải được minh bạch.

Ngoài ra, ông cho rằng cách tính toán giá điện bình quân hiện nay chưa hợp lý. Việc xác định giờ cao điểm, thấp điểm cần dựa vào thời điểm sử dụng với nguyên tắc giá là: gây ra cho hệ thống hậu quả như thế nào thì phải trả chi phí như thế".

Bên cạnh những cải tiến về biểu mẫu giá bán lẻ, ông cũng lưu ý cần tiếp tục cải tiến phương pháp định giá phù hợp hơn, công bằng hơn.

Ông Lê Hồng Tịnh - Phó chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cũng đồng tình với đề xuất điều chỉnh giá điện 2 hoặc 4 lần một năm, tăng hoặc giảm tuỳ theo biến động để giảm tình trạng "sốc".

Việc điều chỉnh theo mùa theo ông Tịnh sẽ xử lý được tình trạng "sốc" cho người tiêu dùng khi giá lên hoặc giảm một cách từ từ.

Nhìn lại ngành điện chỉ thấy tăng giá, ông Tịnh nhận xét và ví von rằng việc tăng giá theo cách hiện như "1 chiếc xe đang lao với tốc độ 100km/h thì phanh gấp một cái".

Ông Tịnh cũng cho biết, ngành điện đang hướng tới thị trường bán lẻ cạnh tranh nên chính sách giá cũng cần phải đảm bảo nguyên tắc thị trường, nhất là trong bối cảnh nguy cơ thiếu điện đang cận kề. Ngoài ra, khi giá hợp lý cùng chính sách tốt sẽ thu hút đầu tư vào điện tốt hơn.