Điều khiến trung tâm tài chính quốc tế dễ ở trên... giấy

Chiến lược dài hạn

Phát biểu tại hội thảo “Khung pháp lý về trung tâm tài chính quốc tế (IFC): Kinh nghiệm nước ngoài và tham khảo cho TPHCM”, ngày 20/9, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu nhấn mạnh, Nghị quyết 222/2025/QH15 về Trung tâm tài chính quốc tế (TTTCQT) tại Việt Nam có hiệu lực từ ngày 1/9 đã mở ra khung pháp lý quan trọng cho việc hình thành TTTCQT tại Việt Nam.

Thủ tướng cũng đã có những chỉ đạo để từng bước xây dựng và hình thành tại TPHCM và Đà Nẵng. Trong đó, TPHCM với vai trò là trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, đang nỗ lực triển khai các bước cần thiết để xây dựng TTTCQT.

Thứ trưởng Phan Chí Hiếu khẳng định, việc hình thành TTTCQT không chỉ đơn thuần là một dự án phát triển kinh tế mà còn là một chiến lược dài hạn nhằm nâng cao vị thế của Việt Nam trên bản đồ tài chính quốc tế. Để đạt được điều này, TPHCM cần có một khung pháp lý hoàn chỉnh, nguồn nhân lực chất lượng cao và kinh nghiệm quốc tế.

Trong khi đó, TS. Lê Trường Sơn - Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TPHCM - cho rằng TTTCQT không chỉ là nơi huy động và phân bổ vốn mà còn là động lực cho đổi mới sáng tạo và quản trị rủi ro. Ông Sơn nhấn mạnh rằng, TPHCM hoàn toàn có thể trở thành một TTTCQT nếu có chiến lược đúng đắn và khung pháp lý phù hợp. Mô hình thành công từ các TTTCQT như Singapore, Dubai và Hồng Kông - Trung Quốc sẽ là những bài học quý giá cho Việt Nam.

Ông Michael Jaewuk Chin - Thành viên độc lập Hội đồng quản trị Line Man Wongnai - cho rằng, tham vọng xây dựng TTTCQT là một điều rất tốt cho Việt Nam. Nhìn từ kinh nghiệm Hàn Quốc, khoảng 20 năm trước, nước này cũng đầy tham vọng trở thành TTTCQT của Đông Bắc Á và điều đó từng gây nhiều tranh cãi. Theo đánh giá của ông Michael Jaewuk Chin, Hàn Quốc sau đó đã không trở thành một TTTCQT nhưng đây không phải là thất bại hoàn toàn mà là thành công một nửa.

Dù không thể cạnh tranh ngang tầm với Hong Kong hay Singapore, Hàn Quốc đã xây dựng được thị trường tài chính nội địa lớn, thanh khoản cao, các nhà đầu tư nội địa trở nên sành sỏi và các tổ chức tài chính đủ khả năng cạnh tranh toàn cầu.

Đã được 70%

Ông Richard D. McClellan - Phó Chủ tịch Hội đồng tư vấn TTTCQT Việt Nam - cho biết, hiện Việt Nam đã đi được khoảng 70% chặng đường xây dựng khung pháp lý, chính sách và sẽ sớm ban hành.

Mô hình quản trị dự kiến có 3 cơ quan chuyên trách, gồm cơ quan điều hành quản lý hoạt động hàng ngày, cơ quan giám sát đảm bảo tuân thủ và cơ chế giải quyết tranh chấp, bao gồm trung tâm trọng tài quốc tế và có thể có tòa án chuyên trách, học hỏi từ Trung tâm Tài chính Dubai (DIFC).

Ngoài ra, ông McClellan cho rằng Việt Nam cần tiếp tục xây dựng lòng tin lâu dài với nhà đầu tư, minh bạch và nhất quán trong chính sách, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm từ các trung tâm tài chính nổi tiếng thế giới như Dubai, Singapore và Hong Kong - những nơi môi trường pháp lý rõ ràng và bảo vệ lợi ích nhà đầu tư hiệu quả.

Ông Richard D. McClellan lưu ý TPHCM và Đà Nẵng nên chủ động chuẩn bị từ sớm về cơ chế và nguồn nhân lực, không nên chờ sát thời điểm vận hành mới bắt đầu. Việc xây dựng TTTCQT đòi hỏi hàm lượng trí tuệ và đổi mới sáng tạo cao, cần tăng cường cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả, đặc biệt thông qua tòa án quốc tế để đảm bảo quyền lợi nhà đầu tư và thúc đẩy TTTCQT phát triển bền vững, góp phần thu hút vốn đầu tư nước ngoài và phát triển kinh tế Việt Nam.

GS, TS. Lê Hồng Hạnh - Chủ tịch Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) - khuyến nghị, Việt Nam cần xây dựng khung pháp lý hiện đại, minh bạch và cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả. Nếu không, TTTCQT khó hình thành đúng nghĩa, dễ trở thành TTTCQT trên giấy.

Ông Hạnh gợi ý Việt Nam cần học hỏi mô hình Cambridge, với các nguyên tắc minh bạch, tự do hợp đồng và cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả, làm nền tảng để TPHCM và Đà Nẵng trở thành TTTCQT thực sự.

“Khung pháp lý cần bao gồm mô hình quản trị phù hợp, luật áp dụng rõ ràng và cơ chế giải quyết tranh chấp minh bạch. Kinh nghiệm từ Dubai và Astana cho thấy các trung tâm này đều có quyền ban hành luật riêng và có hệ thống pháp luật đặc thù tách biệt với quốc gia. Điều này giúp họ thu hút được nhiều nhà đầu tư quốc tế”, ông Hạnh nói.

Ngoài ra, việc xây dựng TTTCQT còn là một cơ hội để Việt Nam khẳng định vị thế của mình trên bản đồ tài chính thế giới. Tuy nhiên, để đạt được điều này, TPHCM cần phải chuẩn bị từ sớm về cơ chế và nguồn nhân lực, không nên chờ đến sát thời điểm vận hành mới bắt đầu.