Doanh nhân gốc Á tranh cử Tổng thống Mỹ với ý tưởng mỗi tháng phát không 1.000 USD cho người dân, được Elon Musk ủng hộ

Andrew Yang, một doanh nhân và là một ứng viên tranh cử tổng thống của Đảng Dân Chủ, cùng ý tưởng về chính sách xã hội cấp tiến về thu nhập cơ bản phổ quát (UBI) của mình đã nhận được sự ủng hộ của Elon Musk.

Trong một vài chia sẻ ngắn trên Twitter, Musk cho biết ông ủng hộ Yang và UBI là vô cùng cần thiết.

UBI là trọng tâm và cũng là động lực chính của chiến dịch của Yang. Trang web chiến dịch của Yang tuyên bố: Andrew Yang sẽ tranh cử Tổng thống với vai trò là một thành viên của Đảng Dân Chủ vào năm 2020 nhằm thực hiện Freedom Dividend (hay UBI).

Freedom Dividend là một hình thức UBI bao gồm các khoản thanh toán đảm bảo tương ứng 1.000 USD/tháng hay 12.000 USD/năm cho mọi công dân Mỹ trên 18 tuổi. Nói cách khác, mỗi công dân Mỹ trên 18 tuổi đều được nhận 1.000 USD/tháng từ chính phủ Mỹ.

Tính đến thời điểm này, chiến dịch của Yang là chiến dịch ủng hộ UBI tại Mỹ mạnh mẽ nhất. Với kế hoạch của ông, mọi công dân Mỹ trưởng thành sinh sống ở bất kỳ đâu tại Mỹ đều được nhận 12.000 USD mỗi năm. Khoản tiền này sẽ được trả thông qua kết hợp các chương trình phúc lợi và áp dụng thuế giá trị gia tăng (VAT).

Ý tưởng của Yang đã có từ lâu, và có những kết quả đầy hứa hẹn.

Ý tưởng cũ bất ngờ được quan tâm

UBI gần đây đang nhận được nhiều sự quan tâm, tuy nhiên, hệ thống này đã có từ thế kỷ 16, khi nhà nhân đạo Tây Ban Nha Juan Luis Vives ca ngợi một hệ thống phúc lợi vô điều kiện. Vào năm 1526, ông từng viết, "ngay cả những người từng táng gia bại sản vì lối sống bừa bãi – cờ bạc, những món đồ xa xỉ, ham ăn và cá cược – cũng nên có đồ ăn, bởi con người ta không nên chết đói."

Một vài thế kỷ sau đó, các nhà khoa học chính trị và xã hội học cũng đề cao ý tưởng thu nhập tối thiểu. Vào năm 1797, nhà cách mạng Mỹ Thomas Paine ủng hộ "quỹ quốc gia", theo đó, mỗi người Mỹ sẽ được nhận 15 bảng khi 21 tuổi, và thêm 10 bảng mỗi năm kể từ năm 50 tuổi. Ngay cả Martin Luther King Jr. cũng tuyên bố ủng hộ ý tưởng thu nhập cơ bản khi phát biểu tại Stanford vào năm 1967.

Một thử nghiệm lớn

Giai đoạn 10 năm từ năm 1969 đến 1979 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chiến dịch thu nhập cơ bản nhờ hai lý do.

Thứ nhất, vào năm 1969, Tổng thống Richard Nixon đã đưa ra đề xuất Kế hoạch Hỗ trợ Gia đình (FAP). Theo đề xuất này, mỗi gia đình có con sẽ được trợ cấp 10.400 USD mỗi năm tuỳ theo thu nhập. Dù đã được Hạ viện thông qua, đề xuất này không được Thượng viện chấp nhận.

Thứ hai, Manitoba, Canada từng tiến hành chương trình Mincome. Từ năm 1974 đến 1979, cư dân thành phố Winnipeg và thị trấn Dauphin được nhận thu nhập bổ sung hàng tháng dựa trên thu nhập chính của mình. Tuy nhiên, phải tới 20 năm sau đó, khi nhà kinh tế học Evelyn Forget từ Đại học Manitoba khám phá ra hồ sơ Mincome, mọi người mới nhận ra sự thành công của chương trình này.

Nghiên cứu của Forget cho thấy tỉ lệ nhập viện đã giảm 8,5%, tỉ lệ hoàn thành cấp ba tăng, và những người phụ nữ mới sinh con có thể trang trải cuộc sống với khối lượng công việc ít hơn.

Như vậy, kết quả đã rõ ràng: Thu nhập cơ bản có tiềm năng lớn giúp xoá nghèo.

Ý tưởng cấp tiến dần trở nên "chính thống"

Nghiên cứu của Research có vai trò vô cùng quan trọng bởi nó đã hồi sinh chiến dịch thu nhập cơ bản sau hai thập kỷ "ngủ đông". Dù nhận được nhiều lời tán dương, nhưng phải tới một thập kỷ gần đây, các nhà kinh tế học chính thống mới bắt tay thực hiện ý tưởng này.

Một số cái tên nổi bật, đặc biệt là trong ngành công nghệ, ủng hộ UBI là Elon Musk, Mark Zuckerberg và Richard Branson.

Tại nhiều quốc gia và thành phố trên thế giới, các nhà học thuật và hoạch định chính sách đã và đang tiến hành các thử nghiệm thu nhập cơ bản. Nhiều dự án có kết quả tương tự như những gì Forget tìm ra vào cuối những năm 70. Nhiều nghiên cứu UBI đương đại và các chương trình liên quan đã được tiến hành tại các nước đang phát triển.

Vấn đề lớn nhất của thu nhập cơ bản là cần có thêm các nghiên cứu với quy mô lớn và trong thời gian dài tại các nước đã phát triển để tìm ra liệu hệ thống này có thực sự có tác dụng. UBI cần được thử nghiệm, thay vì tranh luận, nhiều hơn.

Đây là lý do vì sao chiến dịch của Yang, Freedom Dividend, có tiềm năng thành công. Nếu được đưa vào hệ thống chính thống, UBI có thể sẽ được nghiên cứu nhiều hơn và chất lượng hơn, và trở thành một chính sách khả thi.