Dòng vốn 'khủng' từ các thương vụ IPO đình đám đi đâu về đâu?

Đẩy mạnh tự doanh, cho vay margin

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán có phần thuận lợi, dòng tiền trở lại mạnh mẽ, triển vọng sau nâng hạng cũng như khung pháp lý mới... nhiều doanh nghiệp cùng lúc chọn thời điểm này để IPO.

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã ban hành quy chế phối hợp xét duyệt hồ sơ IPO và niêm yết, giúp rút ngắn thủ tục, tăng minh bạch và củng cố niềm tin của nhà đầu tư. Bên cạnh đó, Nghị định 245/2025/NĐ-CP tích hợp quy trình IPO và niêm yết, đồng thời rút ngắn thời gian hạn chế chuyển nhượng cổ phiếu (lock-up), giúp nâng sức hấp dẫn cho các đợt chào bán mới.

Ông Bùi Hoàng Hải - Phó Chủ tịch UBCKNN - cho biết, Bộ Tài chính và UBCKNN đã có kế hoạch đa dạng hóa sản phẩm. Cơ quan quản lý cũng nhận thấy, có rất nhiều tổ chức đang thể hiện mong muốn IPO và thời gian tới sẽ có thêm nhiều doanh nghiệp IPO. Nghị định 245 vừa ban hành đã tích hợp hai quy trình IPO và niêm yết , tạo động lực để nhiều doanh nghiệp quan tâm đến IPO hơn.

Một trong những thương vụ IPO lớn nhất trong lịch sử ngành chứng khoán Việt Nam, CTCP Chứng khoán VPBank (VPBankS) đã công bố chào bán cổ phiếu ra công chúng với mức giá 33.900 đồng/cổ phiếu và số lượng là 375 triệu đơn vị. Tổng giá trị vốn huy động dự kiến đạt gần 12.713 tỷ đồng.

Tại buổi IPO roadshow vừa diễn ra ở Hà Nội, ông Vũ Hữu Điền - thành viên Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc VPBankS - cho biết, số tiền huy động sau IPO, khoảng 30% sẽ được dành cho đầu tư tự doanh, gồm cả trái phiếu và cổ phiếu, chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu Chính phủ. 68% được dành cho vay margin, 2% là các khoản khác như ứng trước.

Năm 2022, VPBank mua lại một công ty chứng khoán nhỏ, sau đó tăng vốn lên 8.920 tỷ đồng; đến năm 2023, tiếp tục tăng vốn lên 15.000 tỷ đồng.

Trước VPBS, CTCP Chứng khoán Kỹ thương (TCBS) đã kết thúc đợt chào bán ngày 18/9, phân phối thành công 231,15 triệu cổ phiếu, thu ròng 10.729 tỷ đồng sau chi phí. Trong đó, 70% vốn được dùng cho tự doanh, 30% cho môi giới, margin và ứng trước tiền bán chứng khoán. Tuần sau, cổ phiếu TCX của TCBS dự kiến chính thức giao dịch ngày 21/10.

CTCP Chứng khoán VPS vừa chốt giá IPO ở mức 60.000 đồng/cổ phiếu. Với giá chào bán này, VPS ước tính thu về 12.138,6 tỷ đồng và phần lớn sẽ được sử dụng cho vay giao dịch ký quỹ (gần 8.982 tỷ đồng). Nếu huy động vượt kế hoạch, phần vốn tăng thêm sẽ được bổ sung hoàn toàn cho hoạt động margin.

Cú hích kép từ nâng hạng và làn sóng IPO

Một băn khoăn đặt ra sau loạt thương vụ IPO lớn là liệu dòng tiền ngành chứng khoán có bị “pha loãng”? Ông Hoàng Nam - Giám đốc Khối nghiên cứu và phân tích CTCP Chứng khoán Vietcap - cho rằng việc Việt Nam được nâng hạng đã mở ra cơ hội hút mạnh vốn ngoại, trong đó vốn chủ động có thể đạt 5-6 tỷ USD, thậm chí vượt dòng vốn thụ động. Nguồn tiền này có thể tham gia vào các đợt IPO hoặc tăng vốn của doanh nghiệp niêm yết.

Cơ hội nâng hạng sẽ không chỉ dừng lại ở thị trường mới nổi thứ cấp theo FTSE Russell mà còn cao hơn nữa như MSCI hay mới nổi cao cấp của FTSE Russell. Mỗi lần nâng hạng sẽ có dòng tiền mới đổ vào, theo đó, ông Nam nhận định, dòng tiền trong dài hạn không phải vấn đề đáng lo.

Trong nước, chính sách tiền tệ nới lỏng khiến lãi suất thấp, trong khi khoảng 34% người có thu nhập cao vẫn gửi tiết kiệm, tạo dư địa lớn để chuyển sang cổ phiếu. Hiện tỷ lệ người Việt có tài khoản chứng khoán mới khoảng 10%, cho thấy tiềm năng dòng tiền mới vẫn còn rộng mở. Về ngắn hạn, dòng tiền hiện hữu có thể luân chuyển, tìm đến cơ hội định giá tốt, tiềm năng tăng trưởng cao, ROE (tỷ số lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu) tốt.

Công ty Quản lý quỹ Dragon Capital nhận định, với nền tảng vững chắc và động lực mới từ việc nâng hạng, thị trường Việt Nam được kỳ vọng bước vào giai đoạn tăng tốc mới. Trong đó, tiềm năng được củng cố bởi nhiều đợt IPO lớn, với quy mô dự kiến hơn 40 tỷ USD trong giai đoạn 2026–2028.

Ông Phạm Lưu Hưng - Kinh tế trưởng kiêm Giám đốc Trung tâm Phân tích và Tư vấn Đầu tư SSI (SSI Research) - cho rằng, nâng hạng thị trường chứng khoán sẽ tạo động lực cho làn sóng niêm yết mới từ các doanh nghiệp lớn, đặc biệt trong giai đoạn 2026-2030.

Các doanh nghiệp nhà nước trong lộ trình cổ phần hóa cũng sẽ trở thành nguồn cung hấp dẫn nếu có cơ chế thoái vốn minh bạch và hiệu quả. Điều này không chỉ mở rộng quy mô mà còn tăng tính đại diện theo ngành, đặc biệt trong các lĩnh vực chiến lược như công nghệ, viễn thông, y tế và tiêu dùng.

Để làn sóng IPO thực sự trở thành động lực phát triển, ông Hưng khuyến nghị cần đồng bộ hóa nhiều yếu tố: từ hệ thống định giá hợp lý, cơ chế cổ phần hóa rõ ràng đến việc nới lỏng các điều kiện niêm yết - đặc biệt là đối với các doanh nghiệp công nghệ có tiềm năng tăng trưởng cao.