Giải pháp ngăn hàng giả nhãn hiệu Nhật vào thị trường nội địa?

Trên 200 doanh nghiệp Nhật Bản đang hoạt động tại thị trường Việt

Ngày 28/2/2023, Tổng cục Quản lý thị trường phối hợp với Cơ quan sáng chế Nhật Bản - JPO, Tổ chức thúc đẩy ngoại thương Nhật Bản - JETRO tổ chức Hội thảo Bảo vệ Quyền Sở hữu trí tuệ Việt Nam – Nhật Bản. Với sự góp mặt của đại diện Tổng cục Quản lý thị trường, Thanh tra Bộ Khoa học và Công nghệ, Tổng cục Hải Quan cùng các cơ quan, doanh nghiệp Nhật Bản, Hội thảo nhằm tạo ra góc nhìn đầy đủ để đánh giá vai trò từng ngành, từ cá thể trong phòng chống xâm phạm sở hữu trí tuệ, sở hữu công nghiệp sản phẩm Nhật Bản tại Việt Nam.

Tại Hội thảo, Phó Đại sứ, Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam Shige Watanabe đánh giá, tình trạng hàng nhái, hàng giả nổi cộm tại Việt Nam tác động tiêu cực đến quá trình hình thành một thị trường lành mạnh. Thông qua Hội thảo, Phó Đại sứ mong muốn năng lực giải quyết xâm hại sở hữu trí tuệ Nhật Bản tại Việt Nam sẽ được nâng cao. Từ đó hỗ trợ 200 doanh nghiệp cũng như hơn 90 tổ chức đang hoạt động trên thị trường Việt. 

Mặt khác, Phó Đại sứ Shiga Watanabe đề cao vai trò của cơ chế hợp tác để lắng nghe ý kiến các bên liên quan, làm sao để thúc đẩy các sự kiện phòng chống xâm phạm sở hữu trí tuệ thế giới. Đây là sự kỳ vọng của cả JPO, JETRO cũng như các doanh nghiệp nhằm tìm được giải pháp thúc đẩy một cách phù hợp, chính đáng về quyền sở hữu trí tuệ, sở hữu công nghiệp.

Theo số liệu từ Tổng cục Quản lý thị trường, giai đoạn năm 2021 – 2023, lực lượng quản lý thị trường đã tiến hành kiểm tra, xử lý hàng nghìn vụ việc liên quan đến xâm phạm sở hữu trí tuệ sản phẩm Nhật Bản tại Việt Nam. Cụ thể, mặt hàng mỹ phẩm có 123 vụ bị xử lý, xử phạt hơn 959 triệu đồng; Thực phẩm chức năng có 31 vụ, xử phạt 226 triệu đồng; 100 vụ liên quan đến vệ sinh an toàn thực phẩm, xử phạt 707 triệu đồng.

Đối với đồ điện gia dụng, mặt hàng vốn được ưa chuộng tại thị trường Việt Nam, lực lượng quản lý thị trường phát hiện xử lý 95 vụ, xử phạt trên 1,6 tỷ đồng; ngành hàng thời trang có 93 vụ bị xử lý, xử phạt trên 1,3 tỷ đồng; và nhiều nhất là các sản phẩm phụ tùng xe máy với 611 vụ bị xử lý, xử phạt hơn 4,2 tỷ đồng.

Vai trò lớn của cơ chế phối hợp

Tại Hội thảo, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường Nguyễn Thanh Bình nhận định, cùng với sự phát triển của kinh tế thế giới, nhu cầu về hàng hoá của người tiêu dùng ngày càng trở nên đa dạng, phong phú, tạo ra thị trường mở và rộng lớn cho các nhà sản xuất. Tuy nhiên, vì vậy mà tình trạng vi phạm về hàng giả, hàng hoá xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ vẫn tiếp tục xảy ra với nhiều phương thức, thủ đoạn ngày càng chuyên nghiệp, tinh vi và luôn thay đổi.

"Đây là một trong những vấn đề nhức nhối của xã hội, hệ lụy tiêu cực mà nó mang lại ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng, của chủ thể quyền đang được bảo hộ tại Việt Nam, khiến người tiêu dùng hiểu lầm, làm giảm uy tín của các nhà sản xuất, kinh doanh chân chính", Phó Tổng cục trưởng Nguyễn Thanh Bình nhấn mạnh.

Ý thức việc đấu tranh phòng chống vi phạm là nhiệm vụ hết sức khó khăn, phức tạp, lâu dài, đòi hỏi sự nỗ lực của các cấp, các ngành, các lực lượng chức năng và sự tham gia tích cực của toàn xã hội. Lực lượng quản lý thị trường có nhiều nỗ lực, đồng thời đề xuất những giải pháp tích cực thông qua cơ chế phối hợp giữa các lực lượng, cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức và doanh nghiệp.

Nói về công tác bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, Chánh Thanh tra bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Như Quỳnh, đánh giá còn nhiều khó khăn, một phần do vi phạm liên tục có biến thể, phần khác do năng lực cán bộ thực thi còn những giới hạn nhất định. "Như vậy, logic là hoàn thiện chính sách pháp luật, tăng cường đào tạo nâng cao nhân lực, nâng cao nhận thức của người tiêu dùng", Chánh thanh tra Nguyễn Như Quỳnh nhấn mạnh. Bởi nếu vẫn có sự dung túng của người dùng với sản phẩm giả thì mọi nỗ lực từ góc độ quản lý sẽ không mang lại hiệu quả.

Bên cạnh đó, Chánh thanh tra Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đề cao sự cần thiết của cơ chế phối hợp giữa cơ quan thuộc các bộ, tổ chức và doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh.

Bà Quỳnh lấy ví dụ về Chương trình 168 – "Phòng chống xâm phạm quyền SHTT Việt Nam" với sự tham gia của các đơn vị khác nhau như Tổng cục Hải quan, 3 đơn vị thuộc Bộ Khoa học và Công Nghệ liên quan trực tiếp đến "đăng ký – khai thác – bảo vệ" quyền sở hữu trí tuệ. Theo bà Quỳnh, trong quá trình thực hiện Chương trình 168, các đơn vị cùng thực hiện nhiều công tác bảo vệ sở hữu trí tuệ cho Nhật Bản.

Thực tế, do lợi nhuận quá lớn từ sản phẩm làm giả. Đặc biệt hiện nay còn hình thành những nhóm người chuyên đi theo các nhãn hiệu nước ngoài để khiến sản phẩm giả mạo tinh vi hơn, gây khó cho cả cơ quan chức năng, dẫn đến xu hướng tăng cao các đối tượng và sản phẩm vi phạm.

Trong khi đó, việc xử lý lại đòi hỏi hiểu biết về pháp luật, quá trình thực hiện đôi khi còn quá trừu tượng, đòi hỏi trí tuệ rất cao... Mặt khác, đối với sự phát triển như vũ bão của công nghệ, internet, chúng ta phải đối mặt với vi phạm xuyên biên giới. Nhiều khó khăn với người bán hàng từ nước ngoài vào thị trường nội địa. Do đó, đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ kỳ vọng Hội thảo sẽ mở ra cẩm nang mới, giúp cơ quan quản lý bảo vệ tốt hơn các sản phẩm quyền sở hữu trí tuệ đến từ Nhật Bản.