Hai 'đầu tàu kinh tế' nguy cơ hụt thu hai năm liên tiếp

Bội chi 204 nghìn tỷ đồng

Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc vừa có báo cáo gửi Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và các đại biểu Quốc hội về đánh giá tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2018, dự toán ngân sách nhà nước năm 2019 và phân bổ ngân sách trung ương năm 2019.

Theo Kiểm toán Nhà nước, thu NSNN năm nay ước đạt trên 1,35 triệu tỷ đồng; chi ngân sách hơn 1,56 triệu tỷ đồng. Như vậy, bội chi ngân sách 204.000 tỷ đồng (khoảng 8,8 tỷ USD), bằng 3,67% GDP, tương ứng với tỷ lệ bội chi kế hoạch Quốc hội giao.

Theo Kiểm toán Nhà nước, thu cân đối NSNN cả năm Chính phủ ước thực hiện vượt 39,2 nghìn tỷ đồng, tăng 3% dự toán; thấp nhất so với kết quả thực hiện dự toán trong các năm gần đây. Số thu vượt dự toán chủ yếu từ các nguồn thu về nhà, đất và dầu thô, trong đó nhà, đất tăng 35,9% (38.705 tỷ đồng), dầu thô tăng 53,2% (19.100 tỷ đồng), trong khi thu từ đất không ổn định, thu từ dầu thô chủ yếu do giá dầu lập dự toán thấp hơn thực tế (73,5USD/50USD/thùng) và sản lượng ước tăng 450 nghìn tấn.

Tuy nhiên theo Tổng Kiểm toán Hồ Đức Phớc, nguồn thu từ 3 khu vực không đạt dự toán: Thu từ khu vực DNNN giảm 2,9% (4.908 tỷ đồng); thu từ khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài giảm 15,1%, (33.646 tỷ đồng); thu từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh giảm 2,2% (4.855 tỷ đồng)

Bên cạnh đó, qua số liệu báo cáo đánh giá thực hiện dự toán thu NSNN trên địa bàn của các địa phương gửi KTNN cho thấy, có 22/57 địa phương dự kiến không đạt dự toán thu NSNN trên địa bàn. Đáng chú ý, có hai đầu tàu kinh tế là TP HCM, TP Hà Nội và tỉnh Vĩnh Phúc ước hụt thu 2 năm liên tiếp, năm 2017 đạt 80,5% và năm 2018 đạt 88,8% dự toán giao.

Cũng theo Kiểm toán Nhà nước, tỷ lệ huy động từ thuế, phí 20,7% GDP thấp hơn so với mục tiêu đề ra 21% GDP. Qua kiểm toán cho thấy, tình trạng phổ biến kê khai thuế không đầy đủ; nguồn thu từ cổ tức, lợi nhuận của các doanh nghiệp nhà nước còn chưa nộp kịp thời vào NSNN 516 tỷ đồng; việc quản lý phần thu NSNN từ tiền sử dụng đất, nhất là giao đất thực hiện dự án chủ yếu theo hình thức chỉ định nhà đầu tư, không qua đấu giá nên việc xác định do các địa phương lựa chọn tùy tiện dẫn đến nhiều bất cập, hạn chế và làm thất thoát NSNN.

Để phấn đấu thực hiện thu NSNN như dự kiến của Chính phủ, KTNN đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương có giải pháp quản lý thu NSNN, nhất là các địa phương dự kiến hụt thu đồng thời thực hiện nghiêm túc, kịp thời các kiến nghị tăng thu NSNN, qua kết quả kiểm toán 9 tháng năm 2018 khoảng 8.384 nghìn tỷ đồng cũng như các kiến nghị năm trước chưa thực hiện.

Năm 2019, thu dầu thô giảm 10 nghìn tỷ đồng

Năm 2019, dự toán thu cân đối NSNN Chính phủ trình Quốc hội là 1.411,3 nghìn tỷ đồng, tăng 3,9% so với ước thực hiện năm 2018. Tỷ lệ huy động vào NSNN khoảng 23% GDP, trong đó thuế, phí khoảng 20% GDP. Cụ thể, thu nội địa 1.173,5 nghìn tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 83,2% dự toán thu NSNN; thu từ thuế, phí đạt khoảng 945 nghìn tỷ đồng, tăng 12,8% so với ước thực hiện 2018.

Mặt khác thu nội địa theo báo cáo của Chính phủ tăng 53,3 nghìn tỷ song còn tình trạng một số bộ, ngành, địa phương lập dự toán thu thấp hơn so với mức phấn đấu của Chính phủ, lập dự toán thu chưa phù hợp với tốc độ tăng trưởng kinh tế trên địa bàn; nhiều bộ, ngành, địa phương xây dựng dự toán thu nội địa thấp hơn mức tăng tối thiểu bình quân chung cả nước. Kiểm toán Nhà nước đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương xem xét và rà soát lại các khoản thu cho phù hợp với điều kiện thực tiễn.

Về thu từ dầu thô, lập dự toán 44,6 nghìn tỷ đồng, giảm 10,4 nghìn tỷ đồng so với ước thực hiện năm 2018. Tuy nhiên, Kiểm toán cho rằng, báo cáo của Chính phủ chưa phân tích và đánh giá việc giảm sản lượng khai thác 1,33 triệu tấn đồng thời với mức giá dự kiến 65 USD/thùng cũng thấp hơn giá thực hiện năm 2018 (73,5 USD/thùng) và thấp hơn giá dầu dự báo của tổ chức quốc tế (giá dầu thô năm 2019 dự kiến bình quân 69 USD/thùng).

Ngoài ra, từ năm 2019 tỷ lệ lãi dầu khí để lại 32% được đưa vào cân đối NSNN nhưng chưa được thuyết minh cụ thể số liệu trong dự toán 2019. Kiểm toán đề nghị Chính phủ phân tích, xem xét vấn đề này.