Ì ạch như... thu phí không dừng

Ùn tắc giao thông đã xảy ra tại nhiều trạm thu phí dịp nghỉ lễ 30/4 và 1/5, nhất là ở các cửa ngõ ra vào Hà Nội và TP Chí Minh. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, nhưng nguyên nhân quan trọng là việc chậm triển khai lắp đặt làn thu phí không dừng (ETC).

Chậm như làm phí không dừng

Tờ Quân đội nhân dân lần lượt liệt kê các thời điểm phải hoàn thành việc vận hành thu phí không dừng trên các tuyến quốc lộ. Mốc đầu tiên là vào cuối năm 2019. Khi thời hạn đã hết, Bộ Giao thông Vận tải đã xin lùi thời hạn thêm 1 năm với lý do thiếu vốn. Cho đến thời điểm này, việc thu phí không dừng trên các tuyến quốc lộ vẫn chưa xong.

Hiện mới chỉ có 63 trạm đã lắp 100% làn ETC trong tổng số 113 trạm thu phí trên toàn quốc. (Ảnh: VGP)

"Không lắp đủ thu phí tự động: Sẽ dừng thu phí được không?", câu hỏi trên báo Tuổi trẻ sau khi Bộ trưởng Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể ban hành kết luận về triển khai thu phí tự động (ETC).

Trong kết luận này, Bộ trưởng giao Tổng cục Đường bộ Việt Nam xem xét dừng thu phí đối với các trạm thu phí do Bộ quản lý mà không hoàn thành đúng tiến độ lắp đặt ETC. Đến cuối tháng 6 tới đây, việc triển khai không đáp ứng tiến độ, Bộ này sẽ báo cáo cấp có thẩm quyền có biện pháp xử lý trách nhiệm của cá nhân, tập thể có liên quan.

Vỡ tiến độ

Tờ Thanh niên bình luận: "Nhiều lần Bộ Giao thông Vận tải xin khất, xin lùi tiến độ hoặc xin rút kinh nghiệm và cũng chưa nhà đầu tư nào, chưa cá nhân hay đơn vị nào của Bộ Giao thông Vận tải phải chịu trách nhiệm". Ngay cả mốc thời gian mới nhất được Bộ trưởng đưa ra là dừng thu phí với các dự án chưa lắp xong ETC vào cuối tháng 6 tới đây cũng thiếu khả thi. Lý do là 4 tuyến cao tốc lớn thuộc Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam quản lý mới gỡ xong vướng mắc về thủ tục, nên cũng rất khó đạt mục tiêu này.

Vì sao thu phí không dừng triển khai ì ạch?

Tại sao lại có sự chậm trễ này khi thu phí tự động không dừng được xem là chủ trương đúng, là giải pháp giúp việc thu phí được minh bạch, tránh tình trạng gian lận, vốn gây bức xúc trong dư luận nhiều năm qua?

Theo phân tích của tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp, một trong những nguyên nhân chậm trễ là do các nhà đầu tư BOT không muốn thực hiện. Họ không muốn phải minh bạch doanh số thu phí. Còn một nguyên nhân nữa là sự độc quyền trong việc thực hiện thu phí tự động không dừng. Nếu triển khai thu phí tự động không dừng thì nhà đầu tư sẽ giao toàn bộ quyền thu phí cho Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam. Điều này đồng nghĩa với việc, nhà đầu tư bỏ hàng nghìn tỷ đồng ra làm dự án, xong lại giao cho một công ty khác quản lý, thu phí nên nhiều nhà đầu tư BOT chưa mặn mà với loại hình thu phí này.

Tuy nhiên, có một nguyên nhân khác báo Quân đội nhân dân khi dẫn lời đại biểu Quốc hội từng bày tỏ: "Dư luận đã nghi ngờ việc không áp dụng thu phí tự động là có sự che giấu nguồn thu. Thực tế thanh tra kiểm tra cũng phát hiện những trạm thu phí bằng tay đã giấu không khai đúng nguồn thu như thực tế".

Hiện mới chỉ có 63 trạm đã lắp 100% làn ETC trong tổng số 113 trạm thu phí trên toàn quốc. Dư luận mong muốn các cơ quan chức năng của Nhà nước cần làm rõ trách nhiệm dẫn đến sự chậm trễ này, bảo đảm minh bạch, hiệu quả. Dư luận cũng muốn cơ quan thuế cần kết nối hệ thống dữ liệu, giám sát nguồn thu tương ứng với lưu lượng phương tiện giao thông qua các trạm thu phí để giám sát quá trình thu hồi vốn cũng như nghĩa vụ nộp thuế của các nhà đầu tư.