"Kho báu" chiến lược của Cuba: Trữ lượng đứng thứ 5 toàn cầu, từng bước đưa đất nước vượt qua khó khăn

Niken - "Kho báu" tài nguyên chiến lược của Cuba

Sự phát triển của các công nghệ mới và chuyển đổi sang hệ thống năng lượng xanh đã dẫn đến nhu cầu tăng mạnh trên toàn cầu đối với các kim loại như niken và coban. Cuba nằm trong số các quốc gia có trữ lượng lớn nhất thế giới của các nguyên liệu thô này.

Hãng thông tấn xã Cuba (CubaNews) năm 2023 trích lời Tiến sĩ Khoa học Juan Ruiz Quintana, thuộc Bộ Năng lượng và Mỏ Cuba (MINEM) cho biết, Cuba đứng thứ 5 trên thế giới về trữ lượng niken (Ni) khi sở hữu 5,5 triệu tấn niken, chiếm 5,8% trữ lượng toàn cầu.

Kim loại này là một trong những nguồn khoáng sản quan trọng, có giá trị nhất đối với Cuba; đồng thời là một phần thiết yếu của nền kinh tế quốc đảo vùng Caribe. Bởi, cùng với các quốc gia khác như Indonesia, Úc, Brazil... Cuba đang nắm trong tay "kho báu " tài nguyên mà thế giới hiện đại đang rất cần cho công cuộc chuyển đổi xanh.

Theo Benchmark Mineral Intelligence, nhu cầu về niken dùng cho pin dự kiến sẽ tăng vọt, gấp 3 lần vào năm 2030. Sự tăng trưởng này chủ yếu nhờ vào các loại xe điện hiệu suất trung bình và cao tại các thị trường phương Tây. Thép không gỉ chiếm phần lớn nhu cầu niken, nhưng pin xe điện (EV) lại là ứng dụng ngày càng tăng của kim loại cơ bản này khi xu hướng chuyển dịch sang một tương lai xanh hơn đang ngày càng phát triển.

Cuba từng bước vượt qua thách thức

Tại Cuba, việc khai thác và xuất khẩu niken là một trong những hoạt động đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia. Tuy nhiên, Cuba hiện đang đối mặt với những thách thức do công nghệ lạc hậu, thiếu đầu tư, giá cả biến động.

Theo bài viết đăng năm 2022 thuộc "Các Vấn đề Toàn cầu và Nghiên cứu Chiến lược" của Đại học Navarra (Tây Ban Nha), trong thập kỷ đầu tiên của thế kỷ này, Cuba sản xuất khoảng 70.000 tấn niken mỗi năm, nhưng sản lượng sau đó giảm do các hoạt động bảo dưỡng tại các nhà máy và biến động giá cả quốc tế.

Con số sản xuất đã ổn định kể từ năm 2014, với mức trung bình khoảng 56.000 tấn mỗi năm. Năm 2019, niken chiếm hơn 11% tổng kim ngạch xuất khẩu của Cuba, chủ yếu hướng đến Trung Quốc và một phần nhỏ đến Nhật Bản. Đến năm 2020, con số giảm xuống còn 49.000 tấn niken.

Bước sang năm 2023, niken tại Cuba "vụt sáng" khi Cuba trở thành quốc gia sản xuất niken lớn thứ 9 trên thế giới, theo dữ liệu từ GlobalData.

GlobalData cũng đưa ra dự báo trong lĩnh vực sản xuất niken của quốc đảo này thời gian tới. Cụ thể, trong giai đoạn từ 2023-2027, sản lượng niken của Cuba có tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 0,64%.

Dự báo tăng trưởng này phần nào cho thấy Cuba đang ngày một khắc phục những thách thức mà ngành khai khoáng nói chung và niken nói riêng đang gặp phải.

Thứ nhất, họ tăng cường liên doanh với các công ty nước ngoài để khai thác và chế biến niken.

Nếu như trước đây phần lớn các hoạt động khai thác/chế biến ở Cuba là do chính phủ sở hữu (niken được sản xuất trong nước bởi Công ty Comandante Ernesto Che Guevara 100% vốn của nhà nước), thì những năm gần đây các công ty nước ngoài đã hiện diện trong ngành thông qua các liên doanh.

Đơn cử, công ty Comandante Ernesto Che Guevara và công ty hỗn hợp Moa Nickel SA - Comandante Pedro Soto Alba - công ty chia sẻ quyền quản lý với Sherritt International của Canada - đang khai thác các mỏ niken ở vùng lãnh thổ phía Đông nước này.

Tiếp đến, tại Dự án phát triển địa chất-khai khoáng do MINEM đang dẫn đầu (thuộc Kế hoạch phát triển kinh tế và xã hội quốc gia đến năm 2030), Cuba liên tiếp đầu tư công nghệ mới như thêm nhà máy bột quặng mới, công nghệ lọc mới... giúp tăng sản lượng niken thêm hơn 5.000 tấn/năm.

Về biến động giá cả niken quy mô toàn cầu, Tiến sĩ Khoa học Juan Ruiz Quintana tin rằng những kim loại như niken rất quan trọng đối với quá trình chuyển đổi năng lượng và nền kinh tế xanh của các quốc gia trên thế giới.

Do đó dù giá niken có chững lại trong thời gian tới thì "nhu cầu về niken, coban hay lithium sẽ tăng trưởng trong những năm tới, nhờ sự thúc đẩy của các công nghệ mới nổi của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và việc sử dụng rộng rãi trong các sản phẩm mới và kỹ thuật hiện đại, chẳng hạn như xe điện" - Ông Juan Ruiz Quintana chia sẻ trên CubaNews năm 2023.

Khi đó, niken và nhiều khoáng sản chiến lược khác Cuba vẫn có cơ hội vụt sáng trên thị trường quốc tế, bất chấp những khó khăn, thách thức khách quan.

.