Kiểm toán Nhà nước hé lộ nhiều sai phạm của hàng loạt dự án đầu tư công

Kiểm toán Nhà nước (KTNN) vừa qua đã cung cấp một số thông tin, tài liệu về lĩnh vực quản lý đầu tư công qua kết quả kiểm toán cho Đoàn công tác Vụ Các vấn đề tài khoá (FAD) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Về tình trạng chậm trễ trong triển khai đầu tư công, ông Trương Văn Tạo, Phó Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành IV cho biết trong năm 2014, cả nước có 39.173 dự án đang thực hiện đầu tư, trong đó 17.638 dự án khởi công mới, 14.419 dự án kết thúc đầu tư đưa vào sử dụng.

Ngoài ra, có 2.869 dự án chậm tiến độ.

Nguyên nhân dự án chậm tiến độ

Năm 2015 còn 14 dự án hoàn thành, bàn giao trước ngày 31/12/2014 và 39 dự án dự kiến hoàn thành năm 2015 chưa được bố trí đủ kế hoạch vốn.

Qua kiểm tra, KTNN nhận xét công tác phê duyệt chủ trương đầu tư một số dự án chưa căn cứ theo kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020 hoặc chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Nhiều dự án chưa xác định rõ nguồn vốn và khả năng cân đối vốn. Một số đơn vị chưa lập, trình phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển ngành theo quy định để làm căn cứ thẩm định, phê duyệt các dự án.

KTNN nhấn mạnh rằng còn tình trạng phê duyệt dự án đầu tư khi chủ trương đầu tư chưa được phê duyệt, chưa đủ thủ tục, không phù hợp với quy hoạch vùng, không phù hợp với kế hoạch đầu tư hoặc trùng lắp với dự án khác đã được phê duyệt. Quyết định đầu tư chưa xác định rõ nguồn vốn, thời gian thực hiện dự án. Nhiều dự án xác định tổng mức đầu tư còn sai sót, thiếu chính xác, phải điều chỉnh nhiều lần với giá trị lớn.

Một số dự án thực hiện đầu tư khi chưa có báo cáo đánh giá tác động môi trường. Hồ sơ khảo sát còn chưa đầy đủ, thiếu chính xác, chưa phù hợp với tiêu chuẩn kỹ thuật và quy trình thiết kế.

Bên cạnh đó, thiết kế kỹ thuật chưa tuân thủ thiết kế cơ sở hoặc chưa phù hợp với thực tế dẫn đến phải điều chỉnh trong quá trình thi công tại nhiều dự án. Dự án bị phê duyệt dự toán còn sai sót, có trường hợp tổng giá trị dự toán được duyệt vượt tổng mức đầu tư. Tiến độ thực hiện một số dự án còn chậm so với kế hoạch ban đầu hoặc chậm được đưa vào sử dụng làm giảm hiệu quả nguồn vốn đầu tư…

Ngoài ra, KTNN cho biết công tác nghiệm thu, thanh toán tại hầu hết các dự án còn sai sót. Dự án còn tình trạng nghiệm thu, thanh toán, quyết toán khối lượng chưa thi công hoặc không đúng thực tế… 

Qua kiểm toán 3 năm từ 2015 -  2017, KTNN đã kiến nghị xử lý tài chính 24.561 tỷ đồng.

Kiến nghị xử lý tài chính trong 3 năm từ 2015 - 2017

Ông Trương Văn Tạo cũng chỉ rõ những tồn tại hạn chế trong quản lý dự án ODA, dự án PPP.

Theo đó, đối với đấu thầu các dự án đầu tư, hầu hết các dự án PPP được chỉ định nhà đầu tư làm giảm tính cạnh tranh và tiềm ẩn rủi ro chọn phải nhà đầu tư không đủ năng lực. 74/75 dự án được chỉ định nhà đầu tư trong đó Bộ GTVT đã tham mưu trình Thủ tướng chấp thuận chỉ định thầu 22 dự án ngoài quy định, lựa chọn một số nhà đầu tư chưa đảm bảo năng lực theo quy định.

Mặt khác, công tác lựa chọn nhà thầu đối với các dự án sử dụng vốn ODA còn bị hạn chế do bị ràng buộc bởi quy định của nhà tài trợ.

Ngoài ra, KTNN cũng nhấn mạnh hồ sơ mời thầu, dự thầu của nhiều dự án chưa tuân thủ đúng quy định.