Ký hợp đồng 300 tỷ USD trên giấy với một công ty đang lỗ: Chuyện gì xảy ra với cụ ông 81 tuổi soán ngôi Elon Musk thành người giàu nhất thế giới?

Thị trường chứng khoán đã dành cho Oracle một tuần lễ thăng hoa hiếm có. Chỉ trong vòng 24 giờ, giá cổ phiếu công ty tăng 36%, mức tăng mạnh nhất kể từ năm 1992, đưa Oracle vươn lên nhóm mười doanh nghiệp lớn nhất trong chỉ số S&P 500.

Sự hưng phấn đến từ bản báo cáo tài chính vượt kỳ vọng cùng tuyên bố về khối lượng hợp đồng khổng lồ trị giá 455 tỷ USD. Thế nhưng đằng sau ánh hào quang ấy, những con số lại đặt ra nhiều dấu hỏi về tính bền vững, đặc biệt khi phần lớn nghĩa vụ hợp đồng này gắn chặt với một cái tên: OpenAI.

Xin được nhắc rằng OpenAI vẫn đang lỗ, trong khi quy mô tiền mặt của Oracle chỉ vào khoảng 11,2 tỷ USD.

Bán giấc mơ

Theo xác nhận từ nhiều nguồn, OpenAI đã đồng ý mua 300 tỷ USD năng lực điện toán từ Oracle trong giai đoạn 2027–2032. Con số này một mặt khẳng định vị thế trung tâm của Oracle trong cuộc đua hạ tầng AI, nhưng mặt khác cũng phơi bày sự phụ thuộc quá lớn vào một khách hàng duy nhất.

Với doanh thu thường niên khoảng 12 tỷ USD và vẫn chưa từng báo lãi, OpenAI sẽ phải mở rộng quy mô gấp nhiều lần mới có thể đáp ứng được cam kết này. Điều đáng nói là dù lỗ nhưng OpenAI vẫn cam kết chi hàng trăm tỷ USD cho các dự án khác mà chưa rõ nguồn tiền từ đâu.

Trong tháng 3/2025, OpenAI mới chỉ huy động được 40 tỷ USD.

Xin được nhắc rằng OpenAI còn hạn chế gọi vốn do cấu trúc phi lợi nhuận, dù Microsoft có thể giúp tháo gỡ. Dẫu vậy mối quan hệ giữa 2 thương hiệu này đang rạn nứt vì bất đồng quan điểm. Đó là chưa kể Microsoft cũng phải đánh giá khả năng tài trợ vốn cho một dự án có độ rủi ro quá cao như với Oracle.

Ước tính của giám đốc Gil Luria thuộc D.A.Davidson cho rằng OpenAI phải đạt doanh thu trên 300 tỷ USD trong vài năm tới để hợp lý hóa khoản chi, một mục tiêu không dễ thành hiện thực trong bối cảnh cạnh tranh và chi phí hạ tầng ngày càng khốc liệt.

Dù được định giá hàng tỷ đô la, OpenAI vẫn là một công ty đang thua lỗ với chi phí vận hành khổng lồ. Việc một công ty chưa có lợi nhuận cam kết chi hàng trăm tỷ đô la trong vòng vài năm là điều chưa từng có tiền lệ và cực kỳ táo bạo. Các nhà phân tích đặt câu hỏi liệu OpenAI sẽ kiếm tiền từ đâu để chi trả cho khoản cam kết này. Doanh thu hàng năm hiện tại của họ chỉ là một phần nhỏ so với số tiền họ đã cam kết.

Thỏa thuận với Oracle cho thấy OpenAI đang đa dạng hóa các nhà cung cấp đám mây của mình, không còn phụ thuộc hoàn toàn vào Microsoft Azure. Tuy nhiên, việc Oracle vẫn đứng sau các "ông lớn" như Amazon, Microsoft và Google về mảng đám mây cũng là một điểm mà các nhà phân tích lưu ý.

Các nhà phân tích từ D.A. Davidson và JPMorgan đều tỏ ra dè dặt khi đánh giá cổ phiếu Oracle, nhấn mạnh rằng niềm tin của thị trường đang dựa trên khả năng tài chính của OpenAI hơn là sức mạnh nội tại của Oracle.

Hiện Oracle có lợi thế doanh thu định kỳ (Recurring) chiếm 70% tổng doanh thu nhưng dòng tiền mặt và quy mô tiền mặt vẫn thấp, chỉ vào khoảng 11,2 tỷ USD so với những bản hợp đồng trăm tỷ USD được công bố. Đồng thời con số này cũng thấp hơn nhiều so với các "Big Tech" như Microsoft/Google (khoảng 95 tỷ USD).

Nếu OpenAI không thể thực hiện đúng lộ trình chi tiêu, Oracle sẽ đối diện với cú sốc doanh thu, bởi phần lớn con số 455 tỷ USD chỉ nằm trên giấy tờ. Nếu OpenAI gặp bất kỳ vấn đề nào, từ sự thay đổi chiến lược, thất bại trong việc thương mại hóa sản phẩm, hay đơn giản là không thể tìm đủ nguồn tài chính, toàn bộ doanh thu tiềm năng của Oracle có thể bốc hơi. Mặc dù Oracle có nhiều khách hàng khác, nhưng không có hợp đồng nào sánh được về quy mô với thỏa thuận với OpenAI.

Thậm chí, ngay cả những hợp đồng trăm tỷ USD khác ngoài OpenAI cũng chưa được công bố rõ ràng, khiến giới đầu tư khó xác định mức độ rủi ro tập trung thực sự.

Tính đến giữa năm 2025, OpenAI đạt doanh thu định kỳ hàng năm (ARR) khoảng 10-13 tỷ USD. Dự kiến cả năm 2025 mục tiêu doanh thu là khoảng 12.7 tỷ USD, có thể vượt lên 15-20 tỷ USD nếu tăng trưởng tốt.

Một số chuyên gia đã ví von thỏa thuận này như việc "đặt tất cả trứng vào một giỏ". Trong thế giới kinh doanh, việc có quá nhiều doanh thu phụ thuộc vào một khách hàng duy nhất luôn được xem là một chiến lược đầy rủi ro.

Hãng tin CNBC nhận định việc cổ phiếu Oracle tăng vọt là một phản ứng tức thời của thị trường, một phản ứng được điều khiển bởi tâm lý "FOMO" (sợ bỏ lỡ) hơn là sự phân tích sâu sắc, qua đó cho thấy rủi ro bong bóng AI đang ngày một lớn.

Bong bóng AI?

Sự bùng nổ của cổ phiếu Oracle trong tuần qua khiến nhiều chuyên gia lo ngại về dấu hiệu của một bong bóng AI khi các công ty đang cam kết những khoản đầu tư khổng lồ vào một lĩnh vực chưa chứng minh được khả năng sinh lời bền vững.

Giá trị thị trường tăng vọt dựa vào những kỳ vọng khổng lồ, trong khi các yếu tố nền tảng – từ năng lực sản xuất chip, khả năng xây dựng trung tâm dữ liệu quy mô gigawatt, cho đến sức khỏe tài chính của khách hàng trọng yếu – vẫn còn nhiều bất định.

Các công ty đang đổ xô vào lĩnh vực này, đưa ra những cam kết tài chính lớn mà không có cơ sở bền vững, với kỳ vọng rằng AI sẽ sớm mang lại lợi nhuận khổng lồ. Cú đặt cược của Oracle là một ví dụ điển hình cho xu hướng này, cho thấy sự sẵn sàng chấp nhận rủi ro cực cao để theo kịp cơn sốt AI. Nhưng nếu bong bóng này vỡ, những công ty như Oracle, đã quá phụ thuộc vào nó, sẽ phải đối mặt với hậu quả nặng nề.

Thậm chí giáo sư Gary Marcus tại Đại học New York thẳng thắn nhận định rằng có "nhiều lý do để nghi ngờ khả năng OpenAI sẽ thực sự chi trả 300 tỷ USD". Đặc biệt trong bối cảnh ChatGPT-5 mới ra mắt bị đánh giá thấp, OpenAI thiếu lợi thế công nghệ và còn nhiều rủi ro tài chính.

Theo giáo sư Marcus, vụ việc của Oracle có thể là một dấu hiệu cho thấy bong bóng AI sắp đạt đỉnh. Chuyên gia này cho rằng OpenAI rất dễ tổn thương và hệ sinh thái AI hiện tại giống như một mạng lưới domino có thể đổ bất cứ lúc nào với chi phí hạ tầng khổng lồ, phụ thuộc nhiều vào vay nợ, trong khi doanh thu chưa rõ ràng.

"Tôi sẽ rất ngạc nhiên nếu họ thực sự hoàn thành được toàn bộ hợp đồng 300 tỷ USD", giáo sư Marcus thừa nhận.

Hãng tin CNBC cho hay lịch sử công nghệ từng chứng kiến những cơn sốt dot-com cuối thập niên 1990, khi các công ty được định giá dựa trên lời hứa hơn là dòng tiền và Oracle có thể đang đứng trước một bước ngoặt tương tự. Công ty này hoặc sẽ chứng minh được tầm nhìn dài hạn bằng việc chuyển hóa các hợp đồng thành dòng tiền thực, hoặc sẽ bị cuốn vào làn sóng điều chỉnh khi sự tỉnh táo quay trở lại với thị trường.

*Nguồn: CNBC, Fortune, BI