Nền kinh tế châu Á bẻ gãy lệnh hàng nghìn trừng phạt của Mỹ: Xuất khẩu dầu đạt mức cao nhất 7 năm, bán gần 1 nửa cho khách hàng thuộc BRICS với giá rẻ hơn 9 USD/thùng

Theo công ty phân tích hàng hóa Kpler, lượng dầu Iran vận chuyển trong năm nay đạt khoảng 1,67 triệu thùng/ngày, tăng 5% so với năm 2024 và là mức cao nhất kể từ khi Washington tái áp đặt lệnh trừng phạt vào năm 2018.

Trong đó, Trung Quốc nhập khẩu khoảng 750.000 thùng/ngày. Khoảng 900.000 thùng còn lại được vận chuyển đến các địa điểm không xác định được, tăng so với khoảng 290.000 thùng năm ngoái, theo ước tính của Kpler. Cả Trung Quốc và Iran đều thuộc nhóm các nền kinh tế lớn mới nổi BRICS.

Các công ty mua dầu thô của Iran có thể phải chịu lệnh trừng phạt, bao gồm cả lệnh cấm giao dịch với Mỹ. Tại Trung Quốc, khách hàng có thể bao gồm các nhà máy lọc dầu vừa và nhỏ, không giao dịch trực tiếp với Mỹ và ít bị ảnh hưởng bởi lệnh trừng phạt. Giá dầu của Iran rẻ hơn giá dầu chuẩn quốc tế từ 8 – 9 USD/thùng.

Theo báo cáo của Viện Năng lượng Anh, Iran, với dân số 87,5 triệu người, là nhà sản xuất dầu lớn thứ 5 thế giới trong năm 2024 với sản lượng khoảng 5,06 triệu thùng/ngày.

Mỹ giám sát các lô hàng dầu thô của Iran, nhưng các tàu chở dầu rời Iran bị cáo buộc thực hiện các hoạt động chuyển dầu giữa các tàu trên biển nhằm che giấu nguồn gốc của dầu .

Dầu của Iran hướng đến Trung Quốc có thể được ngụy trang là có nguồn gốc từ các quốc gia như Malaysia, dữ liệu từ Liên Hợp Quốc và các nguồn khác cho thấy. Hệ thống nhận dạng tự động (AIS) được sử dụng để định vị trên tàu có thể bị tắt có chủ địch hoặc phát tín hiệu với vị trí khác để qua mặt các nhà chức trách.

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố sẽ gây áp lực tối đa lên Iran để đáp trả chương trình làm giàu uranium của Tehran. Tuy nhiên, một số nhà phân tích thị trường cho rằng rằng Nhà Trắng đang làm ngơ trước một số hoạt động xuất khẩu dầu thô của Iran, vì lo ngại rằng việc siết chặt kiểm soát quá mức có thể dẫn đến giá xăng tăng cao trước thềm cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2026 của Mỹ.

Năm 2015, Tehran đã đạt được thỏa thuận hạt nhân với Mỹ và các cường quốc khác trên thế giới để đổi lấy việc nới lỏng các lệnh trừng phạt. Sau đó, Iran đã tăng cường xuất khẩu dầu mỏ. Tuy nhiên, vào năm 2018, chính quyền ông Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên đã đơn phương rút khỏi thỏa thuận hạt nhân và tái áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Iran.

Nhiều quốc gia thân phương Tây, bao gồm cả Nhật Bản, đã ngừng mua dầu của Iran. Thêm vào đó, đại dịch COVID-19 đã giáng một đòn mạnh, khiến xuất khẩu dầu thô của Iran giảm xuống còn khoảng 390.000 thùng/ngày trong năm 2020.

Kể từ đó, Iran đã tăng cường xuất khẩu và thể hiện khả năng chống chịu trước các lệnh trừng phạt của Mỹ. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu Iran có thể tiếp tục tăng cường xuất khẩu trong năm tới và những năm tiếp theo hay không. OPEC+, khối gồm các thành viên OPEC và các nhà sản xuất dầu không phải thành viên, trong đó có Nga, hồi đầu năm nay đã bắt đầu giảm bớt các biện pháp cắt giảm sản lượng nhằm hỗ trợ giá dầu .

Các cuộc đàm phán hạt nhân với Tehran đã bị đình trệ kể từ khi Israel và Mỹ tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran vào tháng 6. Cuối tháng 9, Liên Hợp Quốc đã tái áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Iran, đánh dấu sự sụp đổ của thỏa thuận hạt nhân năm 2015.

Tham khảo: Nikkei Asia, Reuters