Nghịch lý thị trường xe điện Mỹ: Hầu hết người dân không đủ khả năng mua xe nhưng cơn sốt lại bùng nổ, nguyên nhân do đâu?

Ông Keller Strother mua chiếc Tesla đầu tiên vào năm 2011. Hiện ông vẫn còn giữ chiếc xe này mặc dù garage của ông đã có thêm 2 chiếc Tesla khác và một chiếc Porsche 911 cổ điển được thay ruột thành pin và động cơ điện.

Trong thế giới đang ngày càng ấm dần lên, 1/4 người Mỹ muốn mua một chiếc xe điện, trong đó ông Strother có 4 chiếc. Ông nói: “Công nghệ này rất khả thi và là một giải pháp tốt. Tôi luôn bị ám ảnh về việc có công cụ phù hợp cho công việc”.

Việc áp dụng xe điện tại Mỹ cuối cùng cũng tăng lên. Nhưng sự thật đằng sau cơn sốt đó là số lượng xe điện đang bị “cục bộ”. Phần lớn khách hàng mua xe điện là những gia đình đã sở hữu một, hai thậm chí là ba chiếc xe điện.

Thay vì mọi người chuyển từ xe xăng sang xe điện, một số người Mỹ trở thành người “tích trữ xe điện”. Mặc dù với mục đích tốt, việc mua liền một lúc nhiều chiếc xe điện có thể vô tình thu hẹp những lợi ích về khí hậu mà xe điện mang lại.

Trong một cuộc khảo sát gần đây của Bloomberg về người lái xe điện, 14% số người được hỏi cho biết họ sở hữu 2 phương tiện chạy điện trở lên. 6% trong số những người tham gia khảo sát sở hữu 3 phương tiện trở lên.

Theo dữ liệu bán hàng mà Edmunds thống kê, khoảng 26% người mua xe điện trong quý 2 đã đổi chiếc xe điện đang sử dụng lấy một chiếc mới hoặc chỉ đơn giản là mua thêm một chiếc ô tô điện khác. 9% trong số những người mua xe điện gần đây đã từng lái xe hybrid. Các nhà khoa học, chính trị gia và giám đốc điều hành ô tô ủng hộ xe điện thay thế xe xăng, nhưng hầu hết điều đó không, hoặc chưa xảy ra.

Hơn 1/3 người mua xe điện trong quý 2 năm 2022 đã từng sor hữu một chiếc xe điện hoặc xe hybrid. Nguồn: S&P Global Mobility.

Việc mua nhiều xe điện không xấu. Điều này cho thấy khi đã sử dụng qua, người dùng sẽ thích lái xe điện hơn. Như vậy, những người còn đang phân vân về xe điện sẽ nhanh chóng xoá bỏ những nghi ngại khi sử dụng chúng.

Nhưng có một nghịch lý rằng xe điện chỉ là một thiết bị xanh có mức độ. Cách duy nhất để xe điện bù đắp được khí thải của xe xăng và khí thải khi sản xuất, là chúng phải hoạt động trên đường.

Song, trong những gia đình sử dụng từ 2-4 chiếc xe điện, mỗi xe sẽ có thời gian hoạt động ít hơn. Nếu một chiếc xe điện chỉ nằm yên trong garage thì dùng xe xăng còn sạch hơn xe điện.

Nhà kinh tế học Lucas Davis của Berkeley nhận thấy rằng các hộ gia đình nào có nhiều phương tiện thì xe điện thường sẽ bị xếp sau. Khoảng 2/3 số hộ gia đình có xe điện vẫn lái xe xăng thường xuyên hơn. Ông nói: “Thật đáng buồn. Nếu muốn xe điện trở thành một giải pháp môi trường thì chúng cần được áp dụng rộng rãi, chứ không chỉ là những sản phẩm dành cho người giàu”.

Hơn một nửa số hộ gia đình Mỹ sở hữu 2 chiếc xe trở lên và những chiếc sau có xu hướng ít được sử dụng hơn.

Hiện tại, hầu hết người Mỹ không đủ khả năng mua dù chỉ một chiếc xe điện mới. Nguồn cung quá khan hiếm khiến giá niêm yết trung bình cho một chiếc xe điện vào tháng 10 là gần 59.000 USD, cao hơn gần 1/4 so với toàn ngành.

Những người sẵn sàng mua và có khả năng chi trả cho mức giá trên không cần bán chiếc xe cũ. Họ thường giữ cả hai. Các hộ gia đình Mỹ sở hữu trung bình 2,7 chiếc xe điện.

Một nghiên cứu khác gần đây cho biết, để chiếc xe điện bù đắp lượng khí thải trong quá trình sản xuất, các hộ gia đình phải sử dụng chúng trong hơn 10 năm. Song nhà kinh tế học Ashley Nunes của Harvard nói rằng ông chưa thấy ai lái chiếc xe điện 10 năm tuổi.

Hóa ra, người Mỹ không giỏi loại bỏ bất kỳ loại ô tô nào. Một phần vì ngày nay các phương tiện rất bền nên mọi người gắn bó với chúng lâu hơn. Hiện có 272 triệu phương tiện đã đăng ký ở Mỹ trên tổng số 228 triệu tài xế.

Theo phó giám đốc phân tích ngành Tom Libby tại S&P Global Mobility, tài xế cũng có xu hướng đổi xe điện này lấy xe điện khác. Đáng chú ý nhất, Libby cho biết rất nhiều tài xế đang bỏ xe Tesla để chuyển sang các mẫu xe mới và độc đáo hơn của Lucid, Polestar và Rivian.

Mặc dù gần đây, Mỹ đã thiết lập các khoản tín dụng thuế xe điện, nhà kinh tế học Ashley Nunes lập luận rằng chính phủ nên khuyến khích việc lái xe điện hơn là mua chúng. Xe điện nên có đặc quyền khi đỗ xe và tiếp cận làn đường cao tốc. Ông cũng hình dung ra các khoản trợ cấp tài chính mạnh mẽ hơn.

Ông nói: “Một số người đặt ra câu hỏi về mức độ xe điện thực hiện lời hứa xanh của chúng. Không phải vì công nghệ không đủ tốt, không phải vì lưới điện không đủ sạch, mà phụ thuộc rất nhiều vào cách con người sử dụng chúng”.

Một số bằng chứng cho thấy tình trạng cục bộ trên thị trường xe điện có thể giảm bớt. Không chỉ có nhiều mẫu mã hơn, xe điện còn ngày càng được cải tiến và có nhiều tính năng hơn. Các gia đình có thể lái xe đi xa hơn, chở nhiều đồ hơn, thậm chí kéo theo phương tiện khác. Và khi giá thành giảm, chúng sẽ trở thành một lựa chọn thay thế xe xăng cho các hộ gia đình.

Trong thời gian chờ đợi điều đó, vị chuyên gia kinh tế Nunes khuyên những người lái xe nên có ý thức về khí hậu: “Nếu muốn mua một chiếc xe điện, hãy xác định là bạn sẽ lái nó ra đường”.

Theo Bloomberg