Nóng: Huyền thoại tủ lạnh, máy giặt, điều hòa 100 năm tuổi của Nhật Bản sắp bán mình do kinh doanh khó khăn

Nhắc đến những tượng đài trong ngành công nghiệp điện tử Nhật Bản, Hitachi luôn là cái tên nổi bật. Với hơn 100 năm lịch sử, đây từng là biểu tượng cho sức mạnh công nghiệp-công nghệ tại đất nước mặt trời mọc, trải rộng từ lĩnh vực điện dân dụng, tàu cao tốc, hạt nhân cho đến các hệ thống điều khiển công nghiệp phức tạp.

Thế nhưng mới đây, một thông tin gây chấn động đã được Nikkei Asia đăng tải: Hitachi cân nhắc bán lại mảng điện gia dụng trong nước – nơi sản xuất tủ lạnh, máy giặt, điều hòa và thiết bị điện tử phục vụ sinh hoạt hàng ngày. Mức định giá cho thương vụ rơi vào khoảng 100 tỷ yên, tương đương 680 triệu USD.

Trong bối cảnh ngành điện tử Nhật Bản đang đối mặt với sự cạnh tranh dữ dội từ Hàn Quốc, Trung Quốc,..., động thái này của Hitachi được xem như một bước rút lui khỏi lĩnh vực tiêu dùng truyền thống để dồn lực cho các mảng hạ tầng, phần mềm công nghiệp và trí tuệ nhân tạo – nơi mà hãng tin tưởng sẽ là tương lai bền vững hơn.

Mảng kinh doanh sắp được bán nằm trong công ty con Hitachi Global Life Solutions, vốn đạt doanh thu 367,6 tỷ yên trong năm tài chính 2024–2025. Dù doanh số có giảm nhẹ, lợi nhuận EBITDA của mảng này lại tăng 13% so với năm trước, chứng tỏ hiệu quả vận hành vẫn ổn định.

Tuy nhiên, theo giới phân tích, mảng điện gia dụng ngày càng trở nên ít hấp dẫn với những tập đoàn có tham vọng chuyển mình thành doanh nghiệp công nghệ lõi. Điều đáng chú ý là trong danh sách đối tác tiềm năng mà Hitachi có thể “chọn mặt gửi vàng”, các tên tuổi từ Hàn Quốc như Samsung Electronics và LG Electronics nổi lên như những ứng viên hàng đầu. Cả hai đều đang tích cực thâm nhập thị trường Nhật Bản – vốn trước đây là lãnh địa khó tiếp cận do tâm lý tiêu dùng “bảo hộ” và hệ thống phân phối nội địa rất chặt chẽ. Nếu thương vụ thành công, đây không chỉ là sự chuyển giao tài sản đơn thuần mà còn là bước ngoặt trong bản đồ cạnh tranh ngành điện tử khu vực.

Đây không phải lần đầu tiên Hitachi thực hiện cắt giảm và tái cấu trúc để hướng đến chiến lược mới. Trong suốt 15 năm qua, tập đoàn này đã bán hàng loạt mảng kinh doanh như sản xuất ổ cứng (HGST), truyền hình, máy ảnh, hệ thống điều hòa, thậm chí là cả ngành y tế và nhiên liệu. Đỉnh điểm của quá trình chuyển hóa chiến lược là việc đẩy mạnh phát triển nền tảng Lumada – một hệ sinh thái phần mềm và trí tuệ nhân tạo phục vụ các doanh nghiệp và tổ chức hạ tầng công nghiệp.

Lumada hiện nay không chỉ là bộ não vận hành của các hệ thống đường sắt, nhà máy điện, đô thị thông minh mà còn là “con gà đẻ trứng vàng” giúp Hitachi bứt tốc trên thị trường vốn. Từ năm 2022 đến 2024, giá trị vốn hóa thị trường của Hitachi tăng hơn ba lần, biến tập đoàn này thành một trong năm công ty có giá trị lớn nhất Nhật Bản.

Quyết định bán mảng điện gia dụng của Hitachi cần được nhìn nhận như một mảnh ghép trong bức tranh lớn hơn của ngành công nghiệp điện tử Nhật Bản. Trong giai đoạn hậu chiến, từ thập niên 1960 đến 1990, Nhật Bản từng là trung tâm công nghệ toàn cầu. Các công ty như Sony, Toshiba, Panasonic, Sharp… gần như thống trị thị trường TV, máy nghe nhạc, máy tính cá nhân và thiết bị gia dụng trên toàn thế giới.

Tuy nhiên, từ đầu thế kỷ 21, cán cân công nghệ bắt đầu nghiêng về phía Hàn Quốc và Trung Quốc. Lý do không chỉ nằm ở chi phí sản xuất rẻ hơn, mà còn ở năng lực phản ứng linh hoạt. Trong khi Samsung và LG đổ tiền vào thiết kế chip, marketing toàn cầu và mở rộng chuỗi giá trị, nhiều tập đoàn Nhật Bản lại mắc kẹt trong hệ thống quản lý bảo thủ, chậm đổi mới. Kết quả là người tiêu dùng toàn cầu dần chọn những thương hiệu khác, còn các ông lớn Nhật Bản thì co cụm vào thị trường nội địa và mất dần thị phần quốc tế.

Trong một nỗ lực khôi phục vị thế, chính phủ Nhật Bản trong những năm gần đây đã tung ra hàng loạt gói kích thích, trong đó có chương trình hỗ trợ ngành bán dẫn quốc nội. Dự án Rapidus – nhà máy chip tiên tiến sản xuất bán dẫn 2nm tại Hokkaido – là ví dụ tiêu biểu. Bên cạnh đó, sự xuất hiện của TSMC tại Kumamoto với nhà máy Fab 23 cũng được Tokyo hậu thuẫn mạnh mẽ.

Tuy nhiên, phần lớn các khoản đầu tư này lại tập trung vào lớp hạ tầng công nghệ lõi như thiết bị đo lường, hóa chất bán dẫn, cảm biến và robot tự động, thay vì hàng điện tử tiêu dùng – vốn đang ngày càng trở nên lỗi thời trong chiến lược công nghiệp quốc gia. Các công ty Nhật Bản giờ đây chuyển hướng sang vai trò hậu trường, cung cấp công nghệ cốt lõi cho những thương hiệu điện tử ngoại quốc. Đây là mô hình mà Hitachi đang theo đuổi.

Từ một tập đoàn từng có mặt trong mọi căn bếp, phòng khách, văn phòng của người Nhật, Hitachi giờ đây muốn đứng sau hệ thống đường sắt cao tốc, nhà máy năng lượng hạt nhân, thành phố thông minh và các cơ sở dữ liệu AI toàn cầu. Sự thay đổi đó có thể khiến người tiêu dùng bình thường ít nhắc đến cái tên Hitachi hơn trước, song lại là bước tiến chiến lược để tồn tại và phát triển.

Câu chuyện của Hitachi là tấm gương phản chiếu số phận của toàn ngành điện tử Nhật Bản. Một thời vang danh, giờ đây phần lớn các công ty đều đang vật lộn để tái định vị. Sharp bị mua lại bởi Foxconn, Toshiba chia tách, trong khi Panasonic rút khỏi smartphone và tập trung vào pin xe điện. Những cái tên từng tạo ra cuộc cách mạng công nghệ của thế giới nay đang tái sinh, với vai trò người xây dựng nền móng cho thế giới kỹ thuật số tương lai.

Theo: Nikkei Asia, Reuters