Quản xe công nghệ như taxi truyền thống: Tư duy ngược thời 4.0

Quản lý ngược

Bộ GTVT vừa gửi Thủ tướng Chính phủ báo cáo nghiên cứu tiếp thu, giải trình ý kiến góp ý và hoàn thiện lại dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 86 về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng ô tô. Đáng chú ý, sau khi tham khảo, tiếp thu ý kiến từ nhiều đơn vị, Bộ GTVT đồng thuận với ý kiến đề xuất quản lý của các cơ quan có quan điểm cho rằng hoạt động của loại hình vận tải Grab, Uber cần có các quy định chặt chẽ, chịu sự quản lý như taxi. Dự thảo mới nhất này cũng bỏ quy định "taxi điện tử" đã được đưa ra tại bản dự thảo đã trình ngày 31/7 vừa qua.

Trong dự thảo nghị định này, thay vì phải thay đổi tư duy quản lý để thích ứng thì Bộ GTVT lại đưa tất cả vào một giỏ để quản lý cho… tiện. Nhiều chuyên gia bày tỏ lo ngại, nếu quy định này được thông qua, sẽ triệt tiêu cái mới, cái tiến bộ mà bảo hộ cái cũ, cái lạc hậu.

Bộ GTVT cho biết, dự thảo Nghị định này đã được Bộ tiếp thu ý kiến của Ủy ban kinh tế của Quốc hội; Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ; Viện nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương; Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam; Hiệp hội Taxi: Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM; Công ty và Đảng ủy Công cổ phần Ánh Dương Việt Nam; Công ty TNHH Thành Bưởi. Danh sách tiếp thu ý kiến này không thấy ghi nhận sự có mặt của các doanh nghiệp công nghệ cung cấp ứng dụng kết nối vận tải như Grab, Fastgo….

Theo dự thảo, với quy định về quản lý xe chở khách dưới 9 chỗ (bao gồm cả người lái xe), kinh doanh vận tải khách theo hợp đồng sử dụng hợp đồng vận điện tử và hoạt động của xe taxi có nhiều điểm tương đồng. Vì vậy, cần có quy định chung để quản lý như nhau nhằm đảm bảo sự công bằng, công khai minh bạch và chịu quy định về kinh doanh, điều kiện kinh doanh như nhau.

Với lý do này, Bộ GTVT đồng thuận với ý kiến đề xuất quản lý của một số cơ quan, đưa vào Tờ trình Chính phủ mới và tờ trình này gần như “đi ngược” lại với quan điểm và chỉ đạo của Chính phủ về cuộc cách mạng 4.0 và thay đổi hẳn so với chính đề xuất trong tờ trình hồi cuối tháng 7 vừa qua của Bộ GTVT.

Quản lý quay về thời 0.4, “xóa sổ” xe công nghệ?

Theo đó, với quy định tại dự thảo Nghị định lần này, việc quản lý xe dưới 9 chỗ hoạt động vận tải hành khách có ứng dụng phần mềm sẽ được quản lý như xe taxi (phương án này sẽ bỏ quy định xe taxi điện tử mà trong tờ trình trước đó) và bổ sung làm rõ khái niệm về kinh doanh xe taxi: “Kinh doanh vận tải hành khách bằng xe taxi là việc sử dụng xe ô tô có sức chứa dưới 9 chỗ (bao gồm cả người lái xe) để vận chuyển hành khách, có lịch trình và hành trình theo yêu cầu của hành khách; cước chuyến đi được tính theo đồng hồ tính tiền hoặc tính theo phần mềm đặt xe kết nối với hành khách thông qua môi trường mạng”; điều chỉnh quy định: “Hợp đồng vận tải điện tử thực hiện theo quy định tại Nghị định này, pháp luật về dân sự và giao dịch điện tử”.

Như vậy, theo phương án mới này, toàn bộ các xe ô tô có sức chứa dưới 9 chỗ (kể cả người lái xe) kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng sử dụng hợp đồng điện tử đã được cấp phù hiệu xe hợp đồng trước ngày Nghị định này có hiệu lực thì phải quy định lộ trình (trước ngày 1/7/2019) thực hiện cấp đổi phù hiệu xe taxi và thực hiện các quy định về kinh doanh và điều kiện kinh doanh của xe taxi theo quy định tại Nghị định này (theo quy định này thì xe ô tô có sức chứa dưới 9 chỗ không được thực hiện hợp đồng vận tải điện tử).

Trong trường hợp Nghị định 86 sửa đổi này được thông qua, thì toàn bộ các xe đang kết nối phần mềm kết nối điện tử như Grab, FastGo; V-Car… sẽ phải gắn phù hiệu “XE TAXI” gắn trên kính xe; niêm yết đầy đủ các thông tin trên xe theo quy định; đồng thời phải có hộp đèn với chữ "TAXI" gắn cố định trên nóc xe. Câu chuyện quản lý một lần nữa lại giống đẽo cày giữa đường, đưa các giá trị cách mạng số quay trở về thời 0.4.

Về dự thảo mới của Bộ GTVT, luật sư Trương Thanh Đức, Công ty Luật BASICO cho rằng, để quản lý một mô hình mới như Grab không phải chuyện dễ. "Ngay cả thế giới cũng phải công nhận Uber, Grab là mô hình khác biệt. Có thể mình quản lỏng nhưng không thể đẩy về cái cũ. Như vậy coi như Bộ GTVT xóa sổ luôn Uber, Grab, đẩy hết thành Vinasun, Mai Linh, còn ông muốn dùng tổng đài hay phần mềm gì kệ ông, không quan tâm. Điều ngày hoàn toàn đi ngược với chủ trương hướng tới công nghệ 4.0 của Chính phủ, đẩy từ 4.0 về 0.4" - ông Đức nói.

Theo đánh giá của các chuyên gia, dường Bộ GTVT đang tắc trong tư duy xây dựng Nghị định thay thế Nghị định 86, và việc xây dựng Nghị định này đang trong cảnh chẳng khác nào đẽo cày giữa đường trong khi đáng nhẽ cơ quan quản lý phải cởi trói các điều kiện cho taxi truyền thống để cạnh tranh với xe công nghệ.