'Siêu đường sắt' ASEAN Express thách thức vận tải biển: 'Thần tốc' kết nối 4 quốc gia, cắt 30% chi phí

Hãng truyền thông The Nation (Thái Lan) ngày 15/9 đưa tin, ASEAN Express - một dịch vụ vận chuyển hàng hóa xuyên biên giới bằng đường sắt mới - đang kết nối Malaysia, Thái Lan, Lào và Trung Quốc trong chưa đầy 14 ngày, nhanh hơn nhiều so với thời gian trung bình 3 tuần của vận tải đường biển.

Theo The Nation, dịch vụ này được ca ngợi là bước đột phá trong vận tải đường sắt quốc tế, dự kiến sẽ thúc đẩy khả năng cạnh tranh kinh tế của ASEAN nói chung và Thái Lan nói riêng trong tương lai gần.

Gần đây, trong chuyến thăm xã giao Đại sứ Thái Lan tại Malaysia Lada Phumas bên lề Hội nghị Tổng giám đốc điều hành Đường sắt ASEAN lần thứ 45 được tổ chức tại Kuala Lumpur, Thống đốc Đường sắt Nhà nước Thái Lan (SRT) Veeris Ammarapala đã nhấn mạnh về tiến độ của dự án đường sắt liên kết Thái Lan - Malaysia trong khuôn khổ sáng kiến ASEAN Express.

Sáng kiến này liên quan đến việc vận chuyển hàng hóa từ Trung Quốc qua Lào vào Thái Lan và tiếp tục đến Malaysia, nhằm nâng cao hiệu quả và chuỗi cung ứng khu vực.

Các kế hoạch cũng bao gồm dịch vụ hành khách xuyên biên giới giữa Nhà ga trung tâm Krung Thep Aphiwat ở Bangkok (Thái Lan) và ga Butterworth ở Penang (Malaysia), nhằm mục đích di chuyển liền mạch và kết nối mạnh mẽ hơn.

Thống đốc SRT Veeris cho biết thêm rằng sự hợp tác giữa SRT với Đại sứ quán Thái Lan tại Malaysia và Bộ Ngoại giao Thái Lan sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc vượt qua các trở ngại và thúc đẩy hợp tác ở cấp khu vực, đưa Thái Lan trở thành trung tâm vận tải đường sắt của ASEAN. Theo ông Veeris, điều này sẽ củng cố quan hệ kinh tế, thương mại và du lịch giữa Thái Lan và Malaysia.

Theo báo cáo của truyền thông Malaysia, dịch vụ đường sắt mới này dự kiến sẽ mở ra những phân khúc thị trường mới trên toàn khu vực, đồng thời cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Tuyến đường sắt ASEAN Express đã được thử nghiệm lần đầu tiên vào ngày 27/6/2025, với sự tham dự của đại diện từ cả bốn quốc gia Malaysia, Thái Lan, Lào và Trung Quốc. Hành trình khởi đầu tại nhà ga hàng hóa Kelana Jaya ở Selangor (Malaysia), và đến Trùng Khánh (Trung Quốc) vào ngày 11/7, vận chuyển hàng điện tử và nông sản. Chuyến thử nghiệm thứ hai theo hướng ngược lại từ Trùng Khánh cũng đã đến Selangor thành công.

Cắt giảm 30% chi phí hậu cần

The Nation đưa tin, tuyến đường sắt vận tải hàng hóa ASEAN Express - kết nối các quốc gia ASEAN với Trung Quốc - được thiết lập để định hình lại các tuyến thương mại khu vực. Tuyến đường sắt này kết nối Kho Thông quan Nội địa Kontena Nasional của Malaysia tại Selangor, Kho Container Nội địa Lat Krabang của Thái Lan và Cảng Thanaleng của Lào trước khi kết thúc tại Trùng Khánh, Trung Quốc.

Hành trình này mất chưa đến 14 ngày, nhanh hơn nhiều so với thời gian 3 tuần khi vận chuyển bằng đường biển. Các chuyên gia trong ngành cho biết dịch vụ này có thể giúp kích thích sản xuất trong khu vực và cắt giảm chi phí hậu cần tới 30%.

Các báo cáo từ Malaysia cho thấy những người trồng sầu riêng của nước này đang có kế hoạch xuất khẩu loại sầu riêng Musang King nổi tiếng sang Trung Quốc thông qua dịch vụ đường sắt mới vào cuối năm 2025, sau khi Bắc Kinh gần đây đã chấp thuận việc nhập khẩu sầu riêng tươi từ Malaysia.

Khả năng tương thích khổ đường ray giữa Thái Lan và Malaysia

Theo The Nation, KTMB - công ty đường sắt lớn nhất Malaysia - dự kiến khai thác hai chuyến mỗi tuần giữa Kelana Jaya và Trùng Khánh, với tiềm năng mở rộng nếu nhu cầu tăng. Các container có thể được vận chuyển đến thành phố Padang Besar trên biên giới với Thái Lan, trong vòng chưa đầy 1 ngày mà không cần chuyển tàu, vì cả Thái Lan và Malaysia đều sử dụng khổ đường ray 1 mét.

Sự tương thích này mang lại lợi thế cho tuyến đường sắt này, bởi vì sự khác biệt về khổ đường ray là một thách thức toàn cầu đối với vận tải đường sắt xuyên biên giới. Tuy nhiên, tuyến đường sắt Thái Lan - Lào lại gặp phải vấn đề này: Lào sử dụng khổ đường ray tiêu chuẩn 1.435 mét, buộc các container tại Cảng Thanaleng ở Vientiane phải được chuyển tàu từng chiếc một - một quá trình mất gần 2 tiếng.

Rẻ hơn, xanh hơn và bền vững hơn

Theo The Nation, các báo cáo cũng lưu ý rằng ASEAN Express có chi phí trung bình rẻ hơn 30% so với vận tải đường bộ và mang đến một giải pháp thay thế xanh hơn, bền vững hơn. Các nhà phân tích coi đây là "một điểm khởi đầu vững chắc" có thể củng cố vai trò chủ chốt của Malaysia trong hành lang đường sắt mới của khu vực.