Sở hữu mỏ khí đốt khổng lồ, châu Âu ‘chỉ nhìn mà không thể dùng’ để cứu khủng hoảng năng lượng

Bên dưới vùng đầm lầy với những cối xay gió rải rác tại Hà Lan là mỏ khí đốt tự nhiên lớn nhất châu Âu. Vùng Groningen rộng lớn có đủ tiềm năng để trở thành nguồn cung thay thế ngay trong mùa đông năm nay.

Nhưng thay vào đó, khu vực này đang trong quá trình ngừng hoạt động và Hà Lan từ chối khai thác thêm, ngay cả khi châu Âu chuẩn bị bước vào mùa đông được cho là khắc nghiệt nhất kể từ Thế chiến II.

Lý do của việc sở hữu mỏ khí đốt khổng lồ nhưng Hà Lan chỉ “khoanh tay đứng nhìn” là do các trận động đất xảy ra thường xuyên. Các quan chức Hà Lan cũng không muốn đối đầu với làn sóng phẫn nộ của người dân vì thất hứa.

Sản lượng khí đốt tự nhiên từ vùng Groningen. Đơn vị: Mét khối

Groningen đã từng là khu vực trụ cột cung cấp khí đốt cho châu Âu từ năm 1963. Thâm chí sau nửa thế kỷ, nơi đây vẫn có khoảng 450 tỷ mét khối khí đốt có thể khai thác trị giá khoảng 1 nghìn tỷ USD.

Theo công ty dầu khí đa quốc gia Shell, một trong hai đối tác lớn tham gia vận hành khai thác, điều quan trọng hơn là châu Âu vẫn còn có thể khai thác khoảng 50 tỷ mét khối mỗi năm, nhiều hơn lượng khí đốt ở hiện tại.

Tuy nhiên, người dân địa phương nói rằng lục địa này cần phải tìm nguồn cung ở nơi khác. Ông Wilnur Hollaar, 50 tuổi, sống ở Groningen trong gần hai thập kỷ, vẫn đang bức xúc về cách các quan chức phớt lờ những lo ngại của ông.

Ông kể về nơi ở của mình: “Khi tôi mua ngôi nhà này vào năm 2004, nó đẹp như một lâu đài”. Ngôi nhà được xây dựng năm 1926 có cửa sổ kính màu và các chi tiết chạm trổ bằng đá. Nhưng giống như hàng nghìn công trình khác trong khu vực, ngôi nhà đã bị hư hại do động đất. Tường nhà đầy những vết nứt và mặt tiền đang bị lún dần. Ông Wilnur Hollaar nói: “Ngôi nhà của tôi đã trở thành một đống đổ nát”.

Hollaar và ngôi nhà của ông. Ảnh: Imke Lass/Bloomberg

Ông Hans Vijlbrief, Bộ trưởng phụ trách các ngành công nghiệp khai thác của Hà Lan, nói rằng việc tiếp tục khai thác rất nguy hiểm, nhưng cũng không thể phớt lờ nỗi khổ của những khu vực khác tại châu Âu. Ông nói thêm rằng việc thiếu hụt năng lượng có thể trở thành một vấn đề hệ trọng nếu bệnh viện, trường học và nhà ở không có năng lượng để sưởi ấm.

Châu Âu nhập khẩu 1/3 lượng khí đốt tự nhiên từ Nga trước khi xung đột xảy ra. Nhưng Nga đã hạn chế nguồn cung để đáp trả các lệnh trừng phạt của châu Âu. Vụ rò rỉ đường ống dẫn khí đốt Nord Stream gần đây càng làm giảm dòng khí đốt đến Đức.

Lượng khí đốt còn nằm dưới lòng đất mà Shell ước tính có thể sử dụng ngay lập tức và đủ để thay thế 46 tỷ mét khối khí đốt Đức nhập khẩu từ Nga năm ngoái.

Ảnh: Imke Lass / Bloomberg

Các quan chức Hà Lan nói rằng nếu nước Đức cần thêm năng lượng, một lựa chọn an toàn hơn đó là kéo dài thời gian hoạt động của các nhà máy hạt nhân tại nước này. Đức đã tạo điều kiện để thực hiện một động thái như vậy và chính sách sẽ bị đảo ngược nếu điều đó được thực thi. Tháng trước, chính phủ cho biết hai nhà máy điện hạt nhân dự kiến ​​đóng cửa có thể tiếp tục hoạt động trong năm nay nếu cần.

Trong bài phát biểu gần đây, Ủy viên châu Âu phụ trách thị trường nội khối Thierry Breton cho biết Hà Lan nên xem xét lại quyết định đóng cửa khu vực Groningen. Ông Vijlbrief cũng bị các đối tác quốc gia EU khác thúc giục, nhưng hiện tại Hà Lan vẫn giữ nguyên lập trường.

Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte không loại bỏ hoàn toàn khả năng khai thác mỏ khí đốt ở Groningen để tăng cường nguồn cung, nhưng “chỉ trong trường hợp bất khả kháng khi mọi thứ trở nên xấu đi”. Và bây giờ chưa phải là lúc cần thiết nhất.

Những chấn động nhỏ đầu tiên xảy ra tại Groningen vào năm 1986. Kể từ đó, hàng trăm rung chấn cứ thế tiếp diễn, nhưng những hiện tượng này phải dùng biết bị mới phát hiện được. Tuy nhiên, vào năm 2012 một trận động đất mạnh 3,6 độ richter đã là rung chuyển khu vực. Hậu quả là hàng nghìn người yêu cầu bồi thường thiệt hại tài sản.

Từ năm 2014, chính phủ Hà Lan đặt ra những giới hạn khắt khe hơn đối với sản lượng khai thác từ mỏ khí đốt này. Sản lượng giảm từ 54 tỷ mét khối vào năm 2013 xuống còn 4,5 tỷ mét khối dự kiến trong năm 2022.

Ảnh: Imke Lass/ Bloomberg

Theo viện Thiệt hại Khai thác mỏ Groningen, trong số khoảng 327.000 ngôi nhà trong khu vực, ít nhất có 127.000 công trình báo cáo thiệt hại do động đất. Kể từ năm 2012, hơn 3.300 tòa nhà trong khu vực đã phải phá bỏ vì động đất khiến công trình không còn an toàn.

Thủ tướng Rutte đã gửi lời xin lỗi công khai trước Quốc hội vào năm 2019, nhưng chính phủ Hà Lan vẫn quay cuồng với nhiều cáo buộc. Lĩnh vực này đã mang lại tổng lợi nhuận được điều chỉnh theo lạm phát là 428 tỷ euro (tương đương 422 tỷ USD), trong đó nhà nước nhận được 363,7 tỷ euro trong 60 năm qua, theo báo Het Financieele Dagblad.

Quanh khu vực Groningen, làn sóng giận dữ dâng cao. Ông Hollar nhận được đề nghị bồi thường chỉ 12.000 euro cho ngôi nhà bị thiệt hại của ông ở Roodeschool. Ông ước tính rằng giá trị căn nhà đã giảm 550.000 euro.

Tình trạng khó khăn của những người dân sống tại Groningers ngày càng giành được nhiều sự đồng cảm từ các cử tri Hà Lan. Ông Vijlbrief thừa nhận rằng nhiều năm qua, chính phủ Hà Lan đã khiến nhiều người như ông Hollar thất vọng.

Liên doanh Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) của hai gã khổng lồ dầu khí Shell (Anh) và ExxonMobil (Mỹ) đã cùng với chính phủ Hà Lan trả 1,65 tỷ euro tiền bồi thường. Nhưng đó là con số quá nhỏ so với những gì người dân mong muốn. Mặc dù đứng ra nhận một số trách nhiệm, ông Vijlbrief cũng muốn Shell và Exxon đóng góp nhiều hơn trong việc bồi thường.

Ảnh: Imke Lass/Bloomberg

Thay vì thúc đẩy sản lượng khí đốt, Hà Lan đã loại bỏ các giới hạn đối với các nhà máy nhiệt điện than để giúp đảm bảo an ninh năng lượng. Quốc gia này cùng các thành viên EU khác chuyển sang sử dụng nhiên liệu gây ô nhiễm nặng nề. Hà Lan cũng nhập khẩu gấp đôi lượng khí đốt tự nhiên hóa lỏng và nạp các kho chứa khí đốt để đảm bảo chúng đầy 80% trước mùa đông.

Ảnh: Imke Lass/Bloomberg

Ông Vijlbrief đánh giá rằng mùa đông năm nay có thể “khá an toàn”, nhưng ông lo lắng hơn về tương lai sau đó. Ông hỏi: “Nếu châu Âu sử dụng hết nguồn dự trữ này trong một mùa đông thì làm thế nào để lại lấp đầy kho chứa?”.

Còn đối với người dân ở Groningen, họ đang chuẩn bị tinh thần cho việc chính phủ thay đổi quyết định và gia tăng khai thác khí đốt khi áp lực giải quyết khủng hoảng năng lượng ngày càng lớn.

Tham khảo: Bloomberg