Startup pin Mỹ đóng cửa đầy tiếc nuối sau 12 năm vì không thể cạnh tranh với hàng Trung Quốc giá rẻ

Natron Energy – startup pin natri-ion từng được kỳ vọng sẽ mở ra hướng đi mới cho ngành lưu trữ năng lượng tại Mỹ – đã chính thức tuyên bố dừng hoạt động vào đầu tháng 9/2025. Đây là một cái kết đầy tiếc nuối cho hành trình hơn 12 năm, khi công ty khởi nguồn từ Đại học Stanford đã nỗ lực xây dựng công nghệ pin natri-ion thay thế pin lithium-ion, vốn đang thống trị thị trường toàn cầu.

Natron từng gây tiếng vang lớn khi khánh thành nhà máy thương mại đầu tiên tại Michigan vào năm 2024, đồng thời công bố kế hoạch xây dựng một siêu nhà máy trị giá 1,4 tỉ USD tại North Carolina, hứa hẹn công suất 24 GW mỗi năm và hơn 1.000 việc làm mới. Tuy nhiên, chỉ một năm sau, tất cả kế hoạch này đã đổ vỡ, nhân sự phải rời đi và các dự án tham vọng bị hủy bỏ.

Nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của Natron được cho là sự kết hợp giữa khó khăn huy động vốn, áp lực cạnh tranh từ pin lithium-ion giá rẻ và sự thiếu ổn định trong chính sách hỗ trợ công nghiệp của Mỹ. Công ty dù đã có khoảng 25 triệu USD đơn hàng đặt trước nhưng không thể bàn giao vì chưa hoàn tất chứng nhận an toàn UL – điều kiện bắt buộc để tiếp tục thu hút vốn đầu tư.

Nỗ lực gọi vốn bổ sung, vay nợ hay thậm chí đề xuất mua lại đều thất bại. Trong khi đó, giá lithium carbonate trên thế giới giảm tới 70–90% do cuộc chiến giá xuất phát từ Trung Quốc, khiến lợi thế kinh tế của pin natri-ion gần như biến mất. Đối với một startup còn non trẻ, cú sốc từ thị trường toàn cầu này quá lớn.

Câu chuyện Natron phản ánh những khó khăn rộng lớn hơn của Mỹ trong tham vọng xây dựng một chuỗi cung ứng pin nội địa, nhằm giảm phụ thuộc vào Trung Quốc. Dù Mỹ đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích sản xuất trong nước, thực tế cho thấy phần lớn vật liệu đầu vào vẫn do Trung Quốc nắm giữ thị phần áp đảo. Bài học từ châu Âu, với sự phá sản của hãng Northvolt do chi phí vốn khổng lồ, càng cho thấy những trở ngại không dễ vượt qua.

Thất bại của Natron cho thấy rằng, để ngành pin Mỹ có thể cạnh tranh, cần nhiều hơn những khoản đầu tư mạo hiểm ngắn hạn. Con đường xây dựng một nền công nghiệp nội địa đòi hỏi tầm nhìn dài hạn, chính sách ổn định xuyên suốt nhiều thập kỷ và sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước, doanh nghiệp trong nước và các đối tác quốc tế. Chỉ khi vừa tự chủ được nguyên liệu, vừa đảm bảo chi phí sản xuất cạnh tranh, Mỹ mới có thể thoát khỏi vòng luẩn quẩn phụ thuộc nhập khẩu.

Được biết, trong khi Mỹ loay hoay với những dự án dở dang như Natron, Trung Quốc lại cho thấy sức mạnh vượt trội trong chuỗi cung ứng pin . Với lợi thế kiểm soát gần như toàn bộ nguyên liệu quan trọng – từ lithium, cobalt, niken đến graphite – nước này gần như đã xây dựng cả một hệ sinh thái hoàn chỉnh từ khai thác, chế biến đến sản xuất cell pin và lắp ráp thành phẩm. Các “ông lớn” như CATL hay BYD không chỉ thống trị thị trường trong nước mà còn vươn mạnh ra toàn cầu, chiếm tới hơn 60% sản lượng pin xe điện thế giới.

Theo: TechCrunch