Thái Lan chứng kiến tỷ lệ nợ hộ gia đình cao chưa từng có

Sompong tự nhận mình là “người tạo ra phép màu”. Vốn là một kỹ sư được đào tạo bài bản, trong 30 năm qua, ông đi khắp Thái Lan mua các vật dụng gia đình quý giá -- bùa hộ mệnh, trang sức, đồ cổ, vàng thỏi, thuốc bắc hiếm -- từ những người thường trong tình cảnh khó khăn về tài chính và tuyệt vọng vì tiền mặt. Công việc kinh doanh đặc biệt thuận lợi trong ba năm qua.

Ông thường mang theo 500.000 baht (15.500 đô la) tiền mặt và một người bạn làm việc tự do tại Sở Mỹ thuật. Ông bán hàng mua được thông qua đại lý trực tiếp cho các nhà sưu tập tại các chợ, chủ yếu ở Bangkok và tỉnh Ratchaburi lân cận, cũng như tại các chợ tạm. Có lần ông mua hai viên thuốc Trung Quốc cổ với giá 50 baht và bán lại với giá 3.500 baht mỗi viên. Khách hàng là một vị quan rất cao cấp, có nhiều con cái.

“Tôi sẽ mua bất cứ thứ gì nếu tôi nghĩ mình có thể kiếm được lợi nhuận”, Sompong nói với Nikkei Asia. “Đôi khi tôi mua cả căn nhà”.

Thế nhưng, thành công của Sompong lại phản ánh một trong những đám mây đen tối nhất đang bao trùm nền kinh tế Thái Lan: nợ hộ gia đình .

Dữ liệu gần đây cho thấy tỷ lệ nợ hộ gia đình của Thái Lan vẫn ở mức cao nhất khu vực, quanh 88–89% GDP cuối năm 2024 và đầu 2025. Dù tỷ lệ có giảm nhẹ theo quý, quy mô tuyệt đối vẫn nhích lên, phản ánh gánh nặng nợ chưa thật sự hạ nhiệt.

“Không giống như các quốc gia giàu có hơn, nơi việc vay nợ thường được dùng để đầu tư xây dựng tài sản như nhà cửa hoặc doanh nghiệp, hầu hết các gia đình Thái Lan chỉ vay nợ để trang trải cuộc sống”, Ngân hàng Bangkok nhận định trong một báo cáo hồi tháng 1. “Trước đây, vốn được thúc đẩy bởi vay nợ tập trung vào đầu tư, vốn là động lực thúc đẩy tăng trưởng, giờ đây đất nước đang phải đối mặt với sự gia tăng đáng báo động của nợ tiêu dùng. Các nhà kinh tế cảnh báo sự thay đổi này đặt ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với sự ổn định tài chính dài hạn của Thái Lan”.

Từ phía chính sách, Ngân hàng Trung ương Thái Lan (BOT) nhiều lần cảnh báo tiêu dùng yếu vì gánh nợ nặng. IMF đã chỉ ra rằng nợ hộ gia đình cao đã kéo dài quá trình hồi phục hậu đại dịch của Thái Lan so với khu vực; cơ chế xử lý nợ cá nhân còn phức tạp khiến người từng vỡ nợ khó quay lại tín dụng chính thức, đẩy họ vào kênh phi chính thức lãi suất đắt đỏ.

Khảo sát của Đại học Phòng Thương mại Thái Lan (UTCC) cho thấy nợ bình quân mỗi hộ đã leo lên kỷ lục 606.378 baht năm 2024, tăng 8,4% so với năm trước; cùng lúc đó, lãi suất điều hành ở vùng cao trong phần lớn năm 2024–2025 làm chi phí vay đắt đỏ hơn, bào mòn sức mua. Khi nợ ăn vào tương lai, hộ gia đình sẽ cắt chi tiêu tùy ý, hoãn thay thế ô tô, đồ bền, giảm ăn ngoài — và doanh nghiệp hoãn đầu tư vì cầu yếu.

Với việc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự đoán Thái Lan chỉ tăng trưởng 2% trong năm nay và 1,6% vào năm 2026 - gần cuối bảng xếp hạng ASEAN - niềm tin của người tiêu dùng đang bị tổn hại nghiêm trọng. Các nhà hàng đang gặp khó khăn, thị trường nhà mới xây đang ở mức trì trệ nhất trong hai thập kỷ, và doanh số bán ô tô chỉ phục hồi nhẹ trong năm nay sau khi giảm 26% vào năm 2024. Trong khi đó, du lịch không còn là cứu cánh như trước khi COVID-19 bùng phát vào năm 2019, với lượng khách quốc tế giảm 7,5% so với cùng kỳ năm ngoái trong chín tháng đầu năm 2025.

“Không ai ở đây thoát khỏi nợ nần”, một nhân viên gác cửa 25 tuổi tại một khách sạn hàng đầu ở Bangkok chia sẻ với Nikkei Asia. “Tôi sống nhờ bữa ăn miễn phí, phí dịch vụ và tiền boa”.

Cuộc sống bấp bênh. Phí dịch vụ được áp dụng theo luật tại các khách sạn và nhà hàng, và được chia cho nhân viên phục vụ. Điều này không phải lúc nào cũng xảy ra, và văn hóa boa tiền tại địa phương hoàn toàn tùy ý.

Tình hình tài chính của anh thật kinh hoàng. Anh kiếm được 12.000 baht mỗi tháng trong khi phải trả khoản thế chấp ngân hàng trị giá hàng triệu baht cho căn hộ chung cư nhỏ xíu và 180.000 baht nữa cho chiếc xe máy. Chỉ riêng việc trả góp hai khoản này đã ngốn hết 9.800 baht vào ngày lĩnh lương.

“Nếu bạn đi bộ trên phố, bạn có thể thấy số điện thoại của các bên cho vay trên tất cả các cột điện”, Nonarit Bisonyabut, nghiên cứu viên tại Viện Nghiên cứu Phát triển Thái Lan, một tổ chức tư vấn hàng đầu, nói với Nikkei. “Nếu bạn có ô tô hoặc bất kỳ tài sản nào, bạn luôn có thể vay được tiền”.

Chẳng hạn, Krungsri Auto, một công ty con của một trong bốn ngân hàng hàng đầu Thái Lan, cung cấp các khoản vay nhanh lên tới 80% giá trị của một chiếc xe đã qua sử dụng. Vay vốn ngân hàng tốn nhiều thời gian hơn, một phần vì các bên cho vay đã thắt chặt quy trình thẩm định tín dụng, chẳng hạn như yêu cầu giấy tờ sở hữu ngay cả đối với các khoản vay cải tạo nhà.

“Tôi sống qua ngày, và đưa một phần lương cho mẹ”, người đàn ông độc thân 38 tuổi chia sẻ với Nikkei. “Tôi chỉ chi số tiền tối thiểu mỗi tháng vì muốn giữ tiền mặt phòng trường hợp khẩn cấp”.

Các tiệm cầm đồ nhà nước đã được lệnh giảm lãi suất vào đầu năm 2021 để hỗ trợ người dân vượt qua đại dịch COVID-19. Theo Bộ Phát triển Xã hội và An ninh Con người, năm 2024, các khoản vay đã lên tới hơn 20 tỷ baht, chủ yếu dành cho vàng và điện thoại di động.

Thủ tướng Anutin Charnvirakul, người nhậm chức tháng trước, đã ưu tiên giảm nợ hộ gia đình . Trong tuyên bố chính sách nhậm chức tại quốc hội, ông đã cam kết hỗ trợ lên đến 100.000 baht/người cho những người đang gặp khó khăn trong việc trả nợ. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ nhận được tới 1 triệu baht để cải thiện thanh khoản và nâng cao năng suất.

Theo: Nikkei Asia, Reuters