Thêm 1 bê bối rúng động giới khởi nghiệp ĐNÁ: Founder bị dẫn độ sau 1 năm bỏ trốn, huy động trái phép 160 triệu USD trái phiếu

Cựu Giám đốc điều hành kiêm đồng sáng lập Investree, Adrian Asharyanto Gunadi, vừa bị dẫn độ từ Qatar về Indonesia sau gần một năm lẩn trốn. Ông bị cáo buộc đã huy động trái phép khoảng 2,7 nghìn tỷ rupiah, tương đương hơn 160 triệu USD, trong giai đoạn từ đầu năm 2022 đến tháng 3/2024. Theo điều tra của cơ quan quản lý tài chính OJK và cảnh sát quốc gia, Gunadi đã dùng hai công ty vỏ bọc mang tên PT Radhika Persada Utama và PT Putra Radhika Investama để gom vốn dưới danh nghĩa Investree Radhika Jaya, rồi sau đó chuyển một phần tiền cho mục đích cá nhân. Khi bị phát giác, ông trốn sang Qatar, buộc Interpol phải phát lệnh truy nã đỏ. Việc dẫn độ thành công vào cuối tháng 9/2025 đánh dấu bước ngoặt trong tiến trình pháp lý, với nguy cơ cựu CEO đối mặt mức án từ 5 đến 10 năm tù giam nếu bị kết tội.

Sự sụp đổ của Investree không chỉ đến từ hành vi của nhà sáng lập mà còn bắt nguồn từ nhiều vấn đề nội tại kéo dài. Vốn từng được xem là một trong những fintech hàng đầu Indonesia trong mảng cho vay ngang hàng, Investree nhanh chóng đánh mất uy tín khi tỷ lệ nợ xấu tăng vọt. Theo phân tích của CrossASEAN Research được KapronAsia trích dẫn, đầu năm 2024 tỷ lệ nợ xấu của công ty đã lên đến 16%, cao gấp ba lần mức trần 5% mà OJK cho phép. Con số này phản ánh hệ thống thẩm định tín dụng yếu kém, khiến dòng vốn bị tắc nghẽn và công ty rơi vào khủng hoảng thanh khoản. Thêm vào đó, khoản vốn cam kết từ vòng Series D trị giá 231 triệu USD do JTA International Holdings dẫn đầu bị trì hoãn giải ngân, càng khiến tình trạng thiếu tiền mặt thêm trầm trọng. Investree rơi vào vòng luẩn quẩn: nợ xấu không thu hồi được, vốn mới không kịp giải ngân, trong khi chi phí vận hành vẫn leo thang.

Trước khi đưa ra quyết định “khai tử” Investree, OJK đã nhiều lần can thiệp, từ việc ban hành cảnh báo, yêu cầu bổ sung vốn tối thiểu, đến áp dụng biện pháp hạn chế hoạt động. Tuy nhiên, công ty không đáp ứng được các yêu cầu về vốn và quản trị. Ngày 21/10/2024, OJK chính thức thu hồi giấy phép kinh doanh của PT Investree Radhika Jaya. Quyết định này đồng nghĩa với việc Investree phải dừng toàn bộ hoạt động huy động vốn mới, chấm dứt các giao dịch tài chính còn lại và thành lập ban thanh lý để xử lý quyền lợi của nhà đầu tư, người cho vay và khách hàng. Theo số liệu công bố, chỉ trong hai tháng cuối năm 2024 đã có 85 đơn khiếu nại được gửi đến cơ quan chức năng liên quan đến các khoản vốn bị mắc kẹt trên nền tảng.

Vụ việc Gunadi dùng Investree làm bình phong cho hoạt động tài chính cá nhân làm dấy lên nghi ngờ về xung đột lợi ích trong nội bộ doanh nghiệp. Dù Investree từng khẳng định hai công ty Radhika không phải là công ty con hay công ty liên kết chính thức, điều tra cho thấy cựu CEO đã lợi dụng quyền lực điều hành để luân chuyển dòng tiền và sử dụng các công ty vỏ bọc trong mạng lưới huy động vốn. Đây là cú đánh chí mạng vào niềm tin của nhà đầu tư, vốn là nền tảng sống còn của một mô hình fintech.

Sự sụp đổ của Investree cũng kéo theo nhiều hệ lụy. Hàng loạt người cho vay, cả cá nhân lẫn tổ chức, đối mặt nguy cơ mất vốn hoặc chậm thu hồi vốn. Nhiều khách hàng SME mất đi nguồn tín dụng từng được kỳ vọng hỗ trợ. Các nhà đầu tư quốc tế từng rót vốn vào công ty, từ SBI Holdings đến các quỹ khu vực, chịu tổn thất nặng nề. Trong khi đó, toàn bộ ngành fintech Indonesia cũng bị ảnh hưởng bởi cú sốc niềm tin này. Chỉ trong năm 2024, OJK đã ban hành hơn 600 biện pháp xử phạt hành chính và thu hồi giấy phép của một loạt nền tảng P2P lending, trong đó có TaniFund và Investree.

Ở góc độ chính sách, vụ bê bối đã thúc đẩy Indonesia siết chặt khung pháp lý cho lĩnh vực cho vay trực tuyến. OJK ban hành quy định mới, yêu cầu minh bạch thông tin tín dụng, tăng vốn tối thiểu và nâng cao chuẩn mực quản trị rủi ro. Đây được xem là nỗ lực nhằm ngăn chặn các trường hợp tương tự, bảo vệ nhà đầu tư và người vay, đồng thời giữ cho thị trường không bị mất kiểm soát.

Đối với Adrian Gunadi, hành trình từ một nhà sáng lập fintech tiên phong được ca ngợi trong những năm đầu 2016–2019 đến kẻ bị dẫn độ trong cáo buộc gian lận hàng trăm triệu USD là minh chứng cho ranh giới mong manh giữa khát vọng mở rộng và sự buông lỏng quản trị. Investree từng được xem là biểu tượng của sự bùng nổ fintech Đông Nam Á, song sự thất bại của công ty cho thấy niềm tin trong ngành tài chính công nghệ mong manh đến mức nào. Khi uy tín mất đi, vốn không thể huy động, và lãnh đạo dính bê bối, vòng xoáy sụp đổ là không thể tránh khỏi.

Bài học từ Investree nhắc nhở rằng, trong lĩnh vực tài chính, minh bạch và quản trị rủi ro không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là yếu tố sống còn. Những con số tăng trưởng ngoạn mục hay các vòng gọi vốn trăm triệu USD không thể che mờ thực tế nếu tỷ lệ nợ xấu vượt ngưỡng, nếu dòng tiền không được quản lý chặt chẽ, và nếu lãnh đạo dùng quyền lực cho lợi ích riêng. Vụ việc cũng gửi đi thông điệp mạnh mẽ rằng nhà chức trách Indonesia sẽ không dung thứ cho những sai phạm, bất kể công ty đó từng được coi là biểu tượng của đổi mới.

Từ một startup fintech đầy tham vọng đến cái tên bị khai tử, câu chuyện Investree trở thành một lời cảnh tỉnh cho cả khu vực về sự cần thiết của kỷ luật thị trường, trách nhiệm lãnh đạo và niềm tin nhà đầu tư. Khi một công ty mất tất cả những yếu tố đó, sự sụp đổ là điều tất yếu.

Theo: Deal Street Asia, Kpronasia