Thí nghiệm ghép thận lợn trên người ở Mỹ lập kỷ lục: Bệnh nhân sống khỏe 271 ngày trước khi phải cắt bỏ tạng, quay lại lọc máu

9 tháng sống cùng quả thận đặc biệt

Ông Tim Andrews, 67 tuổi, người đàn ông Mỹ được cấy ghép thận lợn biến đổi gene hồi tháng 1 tại Bệnh viện Mass General Brigham, vừa phải trải qua ca phẫu thuật cắt bỏ quả thận này do chức năng suy giảm. Sau gần 9 tháng – kỷ lục dài nhất thế giới sống cùng thận lợn, ông quay lại chạy thận nhân tạo và tiếp tục nằm trong danh sách chờ ghép tạng người.

Ông Andrews mắc tiểu đường từ những năm 1990 và được chẩn đoán suy thận giai đoạn cuối ba năm trước. Trước khi tham gia thử nghiệm, ông phải chạy thận nhân tạo ba lần mỗi tuần, mỗi lần kéo dài tới sáu tiếng. Mệt mỏi vì cuộc sống gắn liền với máy lọc máu, ông quyết định thử nghiệm phương pháp cấy ghép thận từ lợn đã qua chỉnh sửa gene – dù biết rõ rủi ro.

“Tôi muốn thoát khỏi chiếc máy lọc máu và giúp đỡ những người cùng cảnh ngộ,” ông từng chia sẻ. Sau ca phẫu thuật, ông cảm thấy “được hồi sinh”, có thể tự nấu ăn, hút bụi, dắt chó đi dạo – những điều tưởng chừng nhỏ bé mà ông từng không làm nổi. Tháng 6, ông còn vinh dự ném bóng mở màn trong trận đấu của đội Boston Red Sox, được xem như biểu tượng của nghị lực và niềm hy vọng.

Trong một chia sẻ gần đây, ông gọi hành trình của mình là “gian khổ nhưng đáng tự hào”, đồng thời gửi lời cảm ơn sâu sắc tới “người hùng” của mình – Wilma, con lợn hiến tạng. “Wilma là một phần tâm hồn tôi, chừng nào tôi còn sống,” ông viết.

Bệnh viện Mass General Brigham gọi ông Andrews là “người tiên phong y học vị tha và là nguồn cảm hứng cho bệnh nhân suy thận trên toàn cầu.” Trước ông, ba người Mỹ khác từng được ghép thận lợn nhưng chỉ sống được từ một đến bốn tháng. Với 271 ngày, ông Andrews hiện là người sống lâu nhất với thận lợn biến đổi gene.

Cấy ghép dị chủng – hy vọng mới giữa khủng hoảng thiếu tạng hiến

Tại Mỹ hiện có gần 90.000 người chờ ghép thận, trong khi nguồn tạng hiến ngày càng khan hiếm. Trước thực tế đó, các nhà khoa học đang đẩy mạnh nghiên cứu cấy ghép dị chủng (xenotransplantation) – lĩnh vực y học thử nghiệm sử dụng tế bào, mô hoặc cơ quan từ động vật để thay thế cho tạng người.

Những năm gần đây, lợn được lựa chọn làm “ngân hàng tạng sinh học” vì cơ quan của chúng có kích thước và chức năng gần giống người. Bằng công nghệ chỉnh sửa gene, các nhà nghiên cứu đã thay đổi DNA của lợn nhằm ngăn chặn sự đào thải miễn dịch – nguyên nhân chính khiến các ca cấy ghép trước đây thất bại.

Dù vẫn còn nhiều thách thức, thành công ban đầu của ông Tim Andrews cho thấy cấy ghép từ động vật hoàn toàn có thể trở thành giải pháp đột phá, mở ra tương lai mới cho hàng chục nghìn bệnh nhân suy thận đang chờ đợi cơ hội sống.