Thị trường dầu toàn cầu rơi vào hỗn loạn khi một loạt doanh nghiệp, nhà đầu tư "né" các sản phẩm của Nga

Việc Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine đã khiến các hoạt động thương mại của họ gặp gián đoạn. Hầu hết bên mua và vận chuyển đều tránh giao thương hàng hóa với Nga, từ dầu thô, dầu diesel, napta và dầu nhờn nhẹ. Điều này gây ra những thay đổi đột ngột cho cấu trúc thị trường, tạo tình trạng chênh lệch giá và biến động dữ dội đối với cước vận chuyển.

Kết quả là, thị trường vật chất đối với dầu thô đã trở nên cực kỳ hỗn loạn ngay cả các trader kỳ cựu đầy kinh nghiệm trong bối cảnh các lệnh trừng phạt, chiến tranh thương mại và các những cuộc tấn vào cơ sở hạ tầng quan trọng. Ở hiện tại, các trader này cho biết, ngay cả một động thái đơn giản như việc người bán làm sao để biết mức giá chào bán cho sản phẩm dầu thô của họ cũng là điều… khó hiểu.

John Driscoll, chiến lược gia trưởng tại JTD Energy Services Pte., cho hay: "Tình hình địa chính trị đang điều chỉnh các chuỗi cung ứng và khiến thị trường cạnh tranh. Sự trồi sụt mạnh của phạm vi giao dịch trong ngày, biến động và tình trạng "bù hoãn bán" (backwardation - xảy ra khi giá giao ngay của một tài sản cơ sở cao hơn giá đang được giao dịch tại thị trường tương lai) thật sự đáng sợ."

Thị trường hàng hóa đã bị đảo lộn kể từ khi Nga và Ukraine xảy ra xung đột. Dù các lệnh trừng phạt không nhắm trực tiếp vào xuất khẩu năng lượng của Nga, nhưng hoạt động thương mại đã bị ảnh hưởng đáng kể khi nhiều bên lưỡng lự về việc mua nguyên liệu thô của nước này. Các chuyên gia dầu mỏ, ngân hàng quốc tế và chủ tàu đang ngừng đầu tư và tài trợ, khiến các nhà máy lọc dầu và trader gặp nhiều khó khăn trong việc đảm bảo hạn mức tín dụng và huy động số tàu cần thiết để mua các loại dầu như Urals, ESPO và Sokol.

Nga chiếm 12% tổng lượng xuất khẩu dầu thô của thế giới vào năm 2020 và gần 10% các lô vận chuyển sản phẩm dầu. Tập đoàn kinh doanh dầu mỏ Trafigura Group đã nỗ lực bán một lô hàng dầu Urals trong tuần này với mức giá chiết khấu kỷ lục so với giá tham chiếu của khu vực Tây Bắc Âu nhưng vẫn không nhà thầu nào mua. Tình trạng này cho thấy hoạt động thương mại của Nga đã bị ảnh hưởng lớn như thế nào.

Các nhà máy lọc dầu châu Á đang nỗ lực khai thác thêm dầu ở Trung Đông, dù việc tăng nguồn cung ở khu vực này là rất hạn chế, các trader cho hay. Họ cũng đang nhắm đến nhiều hàng hóa của Mỹ, song tình trạng "bù hoãn bán", cước vận tải tăng cao và sự khác biệt lớn của các chỉ số tham chiếu toàn cầu đang tạo ra nhiều thách thức. Trong khi đó, EU đang tìm cách mua thêm dầu thô từ vùng Biển Bắc, điều này có thể khiến các nhà máy lọc dầu của Trung Quốc và Hàn Quốc buộc phải rời khỏi thị trường đó.

Trong khi đó, sự chênh lệch ở thị trường vật lý đang tăng lên khiến các trader khó bắt kịp. Phí quyền chọn đối với dầu thô WTI Midland của Mỹ giao đến châu Á đã mức giá cao hơn 15 USD/thùng so với giá tham chiếu ở Dubai trong tuần này. Nguyên nhân một phần là do sự thay đổi của các hợp đồng tương lai dầu như Brent, WTI và Dubai, khi phí quyền chọn hoán đổi hợp đồng tương lai dầu Brent và Dubai ở mức gần 13 USD/thùng ở phiên 2/3 - mức cao nhất kể từ năm 2006.

Các trader cho biết, đối với những nhà bán dầu không liên quan đến các lệnh trừng phạt, những cản trở về địa lý, giá vận chuyển cao và phí bảo hiểm ở mức kỷ lục để được giao hàng nhanh đang khiến họ bối rối khi phải đưa ra mức giá hợp lý.

Trên thị trường nhiên liệu, căng thẳng Nga - Ukraine đã gây ra tình trạng "bù hoãn bán" nghiêm trọng. Người mua đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm loại nhiên liệu thay thế cho dầu diesel và napta của Nga - chủ yếu được sử dụng trong ngành công nghiệp hóa dầu và dầu nhờn nhẹ (dùng để sản xuất xăng).

Các nhà xuất khẩu những sản phẩm này của Nga thường có những đối tác ở khắp châu Á, châu Âu và Mỹ. Các trader cho hay, câu hỏi nơi nào sẽ có những giải pháp thay thế cho các kho dự trữ nhiên liệu đang bị thiếu hụt nhanh chóng trong vài tháng qua vẫn chưa có câu trả lời.

Tham khảo Bloomberg