Thị trường tài sản số đang cần... hướng dẫn

Theo báo cáo của Dragon Capital, Việt Nam hiện nằm trong nhóm 5 quốc gia có mức độ phổ cập tiền mã hóa cao nhất thế giới, tổng giá trị nắm giữ ước tính khoảng 100 tỉ USD. Trong bối cảnh đó, việc Chính phủ ban hành Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hóa trong thời hạn 5 năm được giới chuyên gia đánh giá là bước đi quan trọng, đặt nền móng để thị trường phát triển nhanh chóng nhưng đúng hướng.

Chính danh hóa nhà đầu tư tài sản số

Theo số liệu từ Triple-A, hơn 20% dân số Việt Nam đã sở hữu tài sản số và phần lớn sẵn sàng nộp thuế, giao dịch hợp pháp nếu được pháp luật bảo vệ. Điều này cho thấy nhu cầu về một khung pháp lý minh bạch là rất lớn.

Tại talkshow "Hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường tài sản mã hóa" do Báo Người Lao Động tổ chức ngày 19-9, ông Võ Trung Tín, Phó Chủ tịch Chi hội Blockchain TP HCM, nhấn mạnh thị trường tiền số lâu nay vẫn mơ hồ, nhiều người bỏ tiền vào kênh đầu tư này nhưng chưa rõ giao dịch của mình có hợp pháp và được bảo hộ hay không. Nay, Nghị quyết 05 sẽ thay đổi tình hình khi mang lại cơ sở pháp lý rõ ràng để cơ quan quản lý giám sát, đồng thời giúp nhà đầu tư an tâm. 

"Trước đây, nhiều người bỏ ra số vốn lớn nhưng luôn lo lắng không biết mình có đang vi phạm hay không. Giờ đây, với thị trường thí điểm, họ sẽ hiểu rõ hoạt động được quản lý bởi cơ quan nào, bảo hộ ra sao. Đây là yếu tố then chốt để củng cố niềm tin và thu hút dòng vốn" - ông Tín nhấn mạnh.

Cùng quan điểm, ông Phạm Duy Đông, sáng lập cộng đồng Saigontradecoin, cho rằng Nghị quyết 05 đã góp phần chính danh hóa nhà đầu tư. Bởi lẽ, trước đây, tài sản mã hóa thường gắn liền với khái niệm tiền ảo, đa cấp hay lừa đảo, nay nhà đầu tư được thừa nhận là chủ thể hợp pháp, có quyền lợi rõ ràng. "Dù giai đoạn đầu khó kỳ vọng sự bảo hộ toàn diện nhưng Nghị quyết 05 là nền tảng để tiến tới một thị trường minh bạch, chính danh và an toàn hơn cho nhà đầu tư" - ông Đông phân tích.

Tuy nhiên, để nghị quyết đi vào thực tế, ông Võ Trung Tín góp ý cơ quan quản lý cần sớm có hướng dẫn cụ thể. Bên cạnh đó, cần ưu tiên tuyên truyền, giáo dục về tài sản số cho cộng đồng, bởi blockchain cùng các sản phẩm phát sinh như NFT hay tiền mã hóa còn mới, dễ gây lúng túng. Nếu thiếu kiến thức, người dân sẽ khó nhận diện giá trị, phạm vi pháp luật bảo hộ và dễ gặp rủi ro.

Vì vậy, bên cạnh tuyên truyền từ chuyên gia và cơ quan quản lý, Nhà nước cần ban hành văn bản, định nghĩa và hướng dẫn rõ ràng để người dân tham khảo.

Ông Tín đề xuất thiết lập cổng thông tin chính thức công khai quy trình xác thực tài sản, cơ chế khiếu nại và danh tính người chịu trách nhiệm. "Việt Nam có thể tích hợp thông tin trên VNeID, vốn kết nối trực tiếp với cổng thông tin Chính phủ, để tăng minh bạch và tạo lợi thế cạnh tranh" - ông Tín chia sẻ.

Ở góc nhìn doanh nghiệp (DN), ông Lê Hữu Quang Vinh, Giám đốc phát triển Viction (công ty blockchain của Việt Nam), cho rằng Nghị quyết 05 thay đổi cuộc chơi khi DN không còn chỉ hoạt động theo nguyên tắc "luật không cấm thì được làm" mà đã có khung pháp lý để triển khai.

Tuy vậy, nghị quyết mới tập trung vào sàn giao dịch tập trung, trong khi thị trường còn nhiều mảng khác, đặc biệt là tài chính phi tập trung (DeFi). "Nếu pháp luật chưa kịp thời mở rộng, Việt Nam có thể bị tụt hậu so với xu hướng toàn cầu" - ông Vinh nêu quan điểm.

Thêm vào đó, Nghị quyết 05 hiện chỉ là khung sườn, DN cần thêm các văn bản dưới luật để hướng dẫn cụ thể. Nếu thiếu quy định rõ ràng, DN sẽ chọn phương án an toàn là "lùi lại", hạn chế sáng tạo và bỏ lỡ cơ hội phát triển sản phẩm mới.

Càng thận trọng càng tốt

Cũng theo Nghị quyết 05, để được cấp phép vận hành sàn giao dịch tài sản mã hóa như: DN phải có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỉ đồng, trong đó ít nhất 65% vốn thuộc tổ chức trong nước và tối thiểu 35% đến từ ít nhất 2 tổ chức tài chính như ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, quỹ đầu tư hoặc DN công nghệ. Ngoài ra, yêu cầu còn bao gồm đội ngũ nhân sự chuyên môn, hệ thống công nghệ bảo mật an toàn.

Ông Lê Hữu Quang Vinh cho rằng vốn pháp định ở giai đoạn sơ khai có thể xem là thước đo uy tín DN, dù mức yêu cầu tại Việt Nam cao hơn nhiều quốc gia khác. Điều này giúp tăng niềm tin của nhà đầu tư, song thị trường không chỉ xoay quanh sàn giao dịch tập trung mà còn cần sự tham gia của các đơn vị trung gian. Nếu pháp luật không quy định rõ vai trò của họ, trải nghiệm của nhà đầu tư sẽ bị hạn chế và thị trường khó cạnh tranh quốc tế.

Ở góc nhìn khác, luật sư Phan Vũ Tuấn, Trưởng Văn phòng Luật sư Phan Law Vietnam, cho rằng vốn pháp định hay tiêu chuẩn kỹ thuật chỉ là điều kiện cần. Điều nhà đầu tư quan tâm nhất vẫn là an toàn thông tin cá nhân, giao dịch và tài sản. 

"Trong giai đoạn thử nghiệm, càng thận trọng càng tốt. Các đơn vị tham gia cần tuân thủ tiêu chuẩn khắt khe để hệ thống vận hành ổn định, ngăn chặn vi phạm pháp luật như rửa tiền hay tài trợ khủng bố, đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư. Đây chính là yếu tố nền tảng để xây dựng một thị trường minh bạch, an toàn tại Việt Nam" - ông Tuấn khẳng định.

Trong khi đó, ông Võ Trung Tín cho biết nhiều DN công nghệ thành viên vẫn băn khoăn khi đưa sản phẩm mới ra thị trường như phải đăng ký ở đâu, đáp ứng điều kiện gì, giao dịch với ai, được bảo hộ thế nào về pháp lý, thuế… và đang rất cần được hướng dẫn cụ thể.

Dù vậy, theo ông Tín, Nghị quyết 05 đã phần nào tháo gỡ vướng mắc khi định ra một con đường rõ ràng hơn cho DN, ít nhất là giúp DN có lộ trình để triển khai sản phẩm một cách minh bạch, thay vì mơ hồ như trước. "Bên cạnh khung pháp lý cho tài sản mã hóa, DN cũng cần đặc biệt chú trọng bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, bởi nếu sản phẩm công nghệ không được bảo vệ kịp thời thì dễ bị sao chép, đánh mất giá trị, gây khó cho DN, giảm niềm tin của nhà đầu tư, đồng thời gây ảnh hưởng đáng kể đến thị trường này" - ông nhấn mạnh.