Thuốc lá điện tử: Hai bộ Công Thương và Y tế tranh luận về việc “quản” hay “cấm”

Cụ thể, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng vừa có báo cáo gửi Uỷ ban Xã hội thuộc Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về hoạt động quản lý đối với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang gây chú ý dư luận thời gian gần đây.

Theo đó, ngày 4/5, tại phiên họp giải trình của Ủy ban Xã hội và Ủy ban Văn Hóa, Giáo dục của Quốc hội về trách nhiệm quản lý nhà nước đối với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, Đại biểu Quốc hội Trần Thị Vân (Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh) đặt vấn đề: Trong khi Bộ Y tế đề nghị cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng thì Bộ Công Thương lại đề nghị thí điểm quản lý thuốc lá mới. Vì vậy, nữ đại biểu đề nghị Bộ Công Thương làm rõ lý do gì, căn cứ vào đâu đề xuất việc này?

Sau phiên giải trình này, nhiều ý kiến của đại biểu thuộc các Uỷ ban của Quốc hội không đồng tình việc Bộ Công Thương tiếp tục thí điểm (đã thực hiện 2 năm) về sản xuất, nhập khẩu và lưu thông thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng như sản phẩm thuốc lá. Thông tin này sau đó cũng khiến dư luận phản ứng khá dữ dội.

Chiều 6/5, lãnh đạo bộ Công Thương có văn bản báo cáo gửi Ủy ban Xã hội của Quốc hội và cho rằng, hiện đang có khoảng trống pháp lý trong việc quản lý loại hình sản phẩm mới này, trong khi đó tình hình buôn lậu và sử dụng sản phẩm này rất phức tạp, chế tài xử lý chưa đủ mạnh.

Văn bản của Bộ Công Thương nêu: Do chưa có quy định cụ thể nên các lực lượng chức năng chỉ xử lý hành chính, xử phạt tối đa 50 triệu đồng với cá nhân và 100 triệu đồng với tổ chức. Hơn nữa, do chưa có chế tài xử lý mạnh như xử lý hình sự tương tự như hành vi buôn bán, tàng trữ, vận chuyển sản phẩm thuốc lá nhập lậu là hàng cấm. Trong khi, hành vi buôn bán, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá điếu ngoại nhập lậu với số lượng 1.500 bao thuốc có thể xử phạt hình sự theo quy định.

Bộ Công Thương đã có chỉ đạo Tổng cục Quản lý thị trường tăng cường kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn hành vi buôn bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép thuốc lá điếu thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Theo cơ quan này, từ năm 2020 đến nay, lực lượng quản lý thị trường đã kiểm tra hơn 8.000 vụ, xử lý hàng trăm nghìn bao thuốc nhập lậu. Trong đó, xử lý hơn 10 nghìn sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng, thu nộp ngân sách hơn 18 tỷ đồng. Qua kiểm tra, kiểm soát, lực lượng chức năng cũng phát hiện các sản phẩm thuốc lá điện tử đều là nhập lậu, hàng hóa không có hóa đơn, chứng từ.

Bộ Công Thương thông tin cơ quan này đã có hai văn bản báo cáo Chính phủ về xây dựng các chính sách quản lý với các loại hình thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nói trên. Bộ dự kiến sẽ đưa mặt hàng thuốc lá thế hệ mới vào đối tượng điều chỉnh của nghị định thay thế Nghị định số 67/2013 về kinh doanh thuốc lá để có hình thức quản lý phù hợp.

"Trong nhiều năm qua, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới chưa được quản lý, chưa được lưu hành nhưng đã được bán trên thị trường và mạng internet. Do chưa có biện pháp quản lý và chế tài xử lý đủ mạnh nên các hoạt động kinh doanh, quảng cáo tự phát tràn lan, vi phạm quy định của pháp luật, ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe người dân", văn bản của Bộ Công Thương nêu.

Bộ này cũng kiến nghị hoàn thiện chính sách, pháp luật về thuốc lá điện tử đồng thời kiến nghị giao Bộ Y tế nghiên cứu và đề xuất chính sách quản lý phù hợp trên cơ sở đánh giá tác động của loại hình sản phẩm mới này với sức khỏe người tiêu dùng.

Trao đổi với báo chí về việc này, ông Ngô Khải Hoàn- Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) cho rằng, hiện trên thị trường xuất hiện các loại hình sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, trong đó có 2 loại phổ biến nhất được gọi là thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử.

Ông Hoàn cho rằng, hiện Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá không đề cập cụ thể và không có định nghĩa đối với các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

Chính vì vậy, hiện có khoảng trống pháp lý trong việc quản lý loại hình sản phẩm mới này. "Bộ Công Thương cũng đã rất thận trọng trong việc đề xuất chính sách quản lý các loại hình sản phẩm mới này theo hướng chỉ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép thí điểm việc sản xuất, nhập khẩu và lưu thông thuốc lá làm nóng như sản phẩm thuốc lá trong thời gian 02 năm theo quy định của Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá và giao Bộ Công Thương xây dựng xây dựng Cơ chế thí điểm quản lý thuốc lá làm nóng trên cơ sở các ý kiến đã được thống nhất giữa các Bộ, ngành", ông Hoàn nói.

Lãnh đạo Cục Công nghiệp cho biết: Đối với thuốc lá điện tử, Bộ Công Thương đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Y tế thành lập Tổ công tác nghiên cứu, đề xuất chính sách quản lý thí điểm đối với thuốc lá điện tử trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định. 

Trong thời gian chưa ban hành chính sách, "Bộ Công Thương kiến nghị chưa cho phép lưu hành sản phẩm thuốc lá điện tử tại Việt Nam", ông Hoàn nói.