Trung Quốc, Malaysia đàm phán dự án chế biến đất hiếm

Nếu liên doanh thành hiện thực, đây sẽ là bước ngoặt chính sách quan trọng của Trung Quốc, quốc gia dẫn đầu thế giới về khai thác và tinh chế đất hiếm. Trung Quốc vốn cấm xuất khẩu công nghệ chế biến nhằm bảo vệ vị thế thống trị trong ngành.

Theo hai nguồn tin tại Malaysia, Bắc Kinh sẵn sàng trao đổi công nghệ để lấy quyền tiếp cận trữ lượng đất hiếm chưa khai thác của Malaysia, đồng thời tìm cách hạn chế sự cạnh tranh từ Lynas Rare Earths (Australia) – công ty đang vận hành một nhà máy chế biến tại bang Pahang.

Một nguồn tin Malaysia cho biết kế hoạch này đối mặt với một số thách thức, trong đó có lo ngại của Trung Quốc về khả năng cung ứng đủ nguyên liệu thô. Hai nguồn khác cho hay phía Malaysia quan ngại về tác động môi trường và các quy định cấp phép, bởi khai thác khoáng sản cần sự phê duyệt từ cả chính quyền bang và liên bang.

Chính phủ Malaysia cho biết không ủng hộ khai thác đất hiếm tại các khu vực nhạy cảm như rừng phòng hộ hay vùng đầu nguồn nước.

Các nhà sản xuất toàn cầu đang tìm nguồn cung thay thế sau khi Trung Quốc siết hạn ngạch xuất khẩu trong năm nay, gây trì hoãn sản xuất ở nhiều hãng ô tô và doanh nghiệp nam châm công nghiệp.

Theo ước tính, Malaysia có khoảng 16,1 triệu tấn đất hiếm nhưng thiếu công nghệ khai thác và chế biến. Chính phủ đã cấm xuất khẩu quặng thô để tránh thất thoát tài nguyên, ngoại trừ một dự án thí điểm năm 2022 nhằm xây dựng khung pháp lý cho hoạt động khai thác.

Tháng 5 vừa qua, Lynas, nhà sản xuất đất hiếm lớn nhất ngoài Trung Quốc, ký thỏa thuận với bang Kelantan về cung cấp quặng đất hiếm cacbonat trong tương lai, được coi là bước đi thúc đẩy ngành công nghiệp nội địa.

Cũng theo hai nguồn tin Malaysia, nhà máy lọc dự kiến sẽ xử lý cả đất hiếm nhẹ và đất hiếm nặng – những nguyên tố then chốt trong sản xuất ô tô, điện thoại di động và thiết bị quân sự.

Đặc biệt, đất hiếm nặng đóng vai trò quan trọng trong công nghệ năng lượng sạch, song nguồn cung lại khan hiếm giữa bối cảnh nhu cầu tăng cao.

Hồi tháng 8, Bộ trưởng Tài nguyên Malaysia Johari Abdul Ghani cho biết Trung Quốc sẵn sàng hỗ trợ kỹ thuật và công nghệ trong lĩnh vực chế biến đất hiếm.

Tuy nhiên, theo ông Johari, Chủ tịch Tập Cận Bình yêu cầu giới hạn hợp tác ở các doanh nghiệp có liên kết với nhà nước nhằm bảo vệ bí mật thương mại, đồng thời nhấn mạnh các cuộc thảo luận vẫn ở giai đoạn sơ bộ và chưa có thỏa thuận nào được ký kết.

Ông Johari cho rằng nếu thành công, thỏa thuận sẽ đưa Malaysia trở thành một trong số ít quốc gia sở hữu cả công nghệ chế biến đất hiếm của Trung Quốc và ngoài Trung Quốc.