Trung Quốc phát triển vận tải cơ lớn nhất thế giới

Không quân Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLAAF) đang ấp ủ một dự án đầy tham vọng: phát triển máy bay vận tải chiến lược thế hệ mới với kích thước và khả năng vượt trội so với Y-20 - mẫu vận tải lớn nhất hiện nay của nước này.

“Gã khổng lồ” mới của bầu trời

Một tài liệu kỹ thuật vừa được công bố hé lộ thiết kế kiểu “thân cánh liền khối” (blended wing body - BWB), nơi thân và cánh hợp nhất thành một khối nâng khí động học duy nhất, đánh dấu bước ngoặt thiết kế chưa từng có trong ngành hàng không vận tải quân sự.

Thiết kế BWB mang lại nhiều ưu điểm so với cấu trúc ống trụ truyền thống. Nó tăng thể tích chứa hàng hóa, giảm lực cản khí động, nhờ đó tăng tầm bay và tiết kiệm nhiên liệu đáng kể.

Với định hướng đó, Trung Quốc muốn tạo ra một vận tải cơ mang tính toàn cầu - có thể bay thẳng tới châu Phi, Trung Đông hoặc châu Âu mà không cần tiếp nhiên liệu.

Trong khi Y-20 hiện chỉ đạt tầm bay khoảng 4.500 km khi chở đầy tải, thì mẫu mới được thiết kế đạt 6.500 km, tương đương khả năng vận hành xuyên lục địa mà không cần dừng tiếp nhiên liệu. Con số này vượt xa cả C-5 Galaxy của Mỹ, vốn chỉ đạt khoảng 4.150 km, dù C-5 vẫn là vận tải cơ lớn nhất phương Tây.

Theo bản mô tả kỹ thuật, vận tải cơ mới của Trung Quốc dự kiến có tải trọng hàng hóa 120 tấn, với trọng lượng cất cánh tối đa khoảng 470 tấn, gần gấp đôi Y-20 (66 tấn hàng, 250 tấn tổng tải). Điều đó có nghĩa, chiếc máy bay “khổng lồ” mới này sẽ mang được trọng tải tương đương C-5 Galaxy của Mỹ nhưng tầm bay lại vượt hơn 50%, một bước tiến đáng kể trong năng lực vận tải chiến lược.

Để đạt được mức hiệu suất đó, Trung Quốc phải phát triển động cơ thế hệ mới, mạnh hơn và tiết kiệm nhiên liệu hơn nhiều so với động cơ WS-20 hiện đang trang bị trên Y-20. Giới chuyên môn cho rằng mẫu động cơ mới có thể sử dụng vật liệu composite nhẹ, hệ thống quạt nén hiệu suất cao và điều khiển điện tử FADEC tiên tiến, nhằm đáp ứng yêu cầu bay xa, chở nặng mà vẫn duy trì độ tin cậy.

Thân cánh liền khối - “chìa khóa vàng” cho tầm bay và hiệu suất

Công nghệ blended wing body (BWB) được giới kỹ sư đánh giá là xu hướng cách mạng của hàng không vận tải thế kỷ 21, vì cho phép tăng dung tích khoang chứa hàng mà không kéo dài thân máy bay, đồng thời giảm lực cản tới 20%. Với cấu trúc này, luồng khí trượt đều trên toàn bộ thân-cánh, tạo lực nâng lớn và tiêu thụ nhiên liệu thấp hơn.

Tuy nhiên, việc phát triển một khung thân kiểu BWB đòi hỏi năng lực chế tạo vật liệu composite quy mô lớn, cùng thuật toán điều khiển bay phức tạp để duy trì ổn định khi trọng tâm thay đổi. Trung Quốc được cho là đã tích lũy kinh nghiệm từ chương trình Y-20 và máy bay ném bom tàng hình H-20, nên đủ khả năng làm chủ bước chuyển này.

Bên cạnh nhiệm vụ vận tải, giới phân tích nhận định mẫu máy bay mới có thể được phát triển thành nhiều biến thể chuyên dụng, tương tự cách Y-20 đã có phiên bản tiếp dầu YY-20 và cảnh báo sớm KJ-3000.

Với khung thân khổng lồ, phiên bản tương lai có thể trở thành máy bay tiếp dầu tầm siêu xa, hỗ trợ cho các hoạt động vượt “chuỗi đảo thứ hai”, nơi Trung Quốc đang mở rộng ảnh hưởng quân sự.

Cuộc đua giữa ba cường quốc: Trung - Mỹ - Nga

Sự xuất hiện của dự án vận tải cơ khổng lồ diễn ra trong bối cảnh cả Mỹ và Nga đều đang tìm cách thay thế các mẫu cũ. Tại Mỹ, chương trình kế nhiệm C-5 vẫn trong giai đoạn ý tưởng, còn Nga sau nhiều năm vẫn chưa khởi động lại dây chuyền An-124 “Ruslan”. Trong khi đó, Trung Quốc đã nắm giữ vị trí quốc gia duy nhất còn sản xuất máy bay vận tải hạng nặng thế giới, với Y-20 hiện là mẫu lớn nhất đang được chế tạo hàng loạt.

Việc tiếp tục mở rộng năng lực này cho thấy Bắc Kinh muốn đảm bảo khả năng triển khai lực lượng nhanh chóng ra ngoài biên giới, từ châu Phi đến Thái Bình Dương.

Dù Trung Quốc chưa có mạng lưới căn cứ toàn cầu như Mỹ, nhưng với tầm bay 6.500 km và khả năng mang 120 tấn hàng, mẫu vận tải mới sẽ giúp PLAAF rút ngắn khoảng cách chiến lược, mở rộng “bán kính tác chiến” toàn cầu.

Tuy nhiên, giới chuyên môn cũng đặt câu hỏi về mục tiêu thực sự của chương trình. Không giống Mỹ có mạng lưới hậu cần toàn cầu, Trung Quốc hiện chưa có nhu cầu vận tải quân sự quy mô quá lớn, nên khả năng dự án được phát triển song song mục đích dân dụng là hoàn toàn có thể.

Mô hình tương tự từng được Liên Xô áp dụng với An-124, vừa phục vụ quân đội vừa dùng trong vận tải siêu trường siêu trọng thương mại. Nếu đi theo hướng đó, Trung Quốc có thể tăng sản lượng sản xuất, giảm chi phí đơn vị, đồng thời xuất khẩu cho đối tác, đặc biệt là Nga - nước đang gặp khó khăn với chương trình thay thế An-124.