Trung Quốc 'siết' xuất khẩu, công ty Nga thiếu máy móc quan trọng: Công nghiệp quốc phòng Moscow lao đao?

Tờ The Kenya Times ngày 7/10 đưa tin, các công cụ thiết yếu để sản xuất tên lửa, máy bay không người lái và hệ thống radar hiện phải tuân theo giấy phép xuất khẩu nghiêm ngặt theo chế độ kiểm soát mới của Trung Quốc.

Các biện pháp hạn chế mới

Tatpromstan - công ty Nga chuyên nội địa hóa các tổ hợp máy công cụ dựa trên công nghệ Trung Quốc - là một trong những nạn nhân đầu tiên.

Phát biểu tại Diễn đàn về công nghệ gia công kim loại và công nghệ phụ gia (TEMP), Ildar Nuriyev - Tổng giám đốc điều hành Tatpromstan - xác nhận rằng sẽ không có thêm máy công cụ có độ chính xác cao nào được xuất khẩu từ Trung Quốc theo các quy định mới.

“Trung Quốc đã hạn chế việc cung cấp thiết bị công nghệ cao, mặc dù điều này hiếm khi được đề cập đến”.

Ông Nuriyev nhận định rằng các quy định mới cho thấy Trung Quốc không muốn phát triển quan hệ đối tác với các công ty Nga.

“Trước đây, người ta có thể mua được máy công cụ có độ chính xác 3–4 micron, nhưng giờ thì không thể nữa. Giờ đây, cần phải có giấy phép xuất khẩu đặc biệt.”

Theo The Kenya Times, Bộ Thương mại Trung Quốc đã cập nhật Danh mục công nghệ bị cấm và hạn chế xuất khẩu vào cuối năm 2023. Các công cụ có độ chính xác cao hiện nay cần phải có giấy phép đặc biệt, đặc biệt là những công cụ có khả năng sử dụng kép. Những hạn chế này nằm trong Luật Kiểm soát Xuất khẩu của Trung Quốc, cho phép Bắc Kinh ngăn chặn các mặt hàng có thể được sử dụng để sản xuất vũ khí.

Đòn giáng vào ngành công nghiệp quốc phòng Nga

The Kenya Times đưa tin, việc Trung Quốc đóng băng xuất khẩu ảnh hưởng đến ngành công nghiệp quốc phòng của Nga vào thời điểm quan trọng.

Máy CNC và các công cụ chính xác khác đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất các thành phần của hệ thống vũ khí tiên tiến, bao gồm tên lửa siêu thanh, UAV và hệ thống phòng không như S-400. Nếu không có chúng, khả năng duy trì nỗ lực chiến tranh của Nga ở Ukraine có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Cho đến nay, các lệnh trừng phạt của phương Tây đã chặn đường Nga tiếp cận các nhà cung cấp châu Âu và Mỹ, trong khi Trung Quốc đang lấp đầy khoảng trống này.

Ông Nuriyev lưu ý rằng ngay cả việc xuất khẩu máy móc đã mua từ Trung Quốc hiện cũng đầy rẫy "những sự cố khó chịu", ám chỉ đến sự chậm trễ của hải quan và các rào cản về thủ tục hành chính.

“Điều này cho thấy Trung Quốc không muốn phát triển quan hệ đối tác với các công ty Nga”, Nuriyev nói.

Quan hệ đối tác “không giới hạn”

Bất chấp tuyên bố công khai về mối quan hệ đối tác “không giới hạn”, các hạn chế xuất khẩu của Trung Quốc cho thấy sự điều chỉnh trong quan hệ của nước này với Nga.

Trong khi duy trì quan hệ ngoại giao, Trung Quốc đang giảm thiểu nguy cơ phải chịu các lệnh trừng phạt thứ cấp của phương Tây cũng như những rủi ro khác.

Quy định cấp phép xuất khẩu, hiện được áp dụng cho các công nghệ lưỡng dụng, cho phép Bắc Kinh kiểm soát dòng thiết bị nhạy cảm mà không làm ảnh hưởng tới mối quan hệ với Moscow .

Dữ liệu thương mại xác nhận sự sụt giảm

Theo The Kenya Times, dữ liệu hải quan chính thức cho thấy sự sụt giảm mạnh trong thương mại Trung Quốc - Nga.

Vào tháng 8/2025, kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc sang Nga giảm 16,4% so với cùng kỳ năm ngoái, gấp đôi mức giảm được ghi nhận vào tháng 7, trong khi kim ngạch nhập khẩu từ Nga giảm 17,8% trong cùng kỳ.

Tổng kim ngạch thương mại song phương trong tháng 8 đạt 17,9 tỷ USD, giảm đáng kể so với những tháng trước.

Từ tháng 1 đến tháng 8, tổng kim ngạch thương mại giữa hai nước giảm 9,4%, đạt tổng cộng 143,8 tỷ USD, so với 244,8 tỷ USD vào năm 2024.

Sự sụt giảm này lan rộng sang nhiều lĩnh vực. Lượng dầu, than và khí thiên nhiên hóa lỏng nhập khẩu từ Nga của Trung Quốc cũng giảm, cho thấy sự chuyển hướng kinh tế khỏi Nga một cách rộng rãi.

Dữ liệu cho thấy Trung Quốc đang âm thầm giảm bớt sự tiếp xúc kinh tế với Nga, phù hợp với lập trường địa chính trị thận trọng của nước này trong bối cảnh giám sát toàn cầu ngày càng tăng.

Con đường phía trước cho Nga

The Kenya Times nhận định, Tổng thống Nga Vladimir Putin hiện phải cân nhắc giữa các giải pháp tạm thời và những thay đổi cơ cấu dài hạn.

Nga có thể tăng cường hợp tác với các quốc gia như Iran, Myanmar... - những nước đã cung cấp máy bay không người lái, đạn dược và phần cứng quân sự cơ bản cho Nga. Tuy nhiên, các đối tác này thiếu cơ sở công nghiệp để thay thế các công cụ có độ chính xác cao hoặc thiết bị điện tử tiên tiến của Trung Quốc.

Moscow từ lâu đã thúc đẩy chính sách thay thế nhập khẩu, nhưng ngành công nghiệp máy công cụ bên trong nước Nga vẫn chưa phát triển. Việc mở rộng sản xuất thiết bị có độ chính xác cao sẽ đòi hỏi đầu tư đáng kể, lao động lành nghề và khả năng tiếp cận các linh kiện nước ngoài, trong đó nhiều linh kiện hiện đang bị hạn chế.

Trong lĩnh vực công nghệ, Nga có thể đầu tư nhiều hơn vào năng lực mạng, trí tuệ nhân tạo (AI) và các giải pháp dựa trên phần mềm để bù đắp cho tình trạng thiếu hụt phần cứng. Tuy nhiên, chúng không thể thay thế được cơ sở hạ tầng vật chất cần thiết để sản xuất vũ khí tiên tiến.