Tưởng tạo ra hãng ô tô top 3 thế giới đến nơi - thoả thuận trị giá 60 tỷ USD giữa Honda và Nissan sụp đổ thế nào?

Cuối năm 2024, thị trường ô tô toàn cầu rúng động trước thông tin Honda và Nissan chuẩn bị cho một giải pháp sáp nhập: một thoả thuận trị giá 60 tỷ USD, được cho sẽ giúp cả 2 cạnh tranh mạnh mẽ với các thương hiệu ô tô Trung Quốc đang làm đảo lộn ngành công nghiệp ô tô.

Tuy nhiên, các cuộc đàm phán đã đổ vỡ chỉ sau 1 tháng do Nissan khăng khăng muốn giữ vị thế ngang hàng khi đàm phán còn Honda thì đột ngột thay đổi các điều khoản và đề xuất Nissan trở thành công ty con, theo 6 người hiểu rõ về câu chuyện này.

Nissan , trong nhiều năm cho đến 2020, vẫn là nhà sản xuất ô tô lớn thứ 2 Nhật Bản chỉ sau Toyota. Họ khăng khăng đòi đươc đối xử gần như bình đẳng trong các cuộc đàm phán mặc dù vị thế yếu hơn, 3 trong số những người này cho biết.

Honda, trong khi đó, đã gây sức ép buộc Nissan phải cắt giảm sâu lực lượng lao động và năng lực sản xuất - điều mà Nissan không muốn khi họ cảm thấy vẫn có thể phục hồi, bất chấp những khó khăn gia tăng.

Sự thiếu đồng thuận đó, kết hợp với những gì ban quản lý của Honda coi là "quyết định chậm chạp của Nissan " đã góp phần phá hỏng một thoả thuận có thể tạo ra nhà sản xuất ô tô top 3 thế giới.

Bản tường trình về sự việc đã ghi lại hàng loạt thông tin chưa từng xuất hiện trước đây, bao gồm thông tin chi tiết về các nhà máy mà Nissan muốn giữ lại, sự phản ứng của hãng trước áp lực từ phía Honda – mặc dù cả 2 công ty đều từ chối bình luận thêm về những gì Reuters nắm được.

Theo một người có hiểu biết về vấn đề, CEO Nissan là Makoto Uchida trong các cuộc nói chuyện riêng đều bày tỏ nghi ngờ về triển vọng của thoả thuận. Nissan không muốn đóng cửa các nhà máy vì điều đó sẽ khiến công ty này giảm giá trị trên giấy tờ và làm tổn hại đến doanh thu của công ty.

Hồi cuối tháng 1 – thời điểm trước đó được ấn định cho cuộc thảo luận cuối cho việc sáp nhập (sau đó bị dời sang tháng 2), một giám đốc của Nissan vẫn công bố kế hoạch xây dựng một nhà máy sản xuất pin xe điện, hứa hẹn tạo ra công việc cho 500 người ở hòn đảo Kyushu. Ông này cho biết đây là "căn cứa địa quan trọng" đối với các kế hoạch sản xuất xe điện trong tương lai của Nissan .

Một ngày sau đó, CEO Toshihiro Mibe của Honda đã nói với ông Uchida của Nissan rằng Nissan phải trở thành công ty con của Honda – điều không có trong bản ghi nhớ sáp nhập ban đầu mà 2 công ty ký vào cuối năm 2024.

Không thể xác định liệu động thái của Honda có phải do thông báo của Nissan tại Kyushu hay không nhưng chuyến đi Kyushu đã làm rõ những căng thẳng giữa 2 công ty về cách tốt nhất để họ cùng nhau tiến lên phía trước.

Kyushu không phải nhà máy duy nhất mà Nissan coi là không thể động tới. Nhà máy Smyrna ở Tennessee (Mỹ), Aguascalientes (Mexico) và Sunderland (Anh) đều được coi là rất quan trọng với chiến lược sản xuất xe điện và hãng không muốn đóng cửa hoặc giảm dây chuyền sản xuất tại đây.

Việc Honda đột ngột thay đổi cấu trúc thủa thuận đã khiến Nissan bất ngờ. Thậm chí, phía Nissan còn coi đây là đề xuất "vô lý" và xúc phạm đến họ - vốn là nhà sản xuất lâu đời hơn.

Hiện gần như chưa có dấu hiệu gì cho thấy 2 nhà sản xuất có thể ngồi trở lại bàn đàm phán. 3 trong số các nguồn tin cho hay nhiều khả năng cả 2 sẽ chỉ quay lại thoả thuận trước đây là hợp tác về công nghệ.

Nissan , trong khi đó, đang tỏ ra cởi mở với các đối tác mới, bao gồm Foxconn của Đài Loan. Tuy nhiên, chủ tịch Foxconn Young Liu lại cho biết mục tiêu của họ chỉ là hợp tác với Nissan chứ không phải mua lại.

Foxconn, nếu thực sự nghiêm túc, sẽ là một đối tác "hào phóng" hơn so với Honda vì hãng này cần một thương hiệu trong ngành công nghiệp ô tô, theo Amir Anvarzadeh, chiến lược gia tại công ty tư vấn Arymmetric Advisors. "Bất kể bạn nghĩ gì về những chiếc xe hay bảng cân đối kế toán của họ, ít nhất Nissan vẫn là một thương hiệu dễ nhận biết.