Vì sao dừng hợp đồng BOT 2 dự án trọng điểm?

Tại buổi giám sát tiến độ thực hiện các công trình giao thông trọng điểm trên địa bàn của HĐND TP HCM mới đây, ông Nguyễn Trung Anh, Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư, cho biết sở này đang rà soát các dự án thực hiện theo hình thức đối tác công - tư PPP (BT, BOT...). Trong đó, dự án cầu đường Bình Triệu 2 (giai đoạn 2 - phần 2) và cầu Tân Kỳ - Tân Quý, UBND TP HCM đồng ý chủ trương dừng hợp đồng BOT, chuyển qua đầu tư công.

Chưa có tiền lệ

Theo ông Trần Quang Lâm, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải, việc các dự án BOT đã triển khai mà dừng là chưa có tiền lệ. Các sở - ngành liên quan đang nghiên cứu hướng giải quyết, làm thủ tục đàm phán, chấm dứt hợp đồng BOT, tham mưu UBND TP.

Việc dừng hợp đồng BOT tại 2 dự án nêu trên được TP HCM đưa ra sau khi thực hiện kết luận của Kiểm toán Nhà nước - cho rằng các dự án này không phù hợp theo Nghị quyết 437 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Cụ thể, việc đầu tư theo hình thức BOT chỉ được áp dụng đối với các tuyến đường mới, không thực hiện ở các dự án cải tạo, nâng cấp những tuyến hiện hữu.

Dự án cầu Bình Triệu 2 (giai đoạn 2 - phần 2) nhằm giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông tại khu vực cửa ngõ phía Đông TP HCM. Trong ảnh: Cảnh kẹt xe trên đường Đinh Bộ Lĩnh, đoạn qua Bến xe Miền Đông (quận Bình Thạnh). Ảnh: GIA MINH

BOT cầu đường Bình Triệu 2 (giai đoạn 2 - phần 2) được xem như "đại dự án", với mục tiêu nhằm giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông, ngập nước, chỉnh trang đô thị tại khu vực cửa ngõ phía Đông TP - đang chịu áp lực giao thông ngày càng nặng nề. Dự án có tổng vốn đầu tư gần 2.300 tỉ đồng trên địa bàn 2 quận Bình Thạnh và Thủ Đức, được TP ký kết với Tổng Công ty Đầu tư hạ tầng kỹ thuật TP (CII) năm 2018. Đến nay, mức đầu tư dự án đã tăng lên gần 2.800 tỉ đồng do tăng chi phí giải phóng mặt bằng (GPMB) ở quận Bình Thạnh.

Dự án bao gồm nhiều hạng mục lớn như mở rộng đường Ung Văn Khiêm, xây dựng nút giao Đài Liệt sĩ, hầm chui theo hướng đường Xô Viết Nghệ Tĩnh - Quốc lộ 13, xây mới đoạn đường Chu Văn An kết nối và mở rộng các đường nhánh ở khu vực, đồng thời mở rộng cầu Ông Dầu trên Quốc lộ 13 (quận Thủ Đức). Với những hạng mục trên, Công ty CII đã thi công và đưa vào khai thác một đơn nguyên cầu Ông Dầu và hoàn thành thiết kế, dự toán công trình, ứng một phần kinh phí thực hiện công tác bồi thường, GPMB. Tuy nhiên, các giai đoạn sau chưa triển khai nên chưa đủ điều kiện để thu phí hoàn vốn.

Dự án BOT cầu Tân Kỳ - Tân Quý (quận Bình Tân), nhà đầu tư là Công ty CP Đầu tư phát triển hạ tầng (IDICO). Dự án triển khai năm 2017 với tổng mức đầu tư 312 tỉ đồng. Giữa năm 2018, công trình đạt 70% khối lượng xây lắp nhưng tạm dừng thi công do vướng mặt bằng.

Phải bảo đảm quyền lợi các bên

Từ cuối năm 2019, đối với dự án BOT cầu đường Bình Triệu 2 (giai đoạn 2 - phần 2), Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Phong đã giao Sở Giao thông Vận tải chủ trì, phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài chính và Nhóm Công tác liên ngành tiến hành các thủ tục đàm phán, chấm dứt hợp đồng BOT đã ký trước thời hạn với nhà đầu tư. Quan điểm của Chủ tịch UBND TP là việc đàm phán, chấm dứt hợp đồng BOT trên cơ sở bảo đảm quyền lợi và nghĩa vụ của các bên liên quan.

Việc bắt buộc dừng hợp đồng BOT đã phát sinh nhiều thủ tục để giải quyết do chưa có tiền lệ. Trường hợp theo hợp đồng BOT đã ký kết, TP phải hoàn trả các chi phí đầu tư và lợi nhuận cho nhà đầu tư. Theo UBND quận Thủ Đức, trước đây chỉ thực hiện phần GPMB ở hạng mục mở rộng cầu Ông Dầu trên Quốc lộ 13. Địa phương đã hoàn thành các thủ tục cần thiết triển khai bồi thường, GPMB của 7 trường hợp bị ảnh hưởng với tổng diện tích khoảng 3.600 m2. Nếu dự án chấm dứt hợp đồng BOT, những vấn đề mà địa phương đã hoàn thành trước đây liên quan đến dự án sẽ phải quay lại từ đầu. Quận Bình Thạnh cũng nhận định nếu dừng hợp đồng BOT có thể phát sinh nhiều vấn đề như làm tăng chi phí bồi thường, GPMB tại dự án.

Với dự án xây dựng cầu Tân Kỳ - Tân Quý, theo Công ty IDICO, đơn vị đã ngưng thi công. Việc dừng hợp đồng BOT tại dự án này đồng nghĩa thời gian thu phí tại trạm BOT An Sương - An Lạc trên Quốc lộ 1 (quận Bình Tân) cũng sẽ được rút ngắn. Để chấm dứt hợp đồng BOT tại dự án này, các sở - ngành TP đã chấp thuận giao đơn vị kiểm toán độc lập kiểm toán giá trị phần khối lượng đã thực hiện. Tiếp đó, các bên sẽ tiến hành đàm phán điều chỉnh hợp đồng BOT và xác định lại tổng thời gian thu phí tại trạm thu phí An Sương - An Lạc.