Vì sao “vênh” số liệu cập nhật về giải ngân vốn vay nước ngoài

Ngày 26/8, Bộ Tài chính chủ trì hội nghị với các bộ, ngành về giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn vay nước ngoài của Chính phủ 8 tháng đầu năm 2020.

Thông tin từ Bộ Tài chính, tỷ lệ giải ngân vốn vay nước ngoài của các bộ ngành đến hết tháng 8/2020 ước đạt tỷ lệ 21,64% dự toán được giao.

Tỷ lệ giải ngân nguồn vốn vay nước ngoài theo kế hoạch năm 2020 được dự đoán sẽ cao hơn so với cùng kỳ của năm 2019. Tuy nhiên, nếu so với kết quả giải ngân của nguồn vốn đầu tư công trong nước, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư cồng nguồn vay nước ngoài vẫn còn thấp.

Trước đó, tại Hội nghị giao ban trực tuyến hôm 21/8, báo cáo với Thủ tướng, Bộ Tài chính cho biết ước tính đến 31/8, mức giải ngân vốn đầu tư công sẽ đạt 261.437,8 tỷ đồng, bằng 41,48% kế hoạch. Trong đó, vốn năm 2019 đạt 40,88%, vốn năm 2020 đạt 41,59%.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà cho biết, nhiệm vụ hoàn thành giải ngân kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2016-2020 đang được đặt vào năm 2020, trong khi đó đại dịch Covid-19 diễn biến khó lường đã và đang ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của cả nước, trong đó có sử dụng các dự án án vốn vay ODA và vốn ưu đãi.

Đại diện các bộ, ngành tham dự hội nghị cũng đều cho rằng dịch Covid-19 đã ảnh hưởng nặng nề đến quá trình giải ngân đầu tư công vốn vay nước ngoài. Do hầu hết các hoạt động sử dụng vốn vay ODA và vay ưu đãi đều gắn với yếu tố nước ngoài từ khâu nhập máy móc, thiết bị cho đến huy động chuyên gia, nhân công, nhà thầu nước ngoài, tư vấn giám sát…

Mặt khác, bên cạnh việc thực hiện giải ngân theo kế hoạch vốn năm 2020, các bộ, ngành còn phải tập trung giải ngân dự toán đã được giao của năm 2019 chuyển sang. Trong 8 tháng đầu năm 2020, các bộ, ngành đã giải ngân phần vốn được kéo dài, chuyển nguồn của năm 2019 tới 2.420 tỷ đồng. Do đó, điều này cũng khiến việc thực hiện giải ngân theo kế hoạch vốn của 2020 bị chậm lại.

Hội nghị với các bộ, ngành về giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn vay nước ngoài của Chính phủ 8 tháng đầu năm do Bộ Tài chính chủ trỉ.

Một vướng mắc của rất nhiều bộ, ngành là vấn đề chậm hoàn chứng từ đối với các khoản Chính phủ Việt Nam đã nhận nợ với nhà tài trợ nước ngoài. Qua các đợt làm việc, rà soát trực tiếp với các chủ dự án hai tháng vừa qua, Bộ Tài chính đã yêu cầu hoàn trả lại nhà tài trợ những khoản đã rút về tài khoản đặc biệt nhưng chưa sử dụng và chậm hoàn chứng từ trị giá xấp xỉ 190 tỷ đồng.

Cùng với đó, những nguyên nhân như chậm giải phóng mặt bằng, vướng mắc trong tái định cư, giải quyết tranh chấp giữa chủ đầu tư và nhà thầu, các vướng mắc trong việc thực hiện các cơ chế chính sách mới... tiếp tục được các bộ ngành đưa ra để lý giải cho việc giải ngân đầu tư nguồn vốn vay nước ngoài bị chậm.

Số liệu giải ngân có độ "vênh" đến vài trăm tỷ

Một thông tin đáng chú ý được nhắc đến tại hội nghị là số liệu giải ngân vốn ODA do Bộ Tài chính cung cấp và từ một số bộ, ngành có độ "vênh" đến khoảng vài trăm tỷ đồng.

Lý giải về điều này, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà giải thích, số khối lượng trên công trường, là khối lượng thực hiện, nhưng khối lượng thực hiện đó phải làm hồ sơ thanh toán gửi đến Kho bạc Nhà nước (KBNN) để kiểm soát chi.

Kiểm soát chi là chưa chi, khi đó mới xác nhận khối lượng đó đủ điều kiện để thanh toán. Ví dụ hợp đồng, báo giá… nhưng sau đó, ban quản lý dự án đó phải làm thủ tục là làm đơn xin rút vốn với nhà tài trợ để thanh toán khối lượng, khi nhà tài trợ chấp nhận thì mới được thanh toán giải ngân.

"Kiểm soát chi rồi nhưng chưa chắc đã chi. Thanh toán rồi nhưng chưa chắc đã ghi thu ghi chi. Có khối lượng hoàn thành nhưng chưa chắc đã được thanh toán", Thứ trưởng Trần Xuân Hà lý giải về số liệu thống kê tiến độ giải ngân khác nhau.

Theo lãnh đạo Bộ Tài chính, đến nay vẫn còn sự nhầm lẫn trong việc nên thống kê như thế nào cho chính xác con số giải ngân.

Do đó ông Hà đề nghị các bộ, ngành chỉ đạo ban quản lý dự án, có cách thức lấy số liệu giữa Bộ Tài chính và KBNN để thống nhất.

Ông Hà khẳng định, số liệu nếu thanh toán theo hình thức cơ chế tài chính trong nước, vẫn là theo con số của KBNN. Còn cơ chế thanh toán ghi thu ghi chi, tức là thanh toán trực tiếp với các nhà tài trợ nước ngoài, thì đó là số giải ngân của Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại.

"Trên tinh thần đó, các bên phải có đối chiếu lẫn nhau. Nửa tháng, một tháng phải ngồi lại để đối chiếu về số liệu", Thứ trưởng Trần Xuân Hà đề nghị.

9 bộ, ngành xin trả lại 3.700 tỷ đồng

Một thông tin đáng chú ý khác tại hội nghị, theo ông Hoàng Hải, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại (Bộ Tài chính), hiện đã có 9 bộ, ngành đề nghị trả lại vốn ODA (8 bộ có văn bản chính thức) với tổng vốn 3.700 tỷ đồng, chiếm 32% dự toán được giao. Trong đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xin hoàn trả số vốn lớn nhất, lên đến 1.800 tỷ đồng, chiếm tới gần 50% số vốn "xin" trả lại.

Cùng với đó, Bộ Tài chính cũng đã ghi nhận một số đề xuất hủy, cắt giảm vốn của Bộ Tài Nguyên và Môi trường đề nghị điều chuyển 330,5 tỷ đồng/619,8 tỷ đồng dự toán vốn nước ngoài để chuyển cho các bộ, địa phương khác.

Viện Hàn lâm Khoa học và công nghệ Việt Nam đề nghị hủy số tiền 300 tỷ đồng/400 tỷ đồng dự kiến bố trí cho Dự án Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội do giải ngân quá chậm.

Ban quản lý Khu công nghệ cao Hòa Lạc đề nghị giảm 50 tỷ đồng vốn nước ngoài đã giao cho Dự án Phát triển hạ tầng Khu Công nghệ cao Hòa Lạc để bổ sung cho các dự án khác cần vốn…

Liên quan đến vấn đề này, Thứ trưởng Trần Xuân Hà đã đề nghị đại diện các bộ, ngành: "Nếu không có nhu cầu giải ngân hết, phải chuyển cho các bộ, ngành hoặc dự án khác, đề nghị đăng ký chính thức tại hội nghị".

Theo Bộ Tài chính, tính đến ngày 31/7, tỷ lệ giải ngân nguồn vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài cho đầu tư phát triển, bao gồm cả giải ngân theo hình thức ghi thu ghi chi và cơ chế tài chính trong nước mới đạt khoảng 15,58%, với trị giá 8.834,34 tỷ đồng.

Trong đó, giải ngân của các bộ, ngành khoảng 3.359,37 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 18,44% so với dự toán được giao. Giải ngân của các địa phương đạt trên 5.474,96 tỷ đồng, bằng 14,23% so với dự toán.