Việt Nam sở hữu hơn 180.000 ha 'sản vật' quý hiếm của thế giới, thu về 123 triệu USD kể từ đầu năm

Theo số liệu thống kê sơ bộ của Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam (VPSA), xuất khẩu quế của Việt Nam trong tháng 5 đạt 15.734 tấn với trị giá hơn 38,2 triệu USD, tăng 32,5% về lượng và tăng 26,4% về trị giá so với tháng trước đó.

Lũy kế trong 5 tháng đầu năm xuất khẩu quế đã thu về hơn 123 triệu USD với 47.710 tấn, tăng 42,3% về lượng và kim ngạch tăng 27,8% so với cùng kỳ năm trước. Doanh nghiệp xuất khẩu hàng đầu là Prosi Thăng Long với 6.064 tấn.

Quế tại Việt Nam phân bố tập trung ở miền Bắc như Yên Bái, Lào Cai, Bắc Kạn, Quảng Ninh, Thái Nguyên... và một số tỉnh miền Trung như Quảng Nam, Quảng Ngãi. Diện tích quế tăng tăng trưởng mạnh, từ 13.863 ha năm 2000 lên 26.288ha năm 2005 và 58.739ha năm 2010, gấp hơn 4 lần.

Kể từ năm 2018 trở đi, giá quế liên tục tăng cao đã kích thích người nông dân mở rộng diện tích trồng quế. Đến năm 2022, diện tích trồng đạt 148.790ha và năm 2023 đạt 186.000ha. Trong đó, tỉnh Yên Bái chiếm 47,8% và Lào Cai chiếm 33,3%. Nhu cầu về quế hằng năm trên toàn cầu đang tăng nhanh, khoảng từ 8% đến 12% đã khiến giá quế ngày càng tăng cao, nhất là từ năm 2016 đến nay.

Việt Nam hiện là quốc gia sản xuất quế đứng thứ 3 trên toàn thế giới, chỉ sau Indonesia và Trung Quốc. Giá trị xuất khẩu quế hồi của Việt Nam liên tục tăng qua các năm và riêng năm 2022 đạt khoảng 276 triệu USD.

Thị trường xuất khẩu của quế Việt Nam hiện nay khá đa dạng, trải dài từ Ấn Độ, Trung Quốc, Bangladesh đến Mỹ, EU và Trung Đông. Đáng chú ý, nhu cầu sử dụng quế trong ngành thực phẩm chức năng, mỹ phẩm và dược liệu tại các nước phát triển đang gia tăng nhanh chóng, mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam nâng cao giá trị sản phẩm. Mặt khác, những cam kết trong các hiệp định thương mại tự do (FTA) như EVFTA, CPTPP đang giúp giảm thuế quan cho mặt hàng quế, tạo điều kiện thuận lợi hơn để mở rộng thị phần tại các thị trường cao cấp.

Tuy nhiên, bên cạnh những điểm sáng, ngành quế Việt Nam cũng đối mặt với nhiều thách thức. Việc phụ thuộc quá lớn vào xuất khẩu thô khiến giá trị gia tăng còn hạn chế, trong khi các nước xuất khẩu lớn như Indonesia , Sri Lanka và Ấn Độ đang đẩy mạnh chế biến sâu và đầu tư bài bản vào chuỗi cung ứng. Ngoài ra, yêu cầu về truy xuất nguồn gốc, chứng nhận hữu cơ, tiêu chuẩn kỹ thuật và vệ sinh an toàn thực phẩm tại các thị trường nhập khẩu ngày càng khắt khe, buộc các doanh nghiệp phải đầu tư nhiều hơn cho vùng nguyên liệu, công nghệ chế biến và kiểm định chất lượng.

Một số doanh nghiệp trong nước đã bắt đầu chuyển dịch theo hướng bền vững, liên kết với nông dân để xây dựng vùng nguyên liệu hữu cơ, áp dụng quy trình sản xuất theo chuẩn quốc tế như HACCP, GMP, hoặc đạt chứng nhận hữu cơ USDA và EU Organic. Đây được xem là hướng đi tất yếu để nâng cao năng lực cạnh tranh và gia tăng giá trị xuất khẩu trong trung và dài hạn.

Với lợi thế về khí hậu, thổ nhưỡng và diện tích vùng nguyên liệu rộng lớn tại các tỉnh như Yên Bái, Quảng Nam, Quảng Ngãi, ngành quế Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa để phát triển. Để duy trì tốc độ tăng trưởng trong năm 2025 và những năm tiếp theo, việc tập trung vào chế biến sâu, nâng cao chất lượng, đồng thời phát triển thương hiệu quốc gia cho sản phẩm quế là điều cần thiết nhằm nâng tầm vị thế của quế Việt Nam trên bản đồ thương mại toàn cầu.