Việt Nam thuộc nhóm các quốc gia ít công khai ngân sách nhất thế giới

Theo báo cáo của tổ chức Đối tác Ngân sách Quốc tế (IBP), kết quả OBI 2017 của Việt Nam ở trụ cột thứ nhất về công khai ngân sách ghi được 15 điểm xếp hạng/100, giảm 3 điểm so với lần khảo sát trước đó. Con số này thấp hơn rất nhiều so với mức trung bình toàn cầu là 42/100 điểm (giảm 2 điểm so với vòng đánh giá năm 2015).

Xếp hạng chỉ số công khai ngân sách (OBI) của Việt Nam hiện nay thuộc vào nhóm thứ 5- nhóm ít công khai nhất (đạt từ 0 – 20 điểm xếp hạng/100) gồm 27 nước được coi là ít hoặc không công khai thông tin ngân sách. 

So với khu vực, Việt Nam chỉ đứng trên Myanmar. Còn các nước khác như Philippines hay Indonesia đều đat mức điểm cao, lần lượt là 67/100 và 64/100, được xếp hạng tốt “Đầy đủ”.

“Điều này cho thấy công chúng được cung cấp thông tin ít về ngân sách và việc công bố thông tin và tài liệu ngân sách chưa kịp thời, hoặc công bố chậm hơn các thông lệ tốt của quốc tế. Hơn nữa, các tài liệu được công bố còn chưa đủ thông tin như chuẩn mực. Trong các tài liệu công bố, Việt Nam còn chưa công bố dự thảo dự toán ngân sách trình Quốc hội và công bố muộn báo cáo ngân sách dành cho công dân và báo cáo kiểm toán”, báo cáo nhấn mạnh.

Ở trụ cột thứ 2 về sự tham gia của công chúng, Việt Nam ghi được 7 điểm xếp hạng/100, trong khu mức trung bình toàn cầu là 12 điểm. Xếp hạng thấp ở trụ cột này có nghĩa là các cơ quan lập pháp, hành pháp và kiểm toán tạo rất ít cơ hội và chưa có cơ chế để cho công chúng tham gia vào các quá trình ngân sách.

Ở trụ cột thứ 3 về giám sát, Việt Nam ghi được 72/100 đối với giám sát ngân sách của cơ quan lập pháp và 72/100 đối với giám sát ngân sách của cơ quan kiểm toán. Cụ thể, giám sát trong quá trình lập kế hoạch ngân sách là “đầy đủ” và trong quá trình thực thi ngân sách là “hạn chế”.

Trong kỳ đánh giá OBI 2017, đáng lưu ý trong 8 tài liệu ngân sách chủ chốt cần được công khai, Việt Nam đã công bố 5 tài liệu. Báo cáo ngân sách dành cho công dân và báo cáo kiểm toán công bố chậm hơn thông lệ tốt. Việt Nam cũng còn cần công bố dự thảo dự toán ngân sách trình Quốc hội, xây dựng và công bố báo cáo giữa kỳ và tăng chất lượng, nội dung thông tin của báo cáo thực hiện ngân sách hàng quý.

Ông Joel Friedman, nghiên cứu viên cao cấp của tổ chức Đối tác Ngân sách Quốc tế (IBP) bình luận “Tình trạng thiếu minh bạch ngân sách của nhiều quốc gia đặt ra thách thức trong việc thực hiện các cam kết quốc tế như cam kết về mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc, ảnh hưởng đến uy tín của quốc gia trong đầu tư tài chính quốc tế và cuộc sống của người dân.

“Việt Nam có triển vọng ghi được 60 điểm xếp hạng về minh bạch ngân sách sau khi áp dụng Luật Ngân sách 2015, bao gồm việc công khai bản dự thảo dự toán ngân sách. Đặc biệt, Việt Nam đã đạt được xếp hạng trên chuẩn về giám sát ngân sách, nhưng vẫn còn thấp trong xếp hạng về sự tham gia là cần có cơ chế và cơ hội cho người dân tham gia. Việt Nam có thể tốt hơn nữa khi có các cơ chế đối thoại, thảo luận về ngân sách trực tiếp hơn với người dân”.