Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi: Thiếu cơ chế hỗ trợ lao động tự do?

Ðề xuất khấu trừ chi phí hợp lý khi tính thuế

Bộ Tài chính cho biết, hình thức hoạt động kinh doanh mới phát sinh một số khoản thu nhập khác của cá nhân (ngoài loại thu nhập chịu thuế đã được quy định). Xuất phát từ điều này, tại dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN), Bộ Tài chính đề xuất thêm nhiều khoản thu nhập chịu thuế. Trong đó, quy định liên quan thuế đối với người làm việc trong lĩnh vực thương mại điện tử với nhiều ý kiến trái chiều.

Anh Nguyễn Nhật Thanh Dương làm việc trong lĩnh vực Affiliate Marketing (tiếp thị liên kết) tại Hà Nội cho biết, đây là hình thức lao động mới, không chính thức, không có hợp đồng lao động truyền thống. Theo anh Dương, thu nhập của người làm affiliate bị áp dụng biểu thuế lũy tiến như tiền lương, lên đến 35%, mà không được hưởng bất kỳ quyền lợi bảo hiểm xã hội khác. Trong khi đó, cơ quan thuế chưa có cơ chế khấu trừ chi phí kinh doanh hợp lý.

“Tôi đề xuất tách riêng nhóm lao động kinh tế số (Affiliate, freelancer, sáng tạo nội dung số) khỏi nhóm tiền lương tiền công; không áp biểu thuế lũy tiến, chỉ áp thuế toàn phần có đưa 3-10% sau khi cho phép khấu trừ chi phí khác”, anh Dương kiến nghị.

Anh Nguyễn Quang Thư (TPHCM) cho rằng, cần có giải pháp kiểm soát dòng tiền xuyên biên giới (online, nền tảng số). Anh Thư nhìn nhận, trong thời đại số, việc thu thuế người làm YouTube, affiliate, giao dịch trên sàn quốc tế là hợp lý, công bằng với người làm ăn truyền thống. Nhưng việc thu thuế cần rõ ràng, không đánh đồng tất cả là trốn thuế.

“Thuế TNCN đánh vào doanh thu chứ không tính chi phí. Ví dụ, người bán hàng online hay trader có chi phí lớn (gồm: quảng cáo, phí giao dịch) nhưng luật chưa cho phép khấu trừ chi phí hợp lý. Việc thu thuế trên doanh thu mà không cho khấu trừ lỗ gây ra bất công và phi thực tế. Chính sách thuế TNCN cũng thiếu cơ chế hỗ trợ người làm nghề tự do, không ổn định. Dự luật cần có hình thức thuế khoán nhẹ nhàng, tự nguyện, khuyến khích kê khai, thay vì gây áp lực”, anh Thư đề xuất.

Theo anh Thư, chính sách thuế cũng chưa rõ ràng với người đầu tư tài chính quốc tế (như trade Forex, crypto, cổ phiếu quốc tế). Nguồn thu này chưa được luật hóa rõ, nhưng lại có dấu hiệu muốn đánh thuế. Điều này dễ dẫn đến rối loạn và mập mờ khi cơ quan thuế kiểm tra, rủi ro cho người dân.

Phản hồi ý kiến góp ý này, đại diện Bộ Tài chính cho biết, ghi nhận ý kiến để hoàn thiện quy định về thuế đối với các nguồn thu nhập của cá nhân.

Băn khoăn áp thuế tài sản mã hóa

Một trong những điểm mới của Dự thảo Luật Thuế TNCN là đề xuất áp thuế tài sản số (gồm tài sản ảo, tài sản mã hóa) với mức thuế suất 0,1% trên giá trị chuyển nhượng từng lần giao dịch. Gửi ý kiến tới Bộ Tài chính , sàn giao dịch tiền điện tử Binance đề xuất, thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số được xem là thu nhập từ chuyển nhượng vốn. Đơn vị này lý giải, theo Luật Công nghiệp Công nghệ số, tài sản ảo trên môi trường điện tử là một loại tài sản số có thể được dùng cho mục đích trao đổi hoặc đầu tư. Tài sản mã hóa là một loại tài sản số sử dụng công nghệ mã hóa hoặc công nghệ số có chức năng tương tự để xác thực đối với tài sản trong quá trình tạo lập, phát hành, lưu trữ, chuyển giao.

“Tài sản số, khi được nắm giữ cho mục đích đầu tư, thể hiện các đặc điểm tương tự như các tài sản vốn truyền thống như cổ phần/cổ phiếu. Hầu hết các quốc gia (như: Úc, Singapore, Vương quốc Anh) đều phân loại lợi nhuận từ tài sản mã hóa nắm giữ để đầu tư là lợi nhuận vốn. Việc điều chỉnh chính sách thuế theo thông lệ quốc tế sẽ thúc đẩy tính nhất quán quốc tế và đảm bảo môi trường thuế cạnh tranh cho các nhà đầu tư vào tài sản mã hóa”, sàn giao dịch tiền điện tử Binance đề xuất.

Trả lời kiến nghị của Binance, Bộ Tài chính cho biết, đây là một hình thức đầu tư mới. Dự thảo Luật đang đề xuất mức thuế suất đối với thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số như đối với thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán.

Trước đây, giao dịch tài sản số chưa có hành lang pháp lý rõ ràng nên cơ quan thuế chưa thể triển khai thu thuế. Tuy nhiên, Luật Công nghiệp công nghệ số được Quốc hội thông qua vào tháng 6 và có hiệu lực từ 1/1/2026 lần đầu tiên công nhận tài sản số là tài sản theo pháp luật dân sự. Đây là căn cứ pháp lý để áp dụng chính sách thuế tương ứng.

Theo Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính ), khi tài sản số được sử dụng để kinh doanh, chuyển nhượng, các nghĩa vụ thuế như thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân hoặc thu nhập doanh nghiệp cần được tính đến. Trong giai đoạn đầu, việc áp thuế thu nhập cá nhân theo tỷ lệ 0,1% trên mỗi giao dịch là phương án khả thi nhằm vừa đảm bảo quản lý, vừa phù hợp với thực tiễn triển khai.