Vừa mừng vừa lo chuyện cá tra Việt ồ ạt xuất sang Trung Quốc – Góc nhìn từ người trong cuộc

Đường xuất sang Trung Quốc rộng mở

Bắt đầu từ năm 2017, đi cùng với sự khởi sắc trở lại của ngành cá tra Việt Nam, lượng xuất khẩu sang Trung Quốc cũng tăng mạnh. Đến cuối năm 2017, kim ngạch sang quốc gia này chính thức vượt EU và Hoa Kỳ để giành ngôi vị quán quân với 23% tỷ trọng.

Trên thực tế, đã 5 năm gần đây, xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc luôn tăng trưởng, trung bình đạt tỷ lệ 21-31%/năm. Nguyên nhân bên cạnh việc Mỹ siết chặt lượng nhập khẩu cá tra từ Việt Nam, nhiều ý kiến cho rằng Trung Quốc thực sự tiềm năng bởi đây là thị trường rộng lớn với dân số đông, lại không quá khắt khe về hàng rào kỹ thuật.

Chưa dừng lại, cuối tháng 5/2018, Bộ Tài chính Trung Quốc chính thức công bố giảm thuế nhập khẩu cho quốc gia thành viên WTO, và kể từ ngày 1/7, giá thuế nhập khẩu cá tra philê cũng như cá tra tươi hoặc ướp lạnh đồng thuận giảm xuống còn 7% (trước đó lần lượt là 10% và 12%).

Điều này mở ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp nội địa, đặc biệt với những đơn vị chưa đủ năng lực cạnh tranh với những ông lớn như Vĩnh Hoàn (VHC)… để đi vào thị trường Mỹ. Trong đó, một tên tuổi từng là vua vừa mới hồi sinh sau nhiều năm khốn khó – Navico (ANV) – cũng đẩy mạnh thị phần Trung Quốc, tính đến nay kim ngạch xuất sang Trung Quốc của Công ty đang là 32%, xếp sau Nam Mỹ.

Hiện, Navico đâu đó xuất sản phẩm cho 17 đại lý tại Trung Quốc, tập trung tại 12 tỉnh trung tâm Thượng Hải.

Trung Quốc – Thị trường của nhiều trái đắng cho nông nghiệp Việt

Tuy nhiên, thị trường Trung Quốc từ trước đến nay luôn có nhiều bất cập, không chỉ với cá tra mà gần như tất cả các mặt hàng nông nghiệp còn lại. Nhiều trái đắng cho người nông dân trước những cơn sóng giá tăng vọt, hình ảnh Trung Quốc theo đó trong mắt người Việt luôn đi kèm những e dè nhất định.

Như vậy, việc xuất khẩu mạnh vào thị trường đông dân này liệu có là bài toán hoàn hảo cho tương lai sắp đến của nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là Navico khi Công ty vừa bước qua khỏi giai đoạn khó khăn, tức vẫn còn khá nhạy cảm với biến động.

Chưa kể, trước bối cảnh căng thẳng Trung Quốc – Mỹ đang lên cao, liệu những đơn hàng tại đây có được đảm bảo?

Một vấn đề cần chú ý khác, thực tế xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc qua đường chính ngạch vẫn luôn bị luồng tiểu ngạch gây nhiều bất lợi, khi mà cá tra nhập khẩu vào Trung Quốc qua đường chính ngạch phải chịu thuế VAT 10%, còn đường tiểu ngạch (đường mậu biên) có thể "lách" được.

Góc nhìn từ người trong cuộc

Nói về điều này, trong một lần trao đổi bên lề chuỗi sự kiện đầu tư của CTCK, ông Doãn Chí Thiên – Thành viên HĐQT – cho biết đúng là thị trường Trung Quốc ở khía cạnh nào đó tương đối không ổn, tuy nhiên đường chính ngạch thì ngược lại hoàn toàn. Yêu cầu cao về chất lượng, hương vị và thẩm mỹ là tiêu chí phần đông thị trường tiêu thụ nơi này đặt ra. Điển hình với cá tra, những khách hàng hiện nay của Navico yêu cầu tiêu chuẩn về con cá khá cao, vị này nói.

Ông Doãn Chí Thiên – Thành viên HĐQT Navico (ANV).

Lấy ví dụ về chuyến công tác đến Thượng Hải tham gia "Shanghai Seafood expo" cuối tháng 8 vừa qua, ông Thiên cho biết đã tận mắt chứng kiến một trong số nhiều nhà hàng cá tra có lượng khách dày đặc bên trong và một lượng lớn khách xếp hàng bên ngoài chờ đợi được xếp chỗ ngồi, cho thấy được nhu cầu ở đây rất lớn.

Bất ngờ hơn, menu nhà hàng này với toàn bộ các món ăn đều được chế biến từ cá tra. Trong đó, mỗi món ăn là một câu chuyện với các nguyên liệu phụ đến từ các tỉnh của Trung Quốc, cho thấy những yêu cầu khắt khe về chất lượng, hương vị cũng như giá trị dinh dưỡng của thực khách.

Cùng với đó, ngoài Thượng Hải, triển lãm trên còn diễn ra tại các thành phố lớn như: Quảng Châu và Bắc Kinh, thu hút 1.503 công ty từ 21 quốc gia và khu vực. Triển lãm kéo dài 3 ngày đã thu hút tổng cộng 56.493 du khách đến từ 59 quốc gia và khu vực để tham quan hoặc đàm phán, ông Thiên nhớ lại, bây nhiêu đó đủ minh chứng cho tiềm năng từ khách hàng Trung Quốc.

Đồng ý đường mậu biên sang quốc gia này đang khá phức tạp, tuy nhiên không vì thế mà đường chính ngạch bị hạn chế bởi mức độ đáp ứng thị trường này hiện rất rất nhỏ, hiểu nôm na dư địa phát triển còn vô cùng dồi dào.

Mặt khác, việc giảm thuế nhập khẩu mới đây của Trung Quốc cho thấy sự khuyến khích lượng xuất khẩu theo đường chính ngạch vào quốc gia này. Còn về chiến tranh thương mại, mảng cá tra sẽ không bị ảnh hưởng bởi dư địa cho mặt hàng này thuộc về khẩu vị, nhu cầu của khách dùng, ông Thiên khẳng định.