Cải cách nhiều vẫn chưa hết bức xúc, nhiều doanh nghiệp muốn khởi kiệnicon

Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa công bố Báo cáo về “Mức độ hài lòng của doanh nghiệp trong thực hiện thủ tục hành chính xuất nhập khẩu”, kết quả khảo sát trong năm 2020. Báo cáo dựa trên kết quả phản hồi của 3.657 doanh nghiệp trong các lĩnh vực kinh doanh xuất nhập khẩu, sản xuất - xuất khẩu, gia công, chế xuất, dịch vụ logistics và đại lý hải quan,...

Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban pháp chế VCCI, Trưởng nhóm điều tra, nghiên cứu, đánh giá, trong bối cảnh dịch bệnh Covid bùng phát, đứt gãy thương mại toàn cầu nghiêm trọng, báo cáo ghi nhận những đánh giá tích cực của cộng đồng doanh nghiệp đối với ngành hải quan và các bộ, ngành liên quan trong nỗ lực cải cách thủ tục xuất nhập khẩu.

Đó là những chuyển biến tích cực về thủ tục hành chính xuất nhập khẩu, về chất lượng phục vụ của cán bộ hải quan và các cơ quan kiểm tra chuyên ngành. Mức độ phổ biến của việc chi trả chi phí ngoài quy định, trong quá trình thực hiện thủ tục xuất nhập khẩu cũng đã giảm bớt. 

Vẫn còn nhiều kêu ca

Mặc dù vậy, báo cáo cũng cho thấy, còn rất nhiều việc cơ quan hải quan và các bộ, ngành cần cải cách và thay đổi, để tạo thuận lợi về xuất nhập khẩu cho doanh nghiệp.

Thủ tục hành chính về xuất nhập khẩu đã có những cải cách tích cực nhưng DN chưa thể hài lòng (ảnh minh họa).

Cụ thể, vẫn có tới 38% số doanh nghiệp gặp khó khăn khi tìm hiểu thủ tục hành chính về xuất nhập khẩu. Đặc biệt là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) và những doanh nghiệp lớn, có tỷ lệ gặp khó khăn cao hơn các doanh nghiệp khác. Các thủ tục kiểm tra hồ sơ, hoàn thuế và không thu thuế, kiểm tra thực tế hàng hóa, tuy có chuyển đổi tích cực nhưng vẫn gây nhiều khó khăn cho doanh nghiệp.

Ở các khâu: thủ tục kiểm tra hồ sơ và kiểm tra thực tế hàng hóa; hoàn thuế và nộp thuế, các doanh nghiệp nhận xét quy định hay thay đổi, có sự phối hợp chưa đồng bộ giữa cơ quan hải quan với các cơ quan khác, bị yêu cầu cung cấp giấy tờ ngoài quy định, cán bộ hải quan không hướng dẫn đầy đủ tận tình, không công khai thông tin và quy trình xử lý,...

Đặc biệt, việc áp mã HS (mã số dùng để phân loại hàng hóa xuất nhập khẩu) và xác định giá trị hải quan bị các doanh nghiệp kêu ca, phàn nàn nhiều nhất. Nếu năm 2018, có 66,3% số doanh nghiệp gặp  trở ngại khi xác nhận mã HS thì năm 2020, con số này tăng lên 76%. Ví như tình trạng không thống nhất trong áp dụng mã HS giữa hải quan và doanh nghiệp; việc tham vấn trước về mã HS với cơ quan hải quan không dễ dàng; kết quả giám định mã HS của cơ quan hải quan mất nhiều thời gian.

Bên cạnh đó, 33,9% số doanh nghiệp phàn nàn về việc xác định giá trị hải quan còn thiếu cơ sở, không thuyết phục.

Thủ tục kiểm tra sau thông quan vẫn kéo dài và chồng chéo, doanh nghiệp vẫn bị yêu cầu cung cấp thông tin và giấy tờ ngoài quy định. Chi cục kiểm tra sau thông quan kiểm tra cả những lô hàng đã được kiểm tra bởi Chi cục Hải quan cửa khẩu. Doanh nghiệp không được giải trình, giải thích những vấn đề chưa rõ trước khi có kết luận cuối cùng.

Gánh nặng kiểm tra chuyên ngành vẫn còn lớn với các doanh nghiệp. Danh mục hàng hóa kiểm tra chuyên ngành quá nhiều. Hoạt động kiểm tra chuyên ngành đối với chất lượng hàng hóa, an toàn thực phẩm cùng những kiểm tra khác, chỉ có  50% số doanh nghiệp cho là dễ dàng. Bộ Y tế, Bộ GTVT vẫn bị phàn nàn nhiều nhất về vấn đề kiểm tra chuyên ngành.

49,2% DN được khảo sát kêu ca thời gian giải quyết hồ sơ kéo dài hơn quy định

Có tới 55,3% số doanh nghiệp nhận xét quy trình thực hiện kiểm tra chuyên ngành phức tạp; 54,6% số doanh nghiệp phải đi lại nhiều lần để hoàn tất thủ tục; 49,2% kêu ca thời gian giải quyết hồ sơ kéo dài hơn quy định; 46,2% cho biết thông tin hướng dẫn về thủ tục khó tiếp cận; 37,5% cho rằng sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý và kiểm tra chuyên ngành thiếu đồng bộ; 34,7% bị yêu cầu về thành phần hồ sơ khó đáp ứng; 31,9% phải trả chi phí ngoài để đẩy nhanh việc giải quyết hồ sơ; 30,6% cho biết cán bộ không hướng dẫn đầy đủ tận tình; 25% nêu rõ thái độ của công chức không đúng mực trong các lần làm việc với doanh nghiệp; 22% yêu cầu doanh nghiệp cung cấp thông tin giấy tờ ngoài quy định.

Vừa online vừa bằng giấy rất phiền phức

Bình luận về báo cáo của VCCI, ông Trần Đức Nghĩa, Công ty Delta,nói rằng, tình trạng áp dụng mã HS không thống nhất đang là hiện tượng khá phổ biến. Có khi, phía Hải quan lại áp cho những mã HS khác nhau cho cùng một mặt hàng, gây khó khăn phức tạp. Việc tham vấn mã HS với cơ quan hải quan không dễ dàng, bởi hợp tác thiếu tích cực, trong khi giám định thì mất rất nhiều thời gian.

Với xác định giá trị hải quan, nhiều doanh nghiệp cũng không tâm phục, bởi có những hàng hóa, cán bộ hải quan lên mạng, tìm kiếm giá ở các sàn thương mại điện tử để áp cho doanh nghiệp, trong khi nguồn gốc và giá cả mua bán thực tế lại khác. Từ đó, dẫn đến việc ép trị giá tính thuế oan uổng. Nhiều doanh nghiệp khá bức xúc và có ý định kiện cơ quan hải quan về vấn đề này.

Thủ tục kiểm tra chuyên ngành đang lấy đi của xã hội hàng triệu giờ làm, chỉ để phát hiện ra được vài chục vi phạm mỗi năm, rất lãng phí và thiếu hiệu quả, vì vậy cần xem xét lại - ông Nghĩa kiến nghị.

Ông Trần Quang Trung, Hiệp hội Sữa Việt Nam, phản ánh, có hàng hóa hôm nay quy về mã HS này, hôm sau lại quy về mã HS khác, rất bất cập. Tỷ lệ doanh nghiệp phàn này ngày càng tăng, là dấu hiệu bất thường, cần nghiêm túc xem xét và cải cách.

Thủ tục vừa online vừa bằng giấy gây ra nhiều phiền phức. Nhiều doanh nghiệp xin cấp phép online không được. Hải quan yêu cầu nộp qua bưu điện, không cho gặp trực tiếp vì dịch Covid-19. Nhưng bưu điện cũng đang quá tải, trong khi hàng hóa cần xuất nhập khẩu. Do đó, cần đẩy mạnh làm thủ tục online để giảm thời gian, chi phí và sự phiền hà không đáng có cho doanh nghiệp, ông Trung nói.

Trần Thủy