Cần kiểm soát chặt thủy sản nhập khẩu đảm bảo bình đẳng giữa các DN

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp đang phản ứng khá gay gắt về quy định của Cục Thú y trong việc nhập khẩu thủy sản.

Để tránh ảnh hưởng tới nỗ lực trong việc khắc phục thẻ vàng về chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), Việt Nam cần có quy định kiểm soát chặt cả hàng thủy sản nhập khẩu để tiêu thụ nội địa và hàng chuyển tải qua các cửa khẩu cảng để xuất sang Trung Quốc. Đây là kiến nghị của nhiều doanh nghiệp chế biến xuất khẩu hải sản Việt Nam.

Theo ông Nguyễn Xuân Nam, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty TNHH Hải Vương, trong thời gian qua có tình trạng một lượng container rất lớn (khoảng vài trăm container/ngày) cập cảng Hải Phòng chuyển tải qua biên giới Trung Quốc (chủ yếu là hàng của doanh nghiệp Trung Quốc) để được hưởng chính sách ưu đãi hoàn thuế VAT 11%.

Vì theo Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Trung Quốc, hàng hóa nhập khẩu qua cửa khẩu Việt Nam vào nước này chỉ đóng mức thuế thấp 2%, sau đó chế biến xuất khẩu thì doanh nghiệp sẽ được hoàn thuế 11%, tính ra doanh nghiệp kiếm lợi 9% tiền hoàn thuế.

“Mặc dù những container này có thể không được tiêu thụ trong nước, không phải của doanh nghiệp chế biến Việt Nam nhưng rất dễ dẫn đến “vạ lây”, có thể bị cho là “dung túng” đối với các trường hợp vi phạm về IUU. Việt Nam cần thể hiện rõ tính hợp tác toàn cầu trong chống khai thác IUU”, ông Nguyễn Xuân Nam nói.

Trước thực tế đó, đại diện công ty này cho rằng, trong dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư 26/2016 ngày 30-6-2016 của Bộ NN&PTNT về kiểm dịch động vật, sản phẩm động vật thủy sản, Việt Nam cần bổ sung chế tài xử phạt, xử lý đối với những con tàu vi phạm về IUU chuyển tải vào các cửa khẩu cảng.

Đồng thời, có đưa nội dung cảng chỉ định nhập khẩu nguyên liệu và có biện pháp quản lý các cảng nhập khẩu theo khuyến nghị của EU. Cũng liên quan đến các tàu cá IUU, ông Nguyễn Phạm Thanh, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Highland Dragon đề xuất trong Dự thảo Thông tư 26 sửa đổi, Cục Thú ý cần quy định rõ thời gian thẩm tra tàu cá IUU. Bởi thời gian thẩm tra quá lâu sẽ khiến doanh nghiệp đội chi phí lưu kho, lưu bãi lên rất lớn.

Hiện quy trình thẩm tra về IUU ở EU cũng mất 2-3 tuần, doanh nghiệp có thể phải đóng phí lên đến 300-400 Euro/ngày. Nếu không may bị “tắc nghẽn” ở cả 2 đầu sẽ gây khó khăn rất lớn cho doanh nghiệp.

Trong khi đó, để khắc phục cảnh báo “thẻ vàng” của EU đối với hải sản xuất khẩu của Việt Nam, Cục Thú y, Bộ NN&PTNT đang hoàn thiện dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư số 26 về kiểm dịch động vật, sản phẩm động vật thủy sản. Nhưng dự thảo Thông tư 26 đang bộc lộ nhiều vấn đề chưa phù hợp vì nhiều ý kiến cho rằng, với điều kiện thực tế, gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Các doanh nghiệp cho rằng, dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư số 26 quy định tất cả lô hàng nguyên liệu thủy sản nhập khẩu đều phải nộp C/C là không cần thiết, gây lãng phí thời gian, chi phí cho cả doanh nghiệp lẫn cơ quan chức năng. Thậm chí, quy định này là một kiểu tự “lấy đá ghè chân mình” và doanh nghiệp không thể thực hiện được trên thực tế.

Nguyên nhân, theo ông Nguyễn Hoài Nam, khảo sát quy trình hiện tại, phải mất ít nhất một tháng sau khi nhận hàng thì doanh nghiệp mới có C/C trong tay.

Hơn nữa, theo thông lệ quốc tế và Luật Thủy sản 2017 vừa được Quốc hội thông qua cũng không bắt buộc các doanh nghiệp phải đáp ứng điều kiện này. Vasep và các doanh nghiệp đề xuất trong dự thảo Thông tư 26 sửa đổi không nên quy định yêu cầu nộp C/C trong hồ sơ kiểm dịch động vật thủy sản.

Thay vào đó, doanh nghiệp có thể cung cấp giấy chứng nhận của thuyền trưởng hoặc giấy xác nhận của người bán. Doanh nghiệp sẽ nộp C/C khi nộp hồ sơ xin cấp xác nhận nguyên liệu thủy sản có nguồn gốc từ nhập khẩu cho lô hàng xuất khẩu đi EU của mình (tức là nộp C/C vào thời điểm đăng ký xuất khẩu lô hàng).