Người Nhật thắt lưng buộc bụng, hàng Việt Nam vẫn "cháy hàng" ở thị trường khó tính bậc nhất thế giới

Thống kê của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Nhật Bản trong 10 tháng năm 2025 đạt 1,445 tỷ USD. Con số này tăng 15,2% so với cùng kỳ năm ngoái. "Đây được xem là điểm tích cức giữa bối cảnh thị trường Nhật Bản đang "co mình" vì lạm phát, đồng Yên lao dốc và tiêu dùng nội địa suy yếu kéo dài", VASEP nhận định.

Cũng theo VASEP, bức tranh xuất khẩu thủy sản sang Nhật Bản năm nay ghi nhận nhiều điểm nhấn đáng chú ý. Tôm chân trắng – mặt hàng chiến lược của Việt Nam – tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt với 324,1 triệu USD, tăng 15,1%, chiếm hơn 22% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Đứng sau là cá hồi, đạt 224 triệu USD (tăng 9,45%), cho thấy khả năng duy trì sức cạnh tranh ổn định dù áp lực từ các đối thủ ngày càng lớn.

Gây bất ngờ nhất là cá nục, với mức tăng trưởng bứt phá 35,6%, đạt 116,6 triệu USD. Đây cũng là một trong những nhóm hàng tăng trưởng xuất khẩu mạnh nhất. Diễn biến này phản ánh không chỉ năng lực cung ứng linh hoạt của doanh nghiệp Việt Nam, mà còn phù hợp hoàn toàn với xu hướng tiêu dùng tại Nhật – nơi người dân đang thắt chặt chi tiêu và chuyển sang các sản phẩm bình dân, tiện lợi, dễ chế biến.

Ở chiều ngược lại, xuất khẩu cua vẫn ghi nhận mức tăng tốt 24,2%, đạt gần 100 triệu USD, trong khi tôm sú giảm nhẹ 3,27%, cho thấy phân khúc truyền thống này đang chịu sức ép cạnh tranh ngày một lớn.

Thị trường thủy sản Nhật Bản đang trải qua một giai đoạn "tái cấu trúc" sâu sắc khi tỉ lệ tự cung thủy sản giảm xuống 59% – mức thấp kéo dài, không có dấu hiệu phục hồi. Tiêu thụ bình quân đầu người của quốc gia này cũng tiếp tục xu hướng giảm, rơi về 23,2 kg/năm. Chính vì vậy, nhập khẩu duy trì trên 20 tỷ USD/năm, trở thành trụ cột để Nhật đảm bảo nguồn cung cho quốc gia này.

Song song đó, sức mua yếu khiến người dân Nhật ưu tiên nhóm sản phẩm giá hợp lý, độ tin cậy cao, và thuận tiện sử dụng trong các bữa ăn gia đình hoặc suất ăn công nghiệp. Điều này lý giải sự thăng hạng của nhóm cá biển phổ thông như cá nục, cá thu, cá trích.

VASEP nhận định, Trong bối cảnh nhu cầu tại Nhật Bản chưa thể bứt phá, cơ hội của thủy sản Việt Nam lại mở ra từ chính sự dịch chuyển trong cấu trúc tiêu dùng.

Việt Nam sở hữu lợi thế mạnh ở nhóm cá biển phổ thông, trùng khớp với phân khúc đang tăng trưởng nhanh nhất tại Nhật – nơi người dân ưu tiên sản phẩm giá hợp lý, dễ chế biến và phù hợp bối cảnh tiết kiệm chi tiêu.

Tôm chân trắng của Việt Nam vẫn duy trì sức cạnh tranh cao nhờ chất lượng ổn định và quy mô sản xuất lớn, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của các nhà bán lẻ Nhật.

Năng lực chế biến sâu là "vũ khí chiến lược", giúp doanh nghiệp Việt tạo ra sản phẩm tiện lợi, giá trị gia tăng – đúng xu hướng tiêu dùng chủ đạo tại thị trường này là ưu tiên sản phẩm tiện lợi.

Đặc biệt, các nhà nhập khẩu Nhật coi trọng sự ổn định và mối quan hệ lâu dài, điều mà doanh nghiệp Việt đã gây dựng bền vững suốt nhiều năm, trở thành lợi thế khó có thể sao chép.

Những yếu tố này mở ra dư địa lớn để Việt Nam mở rộng thị phần tại Nhật, nhất là ở nhóm sản phẩm đông lạnh, sơ chế và hàng giá trị gia tăng – những phân khúc được dự báo sẽ còn tiếp tục tăng tốc trong thời gian tới.