Chấm dứt “de minimis”: Biến động lớn với ngành bán lẻ toàn cầu

"De minimis" tạm hiểu là mức giá trị tối thiểu của một lô hàng nhập khẩu mà dưới mức đó, hàng hóa được miễn thuế và thủ tục hải quan đơn giản hơn.

Theo thông báo mới nhất, cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ (CBP) sẽ bắt đầu thu mức thuế thông thường đối với tất cả các lô hàng bưu kiện nhập khẩu toàn cầu, bất kể giá trị kể từ 0h01 sáng theo giờ Đông Mỹ (11h01 giờ Việt Nam) ngày 29/8. Động thái này được mở rộng việc chính quyền Tổng thống Trump hủy bỏ miễn trừ thuế de minimis đối với các lô hàng từ Trung Quốc và Hong Kong (Trung Quốc) vào đầu năm nay.

"Việc Tổng thống Trump chấm dứt lỗ hổng de minimis (hàng hóa có giá trị quá nhỏ đến mức không bị áp dụng thuế hoặc phí) sẽ cứu sống hàng nghìn người Mỹ bằng cách hạn chế dòng chảy ma túy và các mặt hàng nguy hiểm bị cấm khác, đồng thời bổ sung thêm 10 tỷ USD doanh thu thuế quan mỗi năm cho Bộ Tài chính Mỹ", Cố vấn Thương mại Nhà Trắng Peter Navarro nói với các phóng viên.

Trong gần 1 thập kỷ, các lô hàng có giá trị dưới 800 USD được phép vào Mỹ gần như miễn thuế và với mức giám sát hạn chế. Giờ đây, khi "de minimis" đã chính thức chấm dứt từ ngày 29/8 (theo giờ Mỹ) sau sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Mỹ Donald Trump, những đơn hàng từ Tapestry, Lululemon và hầu hết các nhà bán lẻ trực tuyến khác sẽ bị áp thuế và xử lý như những kiện hàng lớn.

Hồi tháng 5, ông Trump đã bãi bỏ quy định đối với hàng hóa từ Trung Quốc. Đến ngày 30/7, phạm vi được mở rộng sang toàn bộ các quốc gia. Nhà Trắng gọi đây là "kẽ hở thảm họa" bị lợi dụng để né thuế và đưa hàng hóa "không an toàn hoặc dưới chuẩn" vào Mỹ.

Trước đó, Quốc hội Mỹ quy định việc chấm dứt "de minimis" sẽ có hiệu lực vào năm 2027, song sắc lệnh mới khiến thời điểm này đến sớm hơn.

"Việc chấm dứt quy định dưới 800 USD/người/ngày, xét trên phạm vi toàn cầu, chắc chắn sẽ gây ra hỗn loạn" - bà Lynlee Brown, đối tác phụ trách mảng thương mại toàn cầu tại công ty kiểm toán EY, nhận định - "Ảnh hưởng không chỉ về tài chính, vận hành mà còn cả tuân thủ - bởi lẽ trước nay, hầu hết lô hàng loại này đều là nhập khẩu không chính thức, ít ai để ý".

"Rõ ràng đây là một thay đổi lớn đối với mô hình hoạt động của các công ty, không chỉ riêng Sheins và Temus, mà còn đối với các công ty vốn có truyền thống thương mại điện tử và cửa hàng truyền thống", bà Lynlee Brown nói.

Thay đổi đột ngột đã làm tắc nghẽn chuỗi cung ứng từ Pháp tới Singapore, nhiều bưu điện tạm ngưng gửi hàng sang Mỹ để cập nhật hệ thống. Các doanh nghiệp lớn nhỏ buộc phải xem xét lại chuỗi cung ứng cũng như mô hình kinh doanh, lo ngại lợi nhuận sụt giảm.

Theo ước tính của Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Mỹ (NBER), việc chấm dứt "de minimis" có thể khiến người tiêu dùng Mỹ chịu thêm ít nhất 10,9 tỷ USD chi phí - tương đương 136 USD mỗi hộ gia đình - trong đó nhóm thu nhập thấp và thiểu số chịu tác động nặng nhất.

Chuỗi cung ứng xoay trục

Tận dụng "de minimis" vốn là chiến lược phổ biến trong thập kỷ qua, đặc biệt là với các nền tảng thương mại điện tử Trung Quốc như Shein và Temu. Số lô hàng dạng này tăng từ 134 triệu (2015) lên hơn 1,36 tỷ (2024). Trước khi sắc lệnh có hiệu lực, Hải quan Mỹ xử lý hơn 4 triệu lô hàng "de minimis" mỗi ngày.

Tuy nhiên, vì quy định yêu cầu ít thông tin khai báo, nguồn gốc và loại hàng hóa thường không rõ ràng, gây khó khăn trong việc ngăn chặn hàng hóa bất hợp pháp. Theo số liệu Nhà Trắng, trong năm tài khóa 2024, tới 90% số vụ tịch thu hàng hóa vi phạm tại biên giới Mỹ có nguồn gốc từ các lô hàng "de minimis".

Phổ biến khi kể từ khi các sàn thương mại điện tử như Shein và Temu nổi lên, "de minimis" trở thành tâm điểm tranh cãi. Một báo cáo năm 2023 của Quốc hội Mỹ cho biết hai công ty này có thể chiếm hơn 30% số kiện hàng "de minimis" vào Mỹ mỗi ngày.

Các tập đoàn lớn như Tapestry (sở hữu Coach, Kate Spade) hay Lululemon cũng dựa nhiều vào quy định này. Barclays ước tính khoảng 13 - 14% doanh thu Tapestry từng được hưởng lợi từ "de minimis", nay phải chịu thuế 30%, làm giảm lợi nhuận 160 triệu USD trong năm 2025. Cổ phiếu Tapestry đã mất gần 16% ngay sau khi quy định chấm dứt.

Trong khi đó, Lululemon bị Wells Fargo hạ giá mục tiêu cổ phiếu, dự báo lợi nhuận giảm do chi phí tăng.

Các doanh nghiệp nhỏ và nhà bán trực tuyến càng chịu ảnh hưởng mạnh. Trên các nền tảng như Etsy, eBay hay Shopify, nhiều chủ cửa hàng buộc tạm ngưng bán sang Mỹ, vì không đủ khả năng gánh thêm thuế.

"Điều này tàn phá nhiều cấp độ. Tôi vừa phải từ chối hai đơn hàng từ Mỹ và thật sự đau lòng" - Blair Nadeau, chủ một thương hiệu phụ kiện cưới tại Canada, chia sẻ.

Một số chuyên gia nhận định việc chấm dứt "de minimis" này có thể mang lại lợi thế cho các tập đoàn bán lẻ lớn như Amazon và Walmart - những đơn vị đã xây dựng hệ thống kho bãi tại Mỹ, đủ khả năng gom hàng từ nước ngoài và phân phối nội địa.

Ngược lại, Shein và Temu đã phải nhanh chóng thay đổi mô hình, mở thêm kho tại Mỹ và nâng giá sản phẩm. Theo dữ liệu của Sensor Tower, lượng người dùng hoạt động hằng ngày tại Mỹ của Temu giảm 52% và của Shein giảm 25% chỉ trong vài tháng sau khi "de minimis" bị xóa bỏ.