Chủ tịch VBA Phan Đức Trung: Không có quá 3 sàn tiền số có đủ năng lực vận hành ở giai đoạn thí điểm

Thị trường chủ yếu vẫn là nhà đầu tư tự phát

Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP ngày 9/9/2025 về thí điểm thị trường tài sản mã hoá vừa ban hành đánh dấu cột mốc thực thi đầu tiên dưới luật sau khi Luật Công nghiệp Công nghệ số được thông qua tháng 6/2025.

Ông Phan Đức Trung , Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA), Chủ tịch CTCP 1Matrix cho biết VBA là thành viên trong tổ soạn thảo, đã cùng với các cơ quan liên bộ (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Công an) tham khảo kinh nghiệm từ các quốc gia có thị trường tài sản mã hóa phát triển, tiêu biểu như Hồng Kông.

Hiện Việt Nam phân chia tài sản mã hóa thành hai loại: gắn với tài sản thực (token hóa) và không gắn với tài sản thực. Định hướng của Việt Nam là phát triển thị trường tài sản mã hóa để thu hút vốn và tăng tính thanh khoản cho các thị trường khác. Đặc biệt, khi Boston Consulting Group (BCG) dự báo thị trường token hóa tài sản thực sẽ chiếm 10% GDP toàn cầu vào năm 2033, tương ứng quy mô gần 19.000 tỷ USD.

Ông Trung nhấn mạnh việc ban hành Nghị quyết 05 sẽ hạn chế các hoạt động lừa đảo tài chính và tạo ra một thị trường minh bạch.

"Ngay từ năm đầu tiên, các cơ hội đầu tư lợi nhuận cao từ "nhóm kín" sẽ không còn. Thay vào đó, nhà đầu tư có thể tham gia thị trường qua các kênh gọi vốn công khai thông qua sàn giao dịch", ông nói.

Tuy nhiên, Chủ tịch VBA nhận định thách thức lớn nhất hiện nay là nguồn nhân lực. Thị trường hiện nay chủ yếu là nhà đầu tư tự phát, đồng thời chúng ta đang thiếu hụt nguồn nhân lực để vận hành thị trường, từ cơ quan quản lý nhà nước, đơn vị cung cấp dịch vụ cho đến đào tạo kiến thức cho người tham gia.

"Sự trưởng thành của thị trường cần theo kịp luật hiện hành. Đặc biệt, chúng ta đang thiếu nhân sự về phòng chống rửa tiền theo các chuẩn quốc tế như ACAMS - Chứng chỉ phòng chống rửa tiền quốc tế được công nhận toàn cầu. Một nhân sự muốn đạt được chứng chỉ này phải đầu tư thời gian học 2-3 năm với chi phí tối thiểu 18.000 USD", ông dẫn chứng.

Theo ông, mong muốn của Chính phủ hiện nay trong việc thúc đẩy phát hành tài sản mã hóa là thu hút dòng vốn từ nước ngoài (thông qua quy định chỉ người nước ngoài được mua tài sản mã hóa). Tuy nhiên vấn đề là liệu các tài sản đó có hấp dẫn nhà đầu tư quốc tế hay không, đồng thời sự trưởng thành của thị trường có tạo ra một sân chơi đủ lớn hay không.

"Thị trường tài sản mã hóa toàn cầu còn non trẻ so với thị trường chứng khoán, vốn có lịch sử phát triển hàng trăm năm. Đây vừa là cơ hội vừa là thách thức. Chúng ta cần tối thiểu 3-5 năm để thị trường trưởng thành, học hỏi từ kinh nghiệm hơn một thập kỷ của thị trường tài sản số toàn cầu", Chủ tịch VBA phân tích.

Vận hành sàn tiền số không dễ dàng

Chủ tịch Phan Đức Trung cho biết, trong tối đa 3 năm, với hướng đi đúng, chúng ta có thể học hỏi kinh nghiệm từ lịch sử hơn 10 năm của thị trường tài sản số toàn cầu.

Nghị quyết 05 đưa ra các tiêu chuẩn khắt khe cho các doanh nghiệp được cấp phép thành lập sàn giao dịch tài sản số. Vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng là một trong những yêu cầu chính. Theo ông Trung, đây là điểm khác biệt so với nhiều quốc gia khác, nơi họ tập trung hơn vào các tiêu chuẩn về đầu tư công nghệ, bảo hiểm, và phòng chống rửa tiền. Tại Việt Nam, việc chú trọng vào quy mô vốn trong giai đoạn thử nghiệm đầu tiên là để đảm bảo an toàn.

Tuy nhiên, vị chuyên gia cho rằng vẫn còn nhiều vấn đề cần làm rõ như quy định về lưu ký, tách bạch giao dịch tự doanh và giao dịch của khách hàng, hay ví nóng - ví lạnh.

Theo đánh giá khách quan của lãnh đạo VBA, để thực thi hiệu quả trong giai đoạn thí điểm, không có quá 3 sàn có đủ năng lực. Kể cả những đơn vị lấy được giấy phép, việc vận hành hiệu quả (phục vụ nhà đầu tư, tạo ra nguồn thu và đóng góp vào mục tiêu chung) cũng không hề dễ dàng.

Về quy định an toàn thông tin, yêu cầu hệ thống công nghệ thông tin phải đáp ứng tiêu chuẩn an toàn cấp độ 4 thể hiện sự nghiêm túc mà các công ty cần thực hiện khi thành lập sàn. Ông Trung cũng cho rằng đây không phải là vấn đề lo lắng với những công ty có vốn điều lệ 10.000 tỷ đồng. Điều quan trọng là liệu sự đầu tư này có đem lại giá trị và đáp ứng được kỳ vọng của Chính phủ hay không.

Ngoài ra, theo ông Trung, việc mở tài khoản yêu cầu nhà đầu tư chuyển tài khoản từ nước ngoài về trong nước thể hiện thị trường có người tham gia chuyên nghiệp chứ không không phải mới nhập cuộc.

"Những người có kinh nghiệm ở thị trường nước ngoài vào tham gia tại thị trường Việt Nam sẽ tự có sự so sánh. Nếu như giao dịch ở các sàn nước ngoài là "chơi" còn tại Việt Nam sẽ an toàn hơn khi được pháp luật công nhận. Điều này mang lại lợi ích cho cả nhà đầu tư, nhà cung cấp dịch vụ và cơ quan thuế", ông nhận định.

Bên cạnh đó, quy định tài sản mã hóa chỉ được chào bán, phát hành cho nhà đầu tư nước ngoài là điểm đặc biệt trong quá trình soạn thảo. Chủ tịch Phan Đức Trung cho biết việc ngăn cách này có điểm tốt là bảo vệ thị trường ngoại hối khi không có sự liên thông với thị trường trong nước, tuy nhiên có thể sẽ giảm tính hấp dẫn của thị trường ở giai đoạn ban đầu.

Đây cũng là một thách thức để các nhà tạo lập, doanh nghiệp phải có kế hoạch để nâng cao sự hấp dẫn của thị trường tài sản mã hoá Việt Nam so với các thị trường đầu tư trong nước và quốc tế khác. Ông Trung cho rằng trong quá trình thử nghiệm, chính sách cần cân bằng giữa lợi ích của cơ quan quản lý và nhà đầu tư, thành viên tham gia thị trường.