Chuyên gia Thuế cảnh báo: Mua hàng không hóa đơn có thể bị quản lý thị trường tịch thu nếu liên quan hàng gian, hàng giả

Sáng 28/11, Tạp chí Tài chính Doanh nghiệp, Hội Tư vấn Thuế Việt Nam phối hợp với Cục Thuế, Thuế Hà Nội và các đơn vị liên quan tổ chức tọa đàm “Đồng hành cùng hộ kinh doanh chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai, hướng tới doanh nghiệp”. 

Tại tọa đàm, một hộ kinh doanh đặt vấn đề: Doanh thu trên 1 tỷ thì sẽ phải xuất hoá đơn điện tử nhưng nếu mức doanh thu nằm ở mức 200 triệu đến 1 tỷ thì chưa cần. Vậy ngưỡng doanh thu 200 triệu đến 1 tỷ đồng thì hoá đơn như thế nào là hợp lệ? Hoá đơn cho nhóm doanh thu này thì mua từ người mua nhỏ lẻ sẽ rất khó xuất háo đơn điện tử. Vậy cần làm gì để kể khai hợp lệ hoá đơn đầu vào?

Giải đáp băn khoăn trên, ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín, cho biết theo Nghị định 70, đến ngày 31-12-2025, tức chỉ còn hơn một tháng nữa, ba nhóm hộ kinh doanh phải sử dụng hóa đơn điện tử. 

Theo Điều 4 của Nghị định 123 được sửa đổi tại Nghị định 70, nguyên tắc chung là tất cả đã ra kinh doanh, bán hàng, cung ứng dịch vụ đều phải lập hóa đơn giao cho người mua. Đây là nguyên tắc chung, không thay đổi.

Tuy nhiên, có một số trường hợp như hộ khoán hoặc hộ kinh doanh chưa đến ngưỡng phải nộp thuế thì chưa bắt buộc sử dụng hóa đơn. Nghị định 70 sửa đổi rằng: hộ kinh doanh khoán có mức doanh thu từ trên 100 triệu đến trên 1 tỷ đồng trở lên phải sử dụng hóa đơn điện tử qua máy tính tiền, kết nối với cơ quan thuế .

Trường hợp thứ hai: hộ kinh doanh đã có hạ tầng máy tính tiền thì thuộc đối tượng phải sử dụng máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế .

Trường hợp thứ ba: hộ kinh doanh quy mô lớn, tức đang thực hiện theo kê khai, cũng phải áp dụng hóa đơn điện tử qua máy tính tiền theo các quy định hiện hành.

Trong trường hợp hộ kinh doanh nộp thuế khoán có doanh thu dưới 1 tỷ đồng thì đến hết năm 2025 chưa phải thực hiện hóa đơn điện tử kết nối với máy tính tiền. Ngược lại, nếu hộ kê khai hoặc hộ tự nguyện thì vẫn phải lập hóa đơn.

Từ năm 2026, quy định sẽ thay đổi vì không còn thuế khoán. Theo Đề án 3389, chủ trương chung là tất cả hộ bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ đều phải lập hóa đơn giao cho người mua, trừ một số trường hợp như dưới ngưỡng doanh thu phải nộp thuế hoặc có yêu cầu đặc thù.

Vấn đề thứ hai là hóa đơn đầu vào, ông Nguyễn Văn Được cho biết, theo các quy định hiện hành, Thông tư 40 với phương pháp kê khai: dù phải thực hiện 7 sổ kế toán theo Thông tư 88, cách tính thuế vẫn dựa trên doanh thu nhân với tỷ lệ. Tương tự phương pháp khoán, chỉ khác là doanh thu phải kê khai đầy đủ, bán hàng phải lập hóa đơn và không được bỏ sót. Hộ khoán thì nhà nước ấn định mức, có thể dao động trong biên độ trên dưới 50%. Trên 50% phải thông báo cho cơ quan thuế , nếu không sẽ vi phạm.

Về đầu vào, ông Được cho biết, theo quy định hiện nay, pháp luật thuế chưa đặt nặng yêu cầu phải có hóa đơn đầu vào để ảnh hưởng nghĩa vụ thuế . Nghĩa là hộ kinh doanh chưa có hóa đơn đầu vào thì nghĩa vụ thuế không tăng. Nhà nước hiện quản lý theo doanh thu đầu ra đến năm 2025. Ví dụ doanh thu 10 tỷ, dù không có đầu vào, vẫn lấy 10 tỷ nhân tỷ lệ. Đầu vào chưa phải yếu tố quyết định nghĩa vụ thuế .

Tuy nhiên, pháp luật yêu cầu khi mua hàng có quyền và nghĩa vụ lấy hóa đơn. Nếu không có hóa đơn, có thể ảnh hưởng đến các quy định pháp luật khác. 

"Ví dụ liên quan hàng gian hàng giả: cơ quan quản lý thị trường kiểm tra mà không chứng minh được nguồn gốc thì có thể bị tịch thu. Khi vận chuyển hàng, nếu công an kinh tế kiểm tra và trong 24 giờ không xuất trình được chứng từ thì toàn bộ hàng có thể bị tịch thu", ông Được dẫn chứng. 

Do đó, theo vị chuyên gia, việc lấy hóa đơn đầu vào trước 2025 rất quan trọng để chứng minh quyền sở hữu và tuân thủ pháp luật khác. Cơ quan thuế khuyến nghị hộ kinh doanh nên lấy hóa đơn để đảm bảo minh bạch. Từ năm 2026, chính sách sẽ thay đổi: tất cả phải có hóa đơn đầu vào để chứng minh quyền sở hữu và phục vụ nghĩa vụ thuế , đặc biệt khi áp dụng phương pháp kê khai "doanh thu trừ chi phí" với thuế suất 17% hoặc 15%.

"Nếu không có hóa đơn đầu vào, tương lai sẽ rất khó kinh doanh, trừ các trường hợp được lập bảng kê theo quy định như mua nông/lâm/thủy sản chưa qua sơ chế hoặc chỉ sơ chế thông thường; đất, đá, cát, sỏi; tài sản của cá nhân không kinh doanh. Ví dụ: mua điện thoại cũ của cá nhân thì được, nhưng mua ôtô tải, xe bán tải, xe mô tô… mà nói mua của cá nhân không có hóa đơn là không đúng. Trừ các trường hợp đặc thù, còn lại hộ kinh doanh bắt buộc phải có hóa đơn đầu vào", ông Được lý giải.