Chuyển tài sản mã hóa về Việt Nam: 'Cái được và mất là rất rõ ràng'

Cách đưa dòng giao dịch hiện hữu về Việt Nam

Chính phủ vừa ban hành nghị quyết về thí điểm thị trường tài sản mã hóa , với lộ trình kéo dài 5 năm. Đây được coi là bước mạnh mẽ của Việt Nam, đi kèm cơ chế quản lý chặt chẽ, khi nhiều quốc gia còn thận trọng, Một số quy định trong giai đoạn thí điểm cũng cho thấy cách tiếp cận của Việt Nam khác biệt so với thông lệ quốc tế.

Điểm khiến nhiều nhà đầu tư băn khoăn là họ đang giao dịch trên các sàn quốc tế sẽ phải chủ động đưa tài sản về hệ thống trong nước khi chính thức vận hành. Quá thời hạn 6 tháng, nếu vẫn giao dịch trên nền tảng không hợp pháp, cá nhân có thể đối mặt với xử phạt hành chính, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Ông Phan Đức Trung - Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và tài sản số Việt Nam (VBA) - cho rằng, nếu ai đọc nghị quyết và nghĩ rằng thị trường này dành cho người chơi mới thì đó là hiểu chưa đúng. Thực tế, đây là thị trường dành cho những người chơi chuyên nghiệp, đã có kinh nghiệm .

Theo ông Trung, yêu cầu chuyển tài khoản từ nước ngoài về là cách đưa dòng giao dịch hiện hữu về Việt Nam, chứ không phải tạo ra người dùng mới từ con số 0. Lợi ích lớn nhất là các nhà đầu tư và doanh nghiệp không còn hoạt động “phi pháp”, được an toàn về mặt pháp lý. Tuy nhiên, đổi lại họ phải chấp nhận chia sẻ lợi nhuận qua các loại phí và thuế.

“Cái được và mất là rất rõ ràng. Tác động của chính sách không phải là mở ra thị trường mới, mà là định hình lại và quản lý một phần của thị trường cũ vốn đã tồn tại”, ông Trung phân tích.

Ông cũng chỉ ra sự khác biệt với thông lệ quốc tế. Ở nhiều nước, họ không đặt nặng yêu cầu vốn điều lệ lớn, mà tập trung vào các tiêu chuẩn như công nghệ, quy trình vận hành, kinh nghiệm đội ngũ, chứng chỉ chuyên môn (như ACAMS về chống rửa tiền), và đặc biệt là các gói bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp trị giá hàng trăm triệu USD.

Trong bối cảnh Việt Nam, việc yêu cầu mức vốn lớn có thể coi là cách để bảo đảm doanh nghiệp tham gia có năng lực tài chính thực sự. “Mức vốn này thậm chí có thể được dùng để phục vụ cho vấn đề bảo hiểm, nhằm bảo đảm rằng nếu xảy ra sự cố, doanh nghiệp đủ khả năng đền bù cho khách hàng”, ông Trung nói.

Về tiêu chuẩn an ninh cấp độ 4, ông Trung cho rằng đây là một yêu cầu nghiêm túc, nhưng an toàn không chỉ nằm ở công nghệ . Thực tế, nhiều vụ tấn công lớn trên thế giới, như vụ Bybit, không xuất phát từ lỗ hổng Web3 (thuật ngữ chỉ hệ thống web phi tập trung được xây dựng trên nền tảng blockchain) mà từ quy trình vận hành con người.

“Sự chủ quan có thể khiến hệ thống cấp độ 5 cũng bị tấn công. Vì vậy, bên cạnh đầu tư công nghệ, việc xây dựng quy trình chặt chẽ và đội ngũ chuyên nghiệp mới là yếu tố quyết định”, ông Trung nhấn mạnh.

Minh bạch, an toàn trước khi bứt phá

Ông Lê Bảo Nguyên - Phó Tổng Giám đốc CTCP Công nghệ số SSI (SSI Digital) - cho rằng, việc ban hành nghị quyết thí điểm được xem là tín hiệu rất tích cực, mang lại sự yên tâm cho cả nhà đầu tư lẫn doanh nghiệp. Trước đây, nhiều hoạt động diễn ra trong “vùng xám”, nên khi có khung pháp lý rõ ràng, thị trường sẽ minh bạch, an toàn hơn. Nhà đầu tư kỳ vọng được bảo vệ tốt hơn, còn doanh nghiệp nhìn thấy cơ hội phát triển bền vững.

Tuy nhiên, thị trường này vốn nhiều biến động, chi phí tuân thủ chắc chắn cao hơn. Nhiều startup (doanh nghiệp khởi nghiệp) blockchain hiện vẫn băn khoăn chưa rõ mô hình của mình sẽ vận hành thế nào, và đang chờ hướng dẫn chi tiết hơn từ cơ quan quản lý. Điều đó cho thấy kỳ vọng của cộng đồng là rất lớn, ai cũng mong được đi đúng hướng và phát triển lâu dài.

Với mức vốn điều lệ 10.000 tỷ đồng, và yêu cầu cổ đông phải là tổ chức lớn, theo ông Nguyên, số lượng doanh nghiệp trong nước đủ điều kiện sẽ không nhiều. Tuy nhiên, đây là cách chọn lọc cần thiết để bảo đảm thị trường có những đơn vị thật sự đủ năng lực và trách nhiệm.

Ông Nguyên nhấn mạnh, để thị trường vận hành an toàn, ngoài vốn, cần có các quy định cụ thể về quản lý tài sản, giới hạn rủi ro, giám sát giao dịch và cơ chế bảo vệ nhà đầu tư. Đây mới là yếu tố quyết định sự ổn định lâu dài. Việt Nam có lợi thế về đội ngũ kỹ sư công nghệ trẻ, nhanh nhạy, từng tham gia nhiều dự án blockchain quốc tế , song cần bổ sung thêm kinh nghiệm quản trị rủi ro và sản phẩm tài chính theo chuẩn quốc tế.

Theo ông Nguyên, giai đoạn thí điểm cần đi từng bước chắc chắn. Ban đầu chỉ nên triển khai sản phẩm cơ bản, dễ quản lý để kiểm chứng hệ thống, sau đó mới mở rộng sang sản phẩm nâng cao khi đã có sự ổn định. Quan trọng là phải có giám sát nhiều lớp, từ vốn, cổ đông, lưu ký tài sản, đến việc giới hạn đòn bẩy và công khai thông tin. Ngoài ra, cần có quỹ bảo vệ nhà đầu tư và kiểm toán thường xuyên. Nguyên tắc là làm nhỏ nhưng chắc, rồi mới dần mở rộng khi tiêu chí an toàn được chứng minh...