Có doanh nghiệp lợi dụng ngân hàng "chống lưng" để phát hành trái phiếu, lấy tiền gom đất

Tại buổi hội thảo Tạo đà phục hồi cho thị trường phía Nam mới diễn ra, một vấn đề quan trọng được các chuyên gia đưa ra bàn luận là nguồn vốn cho các doanh nghiệp bất động sản trong bối cảnh ngân hàng nhà nước siết tín dụng vào bất động sản. Bộ Tài chính đang rà soát việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp để đảm bảo tính tuân thủ pháp luật và bảo vệ lợi ích nhà đầu tư.

Về vấn đề này, TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế cho hay, Chính phủ đang kiểm soát trái phiếu với 3 mục tiêu: tài chính doanh nghiệp, tài sản đảm bảo, mục đích sử dụng…

“Kiểm soát tài chính là đúng, nước nào cũng làm, còn việc kiểm soát tài sản đảm bảo thì không cần thiết, mục đích sử dụng cũng vậy. Thông lệ quốc tế không có 2 yếu tố này, mà có cách quản lý khác. Kiểm tra mục đích sử dụng chỉ có thể ngân hàng làm, vì liên quan đến việc giải ngân của họ. Nên kiến nghị rằng việc kiểm tra mục đích sử dụng rất tốn kém và không khả thi.

Do đó, kiểm tra tài sản đảm bảo chỉ nên áp dụng với những doanh nghiệp lớn, còn doanh nghiệp nhỏ thì lấy đâu ra tài sản để đảm bảo. Vấn đề kiểm tra nhanh chóng đánh giá và xếp hạng doanh nghiệp. Để thị trường phát triển lâu dài, để doanh nghiệp có nguồn vốn phát triển dự án, thị trường trái phiếu rất quan trọng, nên cần đẩy nhanh xếp hạng trái phiếu. Vốn tín dụng ngân hàng, mỗi khi để cung bất động sản tăng quá nhanh thì dẫn đến đóng băng. Nhưng bây giờ ngược lại, thị trường lại có nguy cơ tạo bong bóng”, ông Nghĩa nhận định.

Theo tiêu chí đánh giá IMF đã công bố, cứ 37 năm thu nhập bình quân một người bình thường mới mua được nhà. Đến bây giờ, chúng ta nhìn lại, nước ta cũng đang xấp xỉ như vậy. Đất đai thì ngày càng khó khăn, tín dụng trái phiếu cũng tương tự nên nguồn cung hạn hẹp. Nếu không có cải cách căn bản về thủ tục, để tăng nguồn cung, siết trái phiếu… thị trường dễ tạo ra bong bóng bất động sản, liên quan trực tiếp đến hệ thống ngân hàng.

Ông Nghĩa cho hay, nhiều doanh nghiệp lợi dụng ngân hàng chống lưng để phát hành trái phiếu, họ không dùng nguồn tiền đó để phát triển các dự án sẵn có mà dùng để mua gom đất.

Chuyên gia kinh tế, TS. Lê Xuân Nghĩa.

Có chuyên gia từng nói về thuế đánh vào đất không sử dụng là rất quan trọng, nhằm chặn đứng đầu cơ tài nguyên dài hạn. Đi mua đất, gom đất, gom tài nguyên, đấy chính là tự diễn biến, tự chuyển hóa của doanh nghiệp. Người ta nói cuộc chiến giành đất đai như là thế hệ cuối cùng của nền kinh tế này, nên phải đi mua gom. Việc đánh thuế do đó rất quan trọng.

“Chúng ta đang tập trung 2 chiều hướng là minh bạch hóa tài chính công ty phát hành, có kiểm toán và công bố định kỳ, dứt khoát có xếp hạng theo chuẩn mực quốc tế và công bố công khai. Có thể có những doanh nghiệp xếp hạng hơi yếu thì cộng thêm đó có tài sản đảm bảo. Tài sản đảm bảo không phải tiên quyết, nhưng sẽ dùng thuế xử lý vấn đề đi gom đất, tài nguyên, tài sản”, ông Nghĩa chia sẻ.

Về vấn đề này, TS. Nguyễn Đức Kiên, Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính Phủ chia sẻ, phát hành trái phiếu doanh nghiệp theo Luật Chứng khoán, Nghị định 153 đã quy định rõ về phát hành trái phiếu, đây là công cụ hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp. Cần hiểu rằng, khi vận hành nền kinh tế theo nguyên tắc kinh tế thị trường thì khi xảy ra sự cố cũng cần tuân theo nguyên tắc kinh tế thị trường.

“Trước thực trạng như hiện nay, chúng ta cần bình tĩnh lại. Phát hành trái phiếu là quyền của doanh nghiệp, doanh nghiệp khởi nghiệp chỉ có ý tưởng, tự các trái chủ, người có tiền phải biết yêu quý đồng tiền của mình, biết nghiên cứu kỹ doanh nghiệp trước khi đầu tư. Chúng ta phải chấp nhận quy luật rủi ro đi cùng lợi ích và cũng đừng biến trái phiếu doanh nghiệp giống như kinh doanh đa cấp hiện nay là hết sức nguy hiểm”, ông Kiên cho ý kiến.