Cuba sở hữu thị trường tỷ USD rất tiềm năng: Nếu "mở khóa" thành công, họ sẽ hưởng 3 lợi ích to lớn

Thị trường tỷ USD tiềm năng của Cuba

Chính là Năng lượng tái tạo.

Cuba đang ở giai đoạn then chốt trong quá trình phát triển năng lượng sạch. Nhờ vị trí địa lý thuận lợi, quốc đảo vùng Caribe này sở hữu nguồn tài nguyên năng lượng tái tạo dồi dào, bao gồm mặt trời, gió, thủy điện và sinh khối.

Riêng về năng lượng mặt trời, Cuba có tiềm năng đáng kể chưa được khai thác, với sản lượng trung bình 5,4 kWh/m² mỗi ngày.

Đối với các nhà đầu tư, lĩnh vực năng lượng tái tạo của Cuba là một thị trường trị giá hàng tỷ USD chưa được khai thác.

Hiện nay, các nguồn năng lượng tái tạo chỉ đóng góp chưa đến 5% tổng sản lượng điện của Cuba. Con số này cực kỳ thấp so với mục tiêu của chính phủ là sản lượng điện tái tạo đạt 37% vào năm 2030.

Cơ sở hạ tầng năng lượng của Cuba vẫn còn lạc hậu, kém hiệu quả và thường xuyên gặp sự cố. Hậu quả là tình trạng mất điện thường xuyên xảy ra, và đặc biệt là ở các vùng nông thôn, tình trạng thiếu điện đang gây khó khăn cho mọi nỗ lực phát triển kinh tế và hiện đại hóa mức sống.

Một khi tiềm năng tái tạo này được mở khóa, nó có thể mang lại 3 lợi ích to lớn: Sự tự chủ về kinh tế (thúc đẩy phát triển việc làm tại địa phương); một tương lai chống chịu được khí hậu (giảm phát thải carbon); và các cơ hội phát triển bền vững ở một quốc gia mà việc phát triển năng lượng từ lâu đã bị hạn chế bởi cơ sở hạ tầng năng lượng hiện có và thiếu các lựa chọn đầu tư nước ngoài.

Tuy nhiên, thách thức đặt ra là làm sao tạo điều kiện thuận lợi để thu hút đầu tư, kỹ năng, năng lực và quan hệ đối tác để khai thác tiềm năng đó.

Mở khóa tương lai năng lượng tái tạo ở Cuba

Trước những thách thức này, những tín hiệu lạc quan đang dần xuất hiện.

Quan hệ đối tác công tư (PPP) đang bắt đầu nổi lên. Các quan hệ đối tác này cho phép các công ty nước ngoài đóng góp vốn chủ sở hữu và công nghệ với tư cách là đối tác với doanh nghiệp nhà nước Cuba.

Các lựa chọn tài chính mới, bao gồm trái phiếu xanh và các mô hình tài chính hỗn hợp, có thể cung cấp một con đường để giảm thiểu rủi ro khi đầu tư vào thị trường năng lượng tái tạo của Cuba.

Các dự án xuyên biên giới, đặc biệt là với các nước châu Âu và các nước láng giềng Mỹ Latin, đã chứng minh tiềm năng mở rộng quy mô các dự án năng lượng tái tạo. Ví dụ, các công ty Tây Ban Nha và Trung Quốc đã tham gia vào nhiều cấp độ hợp tác với Cuba, cam kết xây dựng các công viên năng lượng mặt trời và trang trại gió.

Những hợp tác xuyên biên giới này đã khôi phục tính khả thi của các dự án năng lượng tái tạo quy mô công nghiệp trên khắp Cuba.

Cuba cần gì cho quá trình chuyển đổi năng lượng thành công?

Các cuộc phỏng vấn với các kỹ sư và chuyên gia chính sách năng lượng Cuba cho thấy quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo của Cuba sẽ phụ thuộc vào ba yếu tố.

Thứ nhất là cải cách thể chế, điều này có thể làm thông thoáng quá trình phê duyệt các dự án năng lượng tái tạo bằng cách đơn giản hóa các quy trình và thủ tục.

Thứ hai liên quan đến cơ chế tài chính, theo đó chính phủ có thể xây dựng các biện pháp giảm thiểu rủi ro đối với các nhà đầu tư quan tâm tham gia vào quá trình chuyển đổi năng lượng.

Thứ ba là xây dựng năng lực, bao gồm phát triển lực lượng lao động lành nghề tại địa phương.

Cuba có thể học hỏi từ các nền kinh tế mới nổi khác, chẳng hạn như quá trình chuyển đổi đáng chú ý sang năng lượng tái tạo của Costa Rica để đạt được 99% điện năng từ năng lượng tái tạo; cũng như mô hình PPP thành công của Uruguay.

Ý nghĩa của năng lượng tái tạo đối với Cuba không chỉ giới hạn ở điện. Từ góc độ kinh tế vi mô, một lưới điện xanh hơn có thể đồng nghĩa với giảm chi phí sinh hoạt. Điều này có thể tạo ra hiệu ứng lan tỏa trong việc giảm thiểu rủi ro sức khỏe liên quan đến ô nhiễm không khí, tạo ra hàng ngàn việc làm mới trong lĩnh vực lắp đặt, bảo trì và sản xuất.

Từ góc độ kinh tế vĩ mô, việc phân tán nguồn điện bằng năng lượng mặt trời và sinh khối có thể tạo điều kiện tiếp cận nguồn điện ổn định ở các vùng nông thôn. Nó có thể thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương thông qua tăng trưởng nông nghiệp, phát triển doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, và cải thiện chất lượng giáo dục.

Ngành năng lượng tái tạo của Cuba có thể còn non trẻ, nhưng tiềm năng là rất lớn. Thông qua đổi mới chính sách, công cụ tài chính và các thỏa thuận quốc tế phù hợp, Cuba có thể trở thành hình mẫu phát triển năng lượng sạch ở vùng Caribe.

Cơ hội vẫn còn chưa được khai thác triệt để, đang chờ đợi sự hội tụ mạnh mẽ về chính trị, kinh tế và công nghệ, có khả năng định hình lại tương lai năng lượng của Cuba.