Đàm phán thương mại Mỹ - Trung sắp bắt đầu, thế giới đang nín thở chờ đợi điều gì?

Phái đoàn Mỹ và Trung Quốc chuẩn bị đàm phán ở cấp thứ trưởng với hy vọng giải quyết những khác biệt mà cuộc gặp giữa ông Trump và ông Tập cuối năm ngoái còn bỏ lại. Nếu không giải quyết được tất cả các vấn đề còn tồn tại, thỏa thuận ngừng bắn thương mại sẽ chấm dứt cùng với việc Mỹ nâng thuế 25% với hơn 200 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ vào ngày 1/3 tới.

Nhiều cuộc hội đàm cấp cao hơn sẽ được tổ chức vào cuối tháng này, trong đó tờ SCMP cho hay ông Trump có thể gặp Phó Chủ tịch Trung Quốc Vương Kỳ Sơn bên lề Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos, Thụy Sĩ. Tuy nhiên, dù gặp gỡ ở cấp độ nào, Mỹ và Trung Quốc cũng vẫn phải tìm cách giải quyết 7 khác biệt lớn nhất đang tồn tại.

Sở hữu trí tuệ

Mỹ cáo buộc Trung Quốc đánh cắp tài sản sở hữu trí tuệ của nhiều công ty Mỹ. Đây là vấn đề nhức nhối nhất, có thể phá vỡ mọi cuộc đàm phán hay đạp đổ tất cả các thỏa thuận tiềm năng. Dù vậy, Mỹ và Trung Quốc có 90 ngày để giải quyết vấn đề này cũng như ngăn chặn tình trạng bắt buộc chuyển giao công nghệ khi đầu tư ở Trung Quốc.

Ở thời điểm này, Trung Quốc đã công bố một loạt những hình phạt nhằm hạn chế cấp vốn và hỗ trợ tài chính quốc doanh cho những công ty trộm cắp tài sản trí tuệ cũng như đang soạn thảo một đạo luật nhằm ngăn chặn việc chuyển giao công nghệ cưỡng bức. Tuy nhiên, con đường để hiện thực hóa nó còn xa cũng như hàng loạt những vấn đề trong khâu thực hiện và những nội dung chi tiết.

Huawei và mạng 5G

Huawei Technologies Co., nhà sản xuất thiết bị viễn thông lớn nhất Trung Quốc, từ lâu đã bác bỏ cáo buộc của Mỹ và đồng minh về việc tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động gián điệp. Doanh nghiệp này cũng đang chạy đua trong việc phát triển công nghệ 5G và sở hữu 1/10 số bằng sáng chế thiết yếu trên khắp thế giới.

Tuy nhiên, nỗ lực của Huawei vừa bị Mỹ dội gáo nước lạnh. Washington đã ban hành lệnh cấm sử dụng thiết bị Huawei trong hệ thống công quyền, quân sự và khuyến khích các nước khác có động thái tương tự. Thậm chí, Mỹ còn muốn buộc các công ty có làm ăn với chính phủ phải ngưng sử dụng phần cứng và công nghệ của Huawei.

Ngoài ra, Mỹ cũng yêu cầu Canada bắt CFO Huawei Mạnh Vãn Chu với cáo buộc vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ nhằm vào Iran. Hai người Canada đã bị Trung Quốc bắt giữ sau vụ việc của bà Mạnh, làm dấy lên những căng thẳng ngoại giao giữa Trung Quốc và Canada.

Made in China 2025

Với kế hoạch này, Bắc Kinh muốn trở thành nhà sản xuất lĩnh vực tiên tiến hàng đầu thế giới. Nó nhắm mục tiêu vào 10 lĩnh vực mới nổi bao gồm robot, năng lượng sạch và công nghệ sinh học. Tuy nhiên, tham vọng này khiến Nhà Trắng cảm thấy khó chịu và cho rằng nó vi phạm các quy tắc của WTO và có thể tạo ra một sân chơi không công bằng cho các nhà đầu tư nước ngoài. Nhiều ngành công nghiệp mà Made in China 2025 đặt trọng tâm đã bị ông Trump đưa vào diện áp thuế.

Trung Quốc coi kế hoạch này là thiết yếu để đạt được các mục tiêu kinh tế dài hạn. Tuy nhiên, tháng trước, các nguồn thạo tin cho biết Trung Quốc sẵn sàng sửa đổi kế hoạch, thậm chí hoãn một số mục tiêu trong một thập kỷ, nếu điều đó giúp chấm dứt cuộc chiến thương mại với Mỹ.

Năng lượng

Căng thẳng thương mại đã phá vỡ một trong những thứ được gọi là ngọt ngào nhất giữa Trung Quốc và Mỹ: Mỹ đang trở thành nhà xuất khẩu khí tự nhiên lớn trong khi Trung Quốc nổi lên với vai trò thị trường tiêu thụ lớn thứ 2 toàn cầu. Trung Quốc đưa khí tự nhiên hóa lỏng vào diện đánh thuế đáp trả.

Nếu thỏa thuận đạt được, các doanh nghiệp khí hóa lỏng của Mỹ sẽ có cơ hội lớn để bùng nổ. Bên cạnh đó, nhu cầu dầu thô từ Trung Quốc cũng khiến cho các doanh nghiệp dầu đá phiến Mỹ yên tâm hơn trong đầu tư khai thác.

Nông sản

Các nhà đầu tư sẽ theo dõi xem liệu Trung Quốc có xóa bỏ các biện pháp đánh thuế trả đũa với các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ, bao gồm đậu nành, ngô, bông và thịt lợn hay không. Các biện pháp đánh thuế của Trung Quốc đã khiến nhiều nông dân Mỹ bị tổn thương và việc dỡ bỏ thuế có thể giúp giải quyết lượng nông sản tồn đọng của Mỹ.

Tuy nhiên, nếu không có thỏa thuận nào đạt được, Trung Quốc sẽ giữ nguyên mức thuế thậm chí hủy một số đơn hàng đậu nành mà họ đặt trong thời gian chiến tranh thương mại ngừng bắn. Điều đó sẽ khiến cho những người nông dân Mỹ gặp khó khăn bởi giá đậu nành xuống quá thấp khi dư thừa nguồn cung.

Thuế ô tô

Sau khi trả đũa bằng mức thuế 25% với xe ô tô nhập khẩu từ Mỹ, Trung Quốc đã tạm đình chỉ nó vào ngày 1/1/2019 khi hai nền kinh tế nỗ lực tìm cách giải quyết những khác biệt về thương mại. Việc Trung Quốc đánh thuế đáp trả khiến hàng loạt thương hiệu như Tesla Inc., BMW AG và Daimler AG bị tổn thương. Doanh số bán ô tô ở Trung Quốc đã giảm trong 6 tháng liên tiếp tính đến tháng 11.

Mở cửa ngân hàng

Trung Quốc đã cam kết mở rộng cửa hơn với các công ty tài chính nước ngoài. Tháng 11/2018, tập đoàn UBS AG đã trở thành công ty đầu tiên liên kết với một doanh nghiệp chứng khoán địa phương của Trung Quốc theo những quy định được nới lỏng trong năm 2018.

JPMorgan Chase & Co. và Nomura Holdings Inc. vẫn đang chờ để được phê duyệt nắm giữ 51% cổ phần trong doanh nghiệp Trung Quốc.