Đề xuất miễn 1.400 tỷ đồng tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước cho 4.000 doanh nghiệp

Theo Luật Tài nguyên nước năm 2012 và Nghị định 82/2017/NĐ-CP quy định về phương pháp tính, mức thu tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước thì kể từ 1/9/2017, hoạt động khai thác tài nguyên nước, ngoài phải nộp các loại thuế, phí theo các luật thuế hiện hành còn phải nộp tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước.

Nếu được thông qua, có 4.000 doanh nghiệp, tổ chức, hộ kinh doanh cá thể sẽ được miễn khoản tiền này từ 150.000 đồng đến 116,334 tỷ đồng.

Miễn tiền cấp quyền cho doanh nghiệp - người dân hưởng lợi

Theo số liệu của Bộ Tài chính, sau gần 3 năm thực hiện Nghị định 82, Bộ TN&MT và các địa phương đã phê duyệt khoảng 4.000 quyết định cấp quyền khai thác tài nguyên nước với tổng số tiền đã vào nộp ngân sách nhà nước (tính đến tháng 6/2020) ước vào khoảng 10.600 tỷ đồng, trong đó 6 tháng đầu năm đã nộp vào ngân sách nhà nước nước 600 tỷ đồng và cả năm 2020 dự kiến sẽ nộp vào ngân sách nhà nước 1.400 tỷ đồng.

Tuy nhiên, trong bối cảnh dịch COVID-19 ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống và hoạt động sản xuất kinh doanh, Bộ TN&MT đề xuất miễn tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước giai đoạn từ ngày 1/1/2020 đến ngày 31/12/2020 đối với các tổ chức, cá nhân thuộc trường hợp phải nộp tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước theo quy định của Luật Tài nguyên nước đã được phê duyệt tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước theo giấy phép khai thác, sử dụng tài nguyên nước có quy định số tiền phải nộp tiền trong năm 2020.

Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà cho rằng, mọi đối tượng chịu tác động của dịch COVID-19 đều được hỗ trợ, cần phải miễn tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước đối với doanh nghiệp khai thác nước để sản xuất, kinh doanh trong năm 2020.

Nếu đề xuất này được Quốc hội thông qua, theo Bộ trưởng Trần Hồng Hà, có 4.000 doanh nghiệp, tổ chức, hộ kinh doanh cá thể sẽ được miễn khoản tiền này từ 150.000 đồng như Công ty TNHH Thái Việt Agri Group (Quảng Nam) đến 116,334 tỷ đồng như trường hợp của Công ty Thủy điện Sơn La.

"Như vậy, việc miễn tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước cho tổ chức, cá nhân trong năm 2020 có tác động trực tiếp đến tổ chức, cá nhân vượt qua khó khăn do tác động của dịch COVID-19 và gián tiếp tác động đến đời sống xã hội như giảm nguy cơ mất việc làm đối với trường hợp doanh nghiệp đình trệ sản xuất. Duy trì lao động, việc làm cho người dân đối với trường hợp tổ chức, doanh nghiệp ổn định được sản xuất", Bộ trưởng Bộ TN&MT nhấn mạnh.

Trên thực tế, tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước là loại tiền gián thu, người sử dụng sau cùng phải trả tiền, theo đó toàn bộ tổ chức, cá nhân sinh sống và hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam là đối tượng phải chi trả tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước. Với đối tượng tác động là toàn xã hội, việc miễn tiền cấp quyền khai thác, sử dụng tài nguyên nước trong năm 2020 sẽ hỗ trợ phần nào cho việc phục hồi kinh tế sau thời gian giãn cách xã hội chống dịch COVID-19.

Mặt khác, tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước, bản chất là khoản thu gián tiếp. Theo quy định thì số tiền này được tính vào giá thành sản xuất của các nhà máy điện, nhà máy nước và được hạch toán vào giá bán điện của các nhà máy điện, giá cung cấp nước sạch của các nhà máy nước. Thực chất các nhà máy điện, nhà máy nước chỉ là người thu hộ từ những người sử dụng điện, sử dụng nước để nộp cho nhà nước.

Công ty Thủy điện Sơn La sẽ được miễn 116,334 tỷ đồng tiền cấp quyền khai thác nước nếu đề xuất được thông qua.

Do đó, tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước đối với sản lượng nước đã khai thác nếu được miễn, không thu khoản tiền này thì thực chất người sử dụng điện, sử dụng nước sẽ không phải nộp chứ không phải các doanh nghiệp sản xuất điện, nước được miễn. Trường hợp nếu tiếp tục thu thì sẽ phải tính toán vào giá điện, giá nước trong năm 2020 và người dùng điện, dùng nước sẽ phải tiếp tục chi trả khoản tiền nêu trên, đồng thời sẽ tạo áp lực lên giá điện, giá nước, tăng chỉ số CPI trong thời gian tới.

Không tác động tiêu cực tới hệ thống pháp luật

Tổng số tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước dự kiến sẽ miễn năm 2020 ước vào khoảng 1.400 tỷ đồng cũng đồng nghĩa với ngân sách nhà nước năm nay sẽ giảm thu tương ứng, trong đó, địa phương bị giảm thu ít nhất là Thừa Thiên - Huế (42 triệu đồng) và nhiều nhất là Sơn La (150 tỷ đồng).

Tuy nhiên, vị Tư lệnh ngành Tài nguyên và Môi trường khẳng định thực hiện chính sách này không có tác động tiêu cực đối với hệ thống pháp luật và không trái với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Khi chính sách được ban hành, việc tính, thẩm định, phê duyệt tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước vẫn thực hiện theo quy định tại Nghị định 82/2017/NĐ-CP và việc miễn tiền cấp quyền không ảnh hưởng đến các quy định này.

"Đối với tổ chức, cá nhân, đây là chính sách có lợi, vì vậy, các tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng nước sẽ tuân thủ và tích cực thi hành. Đồng thời, chính sách này chỉ miễn tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước trong thời hạn từ ngày 01/01/2020 đến hết ngày 31/12/2020 nên cũng không tác động đến hệ thống pháp luật trong trường hợp có sửa đổi trong tương lai", Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết.

Để chính sách có thể đi ngay vào cuộc sống sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết về miễn tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước trong năm 2020, Chính phủ đề xuất, đối với trường hợp đã phê duyệt tiền cấp quyền trước thời điểm Nghị quyết có hiệu lực, cơ quan có thẩm quyền phê duyệt danh sách doanh nghiệp và số tiền được miễn gửi cơ quan thuế địa phương nơi có công trình khai thác nước để thực hiện hoàn hoặc khấu trừ tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước năm 2020.

Đối với trường hợp phê duyệt tiền cấp quyền sau thời điểm Nghị quyết có hiệu lực, cơ quan có thẩm quyền phê duyệt tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước trong đó xác định rõ số tiền của doanh nghiệp được miễn và gửi cơ quan thuế địa phương nơi có công trình khai thác nước để thực hiện.