Động thái chưa từng có tiền lệ: Cuba đánh cược tương lai nông nghiệp vào hạt giống Việt Nam

Đài DW (Đức) ngày 30/7 đưa tin, sau cuộc cách mạng Cuba thành công dưới sự lãnh đạo của lãnh tụ Fidel Castro vào năm 1959, tất cả đất đai thuộc sở hữu nước ngoài ở Cuba đều do nhà nước quản lý.

Nhưng từ năm ngoái, chính phủ Cuba đã có một động thái chưa từng có tiền lệ khi cấp quyền cho một doanh nghiệp nước ngoài canh tác đất nông nghiệp trên các đảo của Cuba.

Doanh nghiệp nước ngoài đầu tiên được ký hợp đồng thuê đất nông nghiệp của Cuba là công ty nông nghiệp tư nhân Agri VMA của Việt Nam, đang trồng lúa gần thị trấn Los Palacios, tỉnh Pinar del Rio, Cuba.

Sản lượng gạo chỉ đáp ứng hơn 11% nhu cầu của Cuba

Theo DW, hợp đồng thuê đất nông nghiệp ký với nhà đầu tư Việt Nam gắn liền với cuộc khủng hoảng kéo dài trong ngành nông nghiệp Cuba.

Ariel Garcia Perez - Tổng giám đốc công ty Empresa Agroindustrial de Granos thuộc sở hữu nhà nước Cuba, quản lý những cánh đồng ở trang trại Cubanacan gần Los Palacios - thừa nhận rằng công ty nông nghiệp của ông hiện đang thiếu các nguồn lực cần thiết cho việc trồng lúa.

"Ý tôi là phân bón, thuốc diệt cỏ, thuốc diệt nấm, thuốc trừ sâu, và cả hạt giống nữa - tất cả đều thiết yếu cho sản xuất lúa gạo", ông nói với phóng viên DW trên một trong những cánh đồng lúa đang được thu hoạch của công ty.

Ông Perez cho biết do thiếu hụt, hiện chỉ có khoảng 6.000 ha ruộng lúa đang được canh tác, trong tổng số khoảng 23.000 ha đất mà công ty quản lý.

Lúa gạo là một trong những lương thực chính của Cuba. Theo số liệu chính thức được tờ báo nhà nước Granma của Cuba công bố gần đây, vào năm ngoái, nước này đã sản xuất khoảng 80.000 tấn gạo, chỉ đáp ứng được hơn 11% nhu cầu trong nước. 6 năm trước, sản lượng từng cao hơn gấp 3 lần. Để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước, Cuba đã phải tăng cường nhập khẩu.

Nguồn lực, chuyên gia kỹ thuật và hạt giống đến từ Việt Nam

DW đưa tin, trong nỗ lực thúc đẩy sản lượng lúa gạo trong nước, chính phủ Cuba đã đề nghị Việt Nam hỗ trợ vì mối quan hệ hữu nghị giữa hai nước, đặc biệt là trong lĩnh vực hợp tác nông nghiệp trong những năm gần đây.

Agri VMA đã mang đến Cuba nguồn lực, chuyên gia kỹ thuật và hạt giống lúa lai được phát triển tại Việt Nam.

Công ty Việt Nam đã trực tiếp tuyển dụng 40 lao động Cuba cho dự án này – cũng là động thái lần đầu tiên diễn ra tại Cuba, quốc gia mà việc làm thường do các cơ quan nhà nước phân công.

Tổng giám đốc Perez cho biết số lao động nông nghiệp còn lại đang được công ty của ông cung cấp. "Là một công ty Cuba, chúng tôi cung cấp dịch vụ cho công ty Việt Nam. Họ trả tiền cho chúng tôi để làm việc trên đồng ruộng, thu hoạch lúa, phơi khô và xay xát."

Kỹ sư nông nghiệp Trần Trọng Đại là một trong sáu chuyên gia Việt Nam tham gia vào dự án này. "Các công nhân Cuba ở đây đang làm việc rất tốt. Nhưng phân bón lại thiếu, nên chúng tôi phải mang theo tất cả", ông nói với DW.

Vụ thu hoạch đầu tiên đầy hứa hẹn

Theo DW, dự án hợp tác nông nghiệp Cuba - Việt Nam bắt đầu vào mùa thu năm ngoái với giai đoạn thử nghiệm trên diện tích 16 ha trồng bằng lúa giống Việt Nam.

Agri VMA đã được cấp cái gọi là quyền hưởng dụng đối với 1.000 ha lúa. Quyền hưởng dụng đề cập đến quyền sử dụng hợp pháp và hưởng lợi ích từ một tài sản, mặc dù quyền sở hữu hợp pháp đối với tài sản đó thuộc về người khác.

Với hơn 900 ha đất canh tác vào năm 2025, kết quả cho đến nay là "đáng khích lệ", Tổng giám đốc Perez cho biết, và cho rằng thành công này chủ yếu là nhờ hạt giống và phân bón Việt Nam.

44 ha đầu tiên của cánh đồng Los Palacios đã cho thu hoạch 296 tấn lúa, đạt năng suất 6,75 tấn/ha, gấp gần 4 lần so với mức 1,7 tấn/ha thu hoạch ở những nơi khác tại Cuba vào năm 2024.

Kỹ sư Đại cho biết năng suất này không chênh lệch nhiều so với mức 8 tấn/ha thường đạt được ở các trang trại quy mô lớn tại Việt Nam. "Chúng tôi muốn đạt năng suất cao hơn nữa ở Cuba, nhưng đây là lần đầu tiên chúng tôi trồng lúa ở đây. Chúng tôi vẫn đang tìm hiểu về đất đai và lượng phân bón cần sử dụng."

Hơn cả một dự án thí điểm?

Lúa thu hoạch thuộc về Agri VMA và nhà nước Cuba mua. Tổng giám đốc Perez lập luận rằng mục tiêu chính là "thay thế hàng nhập khẩu".

"Chúng tôi không cần phải mang gạo từ Việt Nam sang Cuba. Gạo vẫn ở đây, và Cuba mua từ Việt Nam. Như vậy rẻ hơn", ông nói.

Theo tờ Granma, Cuba đã chi hơn 300 triệu USD vào năm ngoái để nhập khẩu gạo, một gánh nặng khổng lồ cho ngân sách nhà nước vốn rất eo hẹp của nước này.

Nhập khẩu gạo không chỉ phát sinh chi phí mua sắm và vận chuyển. Do lệnh cấm vận của Mỹ, thường rất khó tìm được các công ty vận chuyển sẵn sàng giao gạo đến các cảng của Cuba vì họ có nguy cơ bị trừng phạt.

Đối với ông Perez, dự án này hoàn toàn liên quan đến nông nghiệp , với Việt Nam có "nguồn lực và tiềm năng mà chúng ta [người Cuba] phải tận dụng", để tạo ra "tình huống đôi bên cùng có lợi".

Đất nông nghiệp ở Los Palacios đã được cho công ty Việt Nam thuê trong thời hạn 3 năm, ban đầu bao gồm 1.000 ha và dự kiến sẽ mở rộng lên 5.000 ha.

Nhưng ông Perez đã nghĩ xa hơn nhiều, mơ ước về mối quan hệ đối tác với Việt Nam sẽ được "mở rộng sang các tỉnh khác của Cuba".

Theo DW