Giám đốc phân tích BSC lý giải nguyên nhân dòng vốn ngoại "miệt mài" rút khỏi thị trường chứng khoán Việt Nam

Trong bối cảnh nền kinh tế tăng trưởng tích cực, thị trường chứng khoán được nâng hạng, loạt doanh nghiệp đã công bố IPO gắn với niêm yết để có thêm hàng hóa đa dạng trên thị trường.

Trao đổi về vấn đề này trong Talk show Phố Tài chính (The Finance Street Talk Show) trên VTV8, các chuyên gia cho rằng, ngoài gia tăng về số lượng doanh nghiệp lên sàn, việc đa dạng ngành nghề niêm yết cũng như chất lượng doanh nghiệp cần tiếp tục được cải thiện mới có thể thu hút và hấp thụ đuợc dòng vốn mới trong và ngoài nước vào thị trường chứng khoán Việt Nam trong thời gian tới.

BTV Khánh Ly: Như ông cũng đã thấy thị trường chứng khoán đã được nâng hạng và dự báo dòng tiền ngoại sẽ vào Việt Nam. Tuy nhiên, trong những phiên gần đây thị trường có lại nhiều biến động hơn, trong khi đó khối ngoại vẫn bán ròng mạnh, theo ông là vì sao?

TS. Trần Thăng Long, Giám đốc Phân tích, Công ty CP Chứng khoán BIDV (BSC ): Theo một thống kê gần đây khi BSC theo dõi về các quỹ ở thị trường Châu Á phần lớn các quỹ đã đầu tư cổ phiếu niêm yết ở Việt Nam, nhưng tỷ trọng rất thấp, dưới 0,5%.

BSC kỳ vọng rằng khi Việt Nam được nâng hạng lên thị trường chứng khoán mới nổi thứ cấp theo FTSE một cách chính thức, dòng tiền được phân bổ sẽ có tỷ trọng cao hơn vào tháng 9 năm 2026.

Bên cạnh đó sau tháng 9/2026, TTCK Việt Nam sẽ trải qua thời kỳ chuyển đổi, thường là kéo dài từ 6-12 tháng là thời gian để các quỹ đầu tư ghi nhận thông tin quốc gia vừa được nâng hạng như Việt Nam và họ sẽ dần điều chỉnh tỉ lệ của cổ phiếu các quốc gia đó trong rổ chỉ số.

Một điều nhiều NĐT chưa rõ, chính là khi chúng ta được nâng hạng lên thị trường chứng khoán mới nổi, những quỹ trước đây là các quỹ chuyên đầu tư vào thị trường cận biên, cũng sẽ có động thái nhất định trong việc tái cơ cấu lại danh mục và giảm tỷ lệ cổ phiếu Việt Nam. Chính vì vậy, trong ngắn hạn, chúng ta sẽ nhìn thấy các nhà đầu tư nước ngoài bán ròng.

Hơn nữa, xu hướng bán ròng của nhà đầu tư nước ngoài vẫn đang diễn ra trong hai năm gần đây, không chỉ Việt Nam mà ở toàn bộ các quốc gia Châu Á gồm TTCK các quốc gia đường biên và thị trường mới nổi. Tôi đánh giá, từ bây giờ đến khoảng một năm rưỡi đến hai năm nữa, chúng ta sẽ thấy xu hướng mua ròng dần dần quay trở lại khi mặt bằng lãi suất FED giảm dần.

Hiện, dòng tiền vào thị trường không tăng đột biến nhưng vẫn khá dồi dà o, mặc d ù khối ngoại vẫn đang bán ròng, ông lý giải như thế nào về điều này?

TS. Trần Thăng Long: BSC thống kê thanh khoản TTCK trong thời gian gần đây thường xuyên trên 30.000 tỷ đến 40.000 tỷ đồng, có những phiên đến trên 70.000 tỷ đồng. Khi chúng tôi trao đổi điều này với một số nhà đầu tư nước ngoài ở Nhật Bản, Hàn Quốc…họ cũng rất ngạc nhiên, vì thị trường chứng khoán ở một số nước trong khu vực Đông Nam Á như Indonesia, Philippines, Malaysia, Thái Lan…không phải lúc nào cũng có được mức thanh khoản trên 1 tỷ USD/phiên như thế.

Và hiện mức giá trị giao dịch của TTCK Việt Nam đang là mức thanh khoản thuộc loại tốt nhất của khu vực Đông Nam Á. Điều này đã làm thay đổi quan điểm của các nhà đầu tư lớn, trước đây họ cho rằng Việt Nam sẽ nằm ở dưới cùng của Top 05 trong khu vực Đông Nam Á về cả quy mô kinh tế lẫn thị trường chứng khoán.

Nhưng giờ thì chúng ta đang được đánh giá ở Top 01, Top 02 về mức độ mới, thanh khoản và hấp dẫn. Tôi nghĩ mức thanh khoản này đang khá tốt và cho thấy các nhà đầu tư trong nước đang tham gia rất tích cực vào thị trường, không chỉ bởi việc nâng hạng mà quan trọng hơn do kỳ vọng vào tăng trưởng nội tại của nền kinh tế.

Ngoài ra, trong suốt thời gian từ các năm 2021 – 2025, số lượng tài khoản nhà đầu tư chứng khoán Việt Nam tăng khoảng gần gấp ba lần, từ hơn 2 triệu lên gần 11 triệu tài khoản. Và số lượng các tài khoản tư đầu tư vào chứng chỉ quỹ theo cập nhật mới nhất là xấp xỉ 2,5 triệu so với khoảng 11 triệu tài khoản.

Điều này cho thấy nhà đầu tư trong nước đang dần coi thị trường chứng khoán là một kênh đầu tư tương đối nghiêm túc và thiên dần về mặt trung và dài hạn, không chỉ là một kênh ngắn hạn, lướt sóng. Thay vào đó, nhà đầu tư nghĩ đến việc đầu tư dài hạn hơn, tích lũy tài sản nên nguồn lực của nhà đầu tư trong nước tham gia vào thị trường đang dẫn dắt chính.

2024 vừa qua nhà đầu tư nước ngoài bán ròng khoảng 90.000 tỷ đồng và năm nay tính đến hết tháng 9/2025 nhà đầu tư nước ngoài bán ròng khoảng 77.000 tỷ đồng. Chúng ta thấy thanh khoản trong nước vẫn rất tốt và nhà đầu tư trong nước vẫn tin tưởng vào sự tăng trưởng của thị trường cũng như kinh tế Việt Nam trong năm nay và những năm tiếp theo.

Và trong bối cảnh dòng tiền nội vẫn dồi dào, còn dòng vốn ngoại được dự báo sẽ vào lại Việt Nam trong thời gian tới  thị trường chứng khoán cần có những cải thiện như thế nào để hấp thụ được dòng vốn sắp tới?

TS. Trần Thăng Long: Tôi thấy rằng khoảng thời gian FTSE để cho chúng ta có một năm trước khi chính thức nâng hạng và sau đó là thời gian để chuyển đổi cũng là khoảng thời gian dài để tất cả thành viên thị trường có sự chuẩn bị cho việc Việt Nam chính thức lên một không gian mới hơn, lớn hơn cho sự phát triển.

FTSE cũng đã có một số lưu ý liên quan đến các vấn đề như quyền tiếp cận thị trường của các đơn vị cung cấp dịch vụ đầu tư toàn cầu Global Broker, hay việc họ sẽ tiếp tục đưa ra những đánh giá vào tháng 3/2026 để đánh giá lại thị trường Việt Nam…chúng ta thấy rằng các nhà làm chính sách Việt Nam sẽ cần phải tiếp tục hoàn thiện chính sách và cơ chế.

Thứ hai, Chính phủ Việt Nam cũng đưa ra những đề án liên quan mục tiêu phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030 hay các đề án tái cơ cấu nhà đầu tư thị trường, các công ty chứng khoán, các công ty quản lý quỹ, các nhà đầu tư ở Việt Nam. Chính vì vậy, các thành viên trên thị trường cần phải có những bước chuẩn bị cho một thị trường chuyên nghiệp hơn trong thời gian sắp tới.

Đặc biệt, chúng ta phải nâng cao quy mô của các công ty quản lý quỹ trong nước. Đến thời điểm hiện tại, tổng tài sản quản lý của các quỹ mở ở trong nước chưa đến 3 tỷ USD (so với tổng quy mô vốn hóa của riêng sàn HOSE hiện vào khoảng 280 tỷ USD) thì đó là một con số rất nhỏ. Chúng ta cần phải phát triển ngành quỹ mạnh mẽ hơn, dài hạn hơn, đa dạng hơn.

Còn đối các doanh nghiệp, tôi nghĩ đây thực sự là một cơ hội rất lớn và cần phải có sự chuẩn bị tốt để tận dụng được các cơ hội trong một thị trường lớn hơn, thu hút được nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước, từ dó họ có thể huy động được nguồn vốn trung và dài hạn cho hoạt động sản xuất của họ.

Chúng ta cũng biết về cơ cấu thị trường vốn Việt Nam hiện đang phụ thuộc nhiều vào nguồn vốn từ các ngân hàng thương mại. Do đó, các doanh nghiệp cần phải gia tăng phát hành cổ phiếu và trái phiếu nhiều hơn để huy động được nguồn vốn cho đầu tư trung hạn và dài hạn. Hơn nữa, Việt Nam đang hướng tới thúc đẩy kinh tế tăng trưởng mạnh mẽ trong thập kỳ tiếp theo nên càng cần phải gia tăng nguồn lực huy động từ thị trường chứng khoán và thị trường tài chính.

Nói về chất lượng hàng hóa trên sàn niêm yết, hiện nay đang hình thành xu hướng IPO gắn với niêm yết, nhưng làm thế nào để xu hướng này tiếp tục được thúc đẩy, giúp đa dạng hóa hàng hóa và cải thiện chất lượng trên thị trường?

TS. Trần Thăng Long: BSC đã có thời gian dài gắn bó với thị trường chứng khoán, chứng kiến nhiều làn sóng IPO và niêm yết ở những năm trước đây như Vinamilk, FPT, ACV, Vinatex, Vietnam Airlines…Bây giờ, chúng ta thấy rằng cũng đang có đợt sóng IPO mới của những các công ty.

Một điều rất thuận lợi là các thủ tục liên quan đến IPO và niêm yết đã gọn nhẹ hơn nhiều so với trước đây, tiết kiệm được nhiều thời gian cũng như chi phí cho doanh nghiệp. Chúng ta sẽ cần khuyến khích thêm những doanh nghiệp niêm yết mới, đặc biệt là những doanh nghiệp chất lượng, những doanh nghiệp đa dạng ngành nghề.

Hiện tại, các nhóm ngành ngân hàng, bất động sản, chứng khoán đang chiếm tỷ trọng phần lớn trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Chính vì vậy, thị trường muốn phát triển bền vững, cần thêm những doanh nghiệp lớn thuộc những nhóm ngành khác nữa như ngành hàng tiêu dùng, ngành công nghệ thông tin, ngành logistics, ngành liên quan sản xuất công nghiệp…

Từ đó chúng ta mới có thể thu hút được luồng đầu tư dài hạn từ các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam và cũng như tăng quy mô của nhà đầu tư trong nước.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng phải đề cao những chương trình giáo dục tài chính cũng như phổ biến những kiến thức liên quan đến đầu tư cho các nhà đầu tư. Để họ tập trung tài sản vào những kênh đầu tư trung hạn và dài hạn vừa giúp hạn chế rủi ro, giảm nguy cơ lừa đảo tài chính và tạo một vòng quay tốt vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế.

Như vậy theo dự bá o của ông, trong thời gian tới nền kinh tế cũng như thị trường chứng khoán sẽ có diễn biến như thế nào sau một thời gian đã tăng trưởng mạnh mẽ?

TS. Trần Thăng Long: Ở đây tôi muốn đề cập hai khía cạnh.

Thứ nhất về mặt kỹ thuật trong ngắn hạn, trong suốt những chu kỳ tăng trưởng của thị trường thì không thể thiếu những giai đoạn điều chỉnh. Do vậy nên nhà đầu tư dù có lạc quan cũng luôn cần quản trị rủi ro chặt chẽ, bảo vệ danh mục và sẵn sàng trước những biến động thị trường. Tránh các nhóm cổ phiếu tăng nóng, và tìm kiếm cơ hội ở các nhóm cổ phiếu chưa tăng giá, kết hợp với kết quả kinh doanh khả quan.

Thứ hai, thị trường chứng khoán luôn là một bức tranh phản ánh nền kinh tế của một quốc gia và sức khỏe của chính doanh nghiệp ở quốc gia đó. Đầu năm nay, những vấn đề về thuế quan từ phía Hoa Kỳ đã ảnh hưởng rất lớn, nhưng doanh nghiệp Việt Nam trong suốt giai đoạn vừa qua cũng có những sự phục hồi và kết quả kinh doanh quý III phần nào cho thấy có những ngành bị ảnh hưởng nhưng có những ngành không chịu tác động quá nhiều.

Nhiều doanh nghiệp cũng rất linh hoạt, họ đang bắt đầu tìm ra những hướng kinh doanh mới. Trong khi đó, kết quả chung của các doanh nghiệp trên sàn trong 9 tháng vừa qua tốt hơn nhiều so với 9 tháng năm 2024. Thời điểm hiện tại cũng đã gần hết năm 2025 và năm 2025 khả năng rất cao, chúng ta sẽ đạt được kế hoạch tăng trưởng GDP trên 8% như Chính phủ, Quốc hội đề ra.

Đồng thời, rất nhiều dự án trong suốt thời gian vừa qua có vướng mắc về pháp lý, thủ tục, nguồn vốn, giải ngân… nhưng trong quý III cũng có tín hiệu rất vui khi nhiều dự án đã khởi động lại và đón nhận được sự lạc quan hơn của nhà đầu tư trong nước và nước ngoài.

Sang đến năm sau, chúng ta vẫn còn khả năng thúc đẩy các dự án hạ tầng có hiệu quả kinh tế cao, tính lan tỏa cao, tránh các công trình ít hiệu quả. Chính Phủ sẽ cần thúc đẩy có chọn lọc hơn nữa để đóng góp vào tăng trưởng kinh tế gián tiếp mạnh hơn.

Là các thành viên trên thị trường, bên ông sẽ có các chiến lược như thế nào để hỗ trợ cho nhà đầu tư và thúc đẩy cho thị trường phát triển mạnh mẽ và chất lượng trong thời gian tới?

TS. Trần Thăng Long: Từ phía BSC , tôi thấy rằng giai đoạn sắp tới rất quan trọng, không chỉ về thị trường chứng khoán Việt Nam mà còn là với thị trường tài chính Việt Nam nói chung. Đây cũng là năm bản lề cho việc Việt Nam đặt mục tiêu trở thành quốc gia phát triển đến năm 2045.

Chúng tôi những thành viên trên thị trường cũng nhận thức nhiệm vụ rất quan trọng là cầu nối giữa các nhà đầu tư và các doanh nghiệp để làm thế nào tăng cường được nguồn vốn trung và dài hạn cho các doanh nghiệp, đưa vào nền kinh tế. Chúng tôi đang tích cực làm việc với các doanh nghiệp ở sàn OTC, những doanh nghiệp đang chưa cổ phần hóa hoặc chưa chuyển sang những doanh nghiệp đại chúng để chuẩn bị niêm yết.

Thứ hai, chúng tôi cũng đang thuyết phục nhà đầu tư nước ngoài quan tâm đến Việt Nam nhiều hơn. Chúng tôi đã tổ chức nhiều buổi gặp gỡ với nhà đầu tư nước ngoài đang có thiện cảm với TTCK Việt Nam như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Hồng Kông (Trung Quốc), Singapore... Đây cũng là những nhà đầu tư khá quen thuộc với Việt Nam ở mức độ nào đấy, để thuyết phục họ đầu tư nhiều hơn vào Việt Nam, nâng tỷ trọng đầu tư vào Việt Nam trong tương lai cũng như tham gia vào những đợt IPO, huy động vốn, phát hành riêng lẻ cổ phiếu , trái phiếu sắp tới đây của các doanh nghiệp Việt Nam.

Và một điều thứ ba cũng rất quan trọng đó chính là tỉ lệ nhà đầu tư đầu tư thông qua các công ty quản lý quỹ hiện ở mức rất thấp, cần phải đẩy mạnh tỷ lệ này lên để có được nguồn vốn trung và dài hạn cho thị trường. Đây không chỉ là công việc của những người làm quản lý và là công việc của tất cả các thành viên thị trường, trong đó BSC cũng đang rất cố gắng trong việc phát triển nhiều hơn những chương trình đào tạo, cũng như các dịch vụ, sản phẩm, số hóa… để có thể góp phần giúp nhà đầu tư Việt Nam hiểu biết thêm về các kiến thức về tài chính để nhà đầu tư có thể đưa ra những quyết định tài chính tốt, với tầm nhìn đầu tư trung và dài hạn, cũng như  bài bản trên thị trường chứng khoán Việt Nam.