Hà Lan tịch thu, Trung Quốc đáp trả: Cuộc chiến chip cơ bản đẩy ngành công nghiệp ô tô vào thế nguy hiểm

Chip đơn giản nhưng tối quan trọng

Nexperia thuộc sở hữu của công ty Trung Quốc Wingtech. Cuộc khủng hoảng leo thang khi vào tháng 10, chính phủ Hà Lan đã tịch thu quyền kiểm soát Nexperia, viện dẫn những lo ngại về an ninh quốc gia. Hành động này được đưa ra sau khi Hà Lan kích hoạt một luật có từ thời Chiến tranh Lạnh vào tháng 9, giữa lúc lo ngại rằng Wingtech đang có kế hoạch chuyển giao sở hữu trí tuệ sang một công ty khác thuộc sở hữu của họ. Đồng thời, một tòa án Hà Lan cũng đã đình chỉ Giám đốc điều hành Nexperia, nhà sáng lập Wingtech Zhang Xuezhen, với lý do quản lý yếu kém.

Đáp trả lại động thái của Hà Lan , Bắc Kinh đã phong tỏa, không cho các sản phẩm của Nexperia rời khỏi Trung Quốc. Việc này đã làm leo thang căng thẳng và thổi bùng nỗi sợ hãi về một cú sốc chuỗi cung ứng rộng lớn hơn. Kết quả là công ty đã phải thông báo với các nhà sản xuất ô tô rằng họ không thể đảm bảo nguồn cung.

Mặc dù có vẻ đơn giản và không đắt tiền, các con chip của Nexperia lại cực kỳ quan trọng. Nexperia sản xuất hàng tỷ "chip nền tảng" (foundation chip s) — bao gồm bóng bán dẫn (transistors), đi-ốt (diodes) và linh kiện quản lý năng lượng (power management components). Chúng cần thiết cho hầu hết mọi thiết bị sử dụng điện.

Trong xe hơi, các chip này được sử dụng để kết nối ắc quy với động cơ, cho hệ thống đèn và cảm biến, hệ thống phanh, bộ điều khiển túi khí, hệ thống giải trí và cửa sổ điện.

Quá trình sản xuất chip của Nexperia phức tạp về mặt địa lý: chúng được sản xuất ở Châu Âu, sau đó được lắp ráp và kiểm tra tại Trung Quốc, rồi tái xuất khẩu cho khách hàng ở Châu Âu và các nơi khác. Khoảng 70% chip được sản xuất tại Hà Lan được gửi đến Trung Quốc để hoàn thiện và tái xuất khẩu.

Năm ngoái, Nexperia đạt doanh thu 2 tỷ USD. Cuối tháng 10, các nhà sản xuất ô tô lớn như Volkswagen, Nissan Motor và Mercedes-Benz đã đồng loạt báo động về khả năng cắt giảm sản xuất nếu việc xuất khẩu chip của Nexperia bị đình trệ kéo dài. Dù các hãng xe thường có một số kho dự trữ và nhà cung cấp thay thế, việc chuyển đổi nguồn cung cấp chỉ sau một đêm là điều khó khăn. Hiện tại, chuỗi cung ứng của ngành công nghiệp ô tô vẫn đang trong tình trạng bấp bênh.

Cuộc chiến này diễn ra trong bối cảnh các chính phủ phương Tây, bao gồm cả Mỹ, tăng cường giám sát các công ty công nghệ liên kết với Trung Quốc. Mỹ gần đây đã thắt chặt các quy tắc kiểm soát xuất khẩu nhằm hạn chế chuyển giao công nghệ cho các thực thể thuộc sở hữu của Trung Quốc.

Chủ sở hữu của Nexperia, Wingtech, đã bị đưa vào danh sách đen của Mỹ vào tháng 12 năm 2024 vì bị cáo buộc vai trò "hỗ trợ nỗ lực của chính phủ Trung Quốc nhằm giành được các thực thể có khả năng sản xuất chất bán dẫn nhạy cảm".

Xuất hiện dấu hiệu đột phá

Tuy nhiên, những dấu hiệu của một giải pháp đã bắt đầu xuất hiện.

Các cuộc họp đang được tiến hành tại Châu Âu vào Thứ Bảy nhằm tìm cách xoa dịu vấn đề đang leo thang này. Các cơ quan chức năng Trung Quốc và Mỹ dường như đang mở ra một con đường để các hoạt động của Nexperia tại Trung Quốc tiếp tục xuất khẩu các chip ô tô quan trọng.

Cụ thể, báo cáo vào Thứ Sáu cho biết Mỹ đang lên kế hoạch thông báo rằng Nexperia sẽ tiếp tục gửi chip theo một thỏa thuận khung đạt được trong các cuộc đàm phán giữa Tổng thống Donald Trump và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình. Thêm vào đó, vào Thứ Bảy, Trung Quốc cho biết sẽ miễn trừ một số chip Nexperia khỏi lệnh cấm xuất khẩu của mình. Các quan chức Trung Quốc không nêu rõ những miễn trừ này sẽ bao gồm những gì, nhưng Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố: "Chúng tôi sẽ xem xét toàn diện tình hình thực tế của doanh nghiệp và miễn trừ các mặt hàng xuất khẩu đủ điều kiện".

Nếu được hoàn thiện, những miễn trừ này có thể giảm bớt áp lực trước mắt đối với các nhà sản xuất ô tô. Tuy nhiên, tranh chấp rộng hơn về quyền sở hữu, kiểm soát công nghệ và giám sát an ninh vẫn chưa được giải quyết.

Tham khảo: CNBC