'Hạt vàng' từ Campuchia tràn về Việt Nam: Thuế suất 0% tiếp sức cho ngành xuất khẩu tỷ đô

Việt Nam được đánh giá là quốc gia mạnh về xuất khẩu nông sản với những mặt hàng tiêu biểu như cà phê, gạo, hạt tiêu, sắn,… Đáng chú ý, nước ta tiếp tục khẳng định vị thế là quốc gia dẫn đầu thế giới về xuất khẩu điều nhân chế biến, duy trì thành tích này suốt gần hai thập kỷ qua. Tuy nhiên, mặc dù nguồn cung trong nước vẫn dồi dào, ngành điều Việt Nam vẫn phụ thuộc đáng kể vào nguyên liệu nhập khẩu để đảm bảo công suất chế biến và đáp ứng nhu cầu xuất khẩu ngày càng tăng.

Theo số liệu thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan, nhập khẩu hạt điều về Việt Nam trong tháng 5 đạt hơn 283 nghìn tấn với trị giá hơn 434 triệu USD, giảm 41% về lượng và giảm 40,7% về trị giá so với tháng 4 trước đó.

Lũy kế trong 5 tháng đầu năm nước ta đã nhập khẩu hơn 1,3 triệu tấn hạt điều với trị giá hơn 2,07 tỷ USD, tăng 9,1% về lượng và tăng 39,9% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024.

Xét về thị trường, Campuchia là nhà cung cấp hạt điều lớn nhất cho Việt Nam với hơn 873 nghìn tấn, trị giá hơn 1,3 tỷ USD, tăng 15% về lượng và tăng 37% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024. Giá nhập khẩu bình quân cũng tăng trưởng 19%, đạt bình quân 1.517 USD/tấn.

Tanzania là nhà cung cấp đứng thứ 2 với hơn 133 nghìn tấn, trị giá hơn 242 triệu USD, tăng mạnh 93% về lượng và tăng 179% về trị giá so với cùng kỳ năm trước. Giá tăng mạnh 45%, đạt 1.822 USD/tấn.

Đứng thứ 3 trong số các nhà cung cấp hạt điều cho Việt Nam là Nigeria với hơn 69 nghìn tấn, trị giá hơn 106 triệu USD, tăng 67% về lượng và tăng mạnh 138% về trị giá so với cùng kỳ. Giá nhập khẩu cũng tăng mạnh 42%, đạt 1.533 USD/tấn.

Campuchia đóng vai trò quan trọng đối với ngành điều của Việt Nam. Cụ thể, láng giềng Việt Nam có 435.733 ha trồng điều với sản lượng đạt 508.283 tấn (tính đến năm 2022). Cũng trong năm 2022, Campuchia đã xuất khẩu 471.520 tấn hạt điều thô và thu về hơn 1,07 tỷ USD. Trong đó có tới 98,5% sản lượng điều xuất khẩu của Campuchia được bán sang Việt Nam.

Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 40 /2014/TT-BTC hướng dẫn thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt đối với hàng hoá nhập khẩu có xuất xứ từ Vương quốc Campuchia . Theo đó, Thông tư quy định các loại hàng hóa có xuất xứ từ Campuchia nhập khẩu vào Việt Nam được hưởng thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt 0%, cụ thể đối với các mặt hàng:

Dừa, quả hạch Brazil và hạt điều, tươi hoặc khô, đã hoặc chưa bóc vỏ hoặc lột vỏ; Quả chà là, sung, vả, dứa, bơ, ổi, xoài và măng cụt, tươi hoặc khô; Các loại dưa (kể cả dưa hấu) và đu đủ, tươi;

Lúa gạo; Mật thu được từ chiết xuất hoặc tinh chế đường; Sản phẩm từ tinh bột sắn và sản phẩm thay thế chế biến từ tinh bột, ở dạng mảnh, hạt, bột xay, bột rây hay các dạng tương tự;

Như vậy hạt điều nhập khẩu từ Campuchia và các quốc gia ASEAN có thuế nhập khẩu 0%, trong khi nhập từ thị trường ngoài ASEAN có thuế 5%.

Kể từ đầu năm đến nay, giá hạt điều thế giới liên tục leo thang chủ yếu do nguồn cung suy giảm, trong bối cảnh diện tích trồng điều ở nhiều quốc gia đang bị thu hẹp dẫn đến giá nhập khẩu tăng mạnh. Dù vậy, Việt Nam vẫn tăng cường nhập khẩu để duy trì lợi thế là quốc gia chế biến và xuất khẩu điều hàng đầu thế giới.

Năm 2025, Hiệp hội Điều Việt Nam (VINACAS) đặt mục tiêu xuất khẩu hạt điều đạt 4,5 tỷ USD, tăng thêm 130 triệu USD so với năm trước. Để hiện thực hóa tham vọng này, cần tập trung vào ba trụ cột chiến lược: nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hóa thị trường, và tăng cường xúc tiến thương mại.