Hơn 144.000 tỷ đồng từ cổ phần hóa, thoái vốn chảy về “túi tiền” quốc gia

Báo cáo kết quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong năm 2017 trong quản lý, sử dụng vốn và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp cho biết, mặc dù số lượng doanh nghiệp nhà nước thực hiện sắp xếp, cơ cấu lại không nhiều, nhưng các doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa đều có quy mô vốn rất lớn.

Giá trị vốn nhà nước tại các doanh nghiệp cổ phần hóa năm 2017 được xác định lại là 160.083 tỷ đồng, gấp 6,34 lần so với tổng giá trị phần vốn nhà nước cổ phần hóa năm 2016.

Cả nước đã phê duyệt phương án cổ phần hóa 69 doanh nghiệp nhà nước, trong đó có các doanh nghiệp nhà nước quy mô vốn nhà nước rất lớn như Tập đoàn Cao su Việt Nam (38.802 tỷ đồng), các Tổng công ty: Phát điện 3 (26.108 tỷ đồng), Dầu Việt Nam - PV Oil (10.342 tỷ đồng), Điện lực Dầu khí - PV Power (23.418 tỷ đồng), Lọc hóa dầu Bình Sơn - BSR (31.044 tỷ đồng), Đầu tư và Phát triển công nghiệp Becamex (9.878 tỷ đồng), Sông Đà (4.438 tỷ đồng), Lương thực miền Nam (5.380tỷ đồng), Thương mại và Xuất nhập khẩu Thanh Lễ (2.366 tỷ đồng), Thương mại Hà Nội - Hapro (2.155 tỷ đồng), Đầu tư phát triển đô thị và khu công nghiệp - IDICO (2.532 tỷ đồng)...

Trong đó, nhà nước nắm giữ 85.365 tỷ đồng (chiếm 53% tổng vốn điều lệ), bán cho nhà đầu tư chiến lược 50.004 tỷ đồng (chiếm 31%), bán đấu giá công khai 23.758 tỷ đồng (chiếm 15% tổng vốn điều lệ). Đã có 21 doanh nghiệp tiến hành IPO, thu về 5.192,44 tỷ đồng.

Theo báo cáo, tổng thu từ cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, thoái vốn nhà nước nộp vào ngân sách nhà nước năm 2017 là trên 144.577 tỷ đồng gấp 2,41 lần so với chỉ tiêu Quốc hội giao.

Báo cáo cũng chỉ ra những tồn tại, hạn chế như tỷ lệ sở hữu nhà nước trong các doanh nghiệp cổ phần hóa vẫn còn cao. Hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ, chưa phát huy vai trò nòng cốt của doanh nghiệp nhà nước trong khu vực kinh tế Nhà nước; năng suất lao động, hiệu quả sản xuất kinh doanh còn thấp.

Báo cáo dẫn chứng tại Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam có một số khoản đầu tư không được điều tra, khảo sát kỹ dẫn đến lỗ, mất vốn 380,82 tỷ đồng, gồm Công ty Southern Mining Co.,Ltd 77,67 tỷ đồng, Công ty liên doanh khai khoáng Stung Treng 111,95 tỷ đồng; Công ty liên doanh Alumina thăm dò mỏ Bauxite 184,78 tỷ đồng, Công ty TNHH Vinacomin khai thác mỏ muối 37,9 tỷ đồng...

Cũng theo báo cáo, một số bộ, ngành, địa phương còn bị động, chưa quyết liệt, gây ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện kế hoạch sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước của cả nước.

Báo cáo cho biết thêm, việc bàn giao các doanh nghiệp nhà nước đã cổ phần hóa về Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) còn chậm. Năm 2017, SCIC chỉ tiếp nhận có 8 doanh nghiệp trên tổng số 62 doanh nghiệp, còn lại 54 doanh nghiệp chưa được bàn giao

Công tác đăng ký giao dịch, niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán sau cổ phần hóa chưa thực hiện nghiêm túc (có 747 doanh nghiệp chưa đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán), ảnh hưởng đến tính công khai, minh bạch của thị trường cũng như công tác giám sát, đánh giá hiệu quả sản xuất.

Công tác xử lý đối với 12 dự án yếu kém ngành công thương có kết quả bước đầu, nhưng còn nhiều khó khăn. Cụ thể, tới tháng 3/2018 có 6 dự án, nhà máy đang được vận hành sản xuất, kinh doanh nhưng bị thua lỗ (gồm 4 nhà máy sản xuất phân bón, Công ty TNHHMTV Công nghiệp tàu thủy Dung Quất (DQS), Nhà máy thép Việt Trung.

3 dự án đang bị dừng thi công do chi phí tăng cao và thiếu vốn (Dự án sản xuất nhiên liệu sinh học Phú Thọ; Dự án mở rộng giai đoạn 2 Nhà máy gang thép Thái Nguyên; Dự án nhà máy bột giấy Phương Nam); 3 nhà máy đang bị dừng sản xuất do giá thành cao, thua lỗ lớn (Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Dung Quất; Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Bình Phước, Nhà máy sản xuất xơ sợi Đình Vũ).