HoREA đề xuất chuyển mục đích sử dụng đất công để tránh lãng phí

Theo đó, đề xuất nói trên được Hiệp hội bất động sản TP HCM (HoREA) nêu tại nội dung góp ý Dự thảo Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật đất đai 2024 liên quan đến việc đề nghị bổ sung khoản 13a sau khoản 13 Điều 1 Dự thảo Luật bổ sung khoản 5 sau khoản 4 Điều 121 Luật Đất đai 2024 quy định trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất của doanh nghiệp cổ phần hóa từ doanh nghiệp Nhà nước chưa lập phương án sử dụng đất; hoặc phương án sử dụng đất chưa đúng quy định trong giai đoạn 2007-2021.

Cụ thể: “Các trường hợp được áp dụng quy định tại điểm b khoản này đối với các doanh nghiệp nhà nước đã thực hiện cổ phần hoá và đang quản lý sử dụng đất trong giai đoạn từ ngày 01/01/2007 đến ngày 31/12/2021, nhưng tại thời điểm cổ phần hoá chưa lập phương án sử dụng đất hoặc có lập phương án sử dụng đất nhưng chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt hoặc chưa phù hợp với quy định của pháp luật đất đai tại thời điểm cổ phần hoá”.

Về nguyên tắc xử lý, theo HoREA, doanh nghiệp cổ phần hoá có trách nhiệm rà soát, kê khai và đề xuất phương án sử dụng đất theo quy định của Luật này trong thời hạn 24 tháng kể từ ngày Luật này có hiệu lực.

Trường hợp đất đang được doanh nghiệp quản lý, sử dụng nhưng không còn nhu cầu hoặc không phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt thì Nhà nước thu hồi đất theo quy định của Luật này. Trường hợp đất đang được doanh nghiệp quản lý, sử dụng phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và doanh nghiệp có nhu cầu chuyển mục đích sử dụng đất thì được Nhà nước xem xét, giải quyết: Giao đất có thu tiền sử dụng đất; Hoặc cho thuê đất, tùy theo mục đích sử dụng đất được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.

Nêu lý do đề xuất, HoREA cho biết: Thứ nhất , hiện nay, việc giải quyết các thủ tục đất đai của doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa chưa được pháp luật đất đai và pháp luật khác quy định cụ thể, thống nhất, nhiều quy định còn chồng chéo, mâu thuẫn…, dẫn tới việc giải quyết các thủ tục đất đai về gia hạn quyền sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng đất của doanh nghiệp Nhà nước cổ phần hóa còn nhiều khó khăn trong tổ chức thực hiện dẫn tới nhiều khu đất chưa được sử dụng hiệu quả, chủ yếu là do không phù hợp với quy hoạch và chưa xác định rõ “quyền sử dụng đất” của doanh nghiệp Nhà nước cổ phần hóa nên chưa khai thác hết tiềm năng đất đai dẫn đến tình trạng “lãng phí nguồn lực đất đai” và cũng là nguyên nhân dẫn đến “rủi ro pháp lý trong thi hành công vụ” của một số cán bộ, công chức, viên chức Nhà nước trong thời gian qua.

HoREA nhận thấy, do Luật Đất đai 2024 và các Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành chưa quy định cụ thể nên các địa phương còn lúng túng, không dám giải quyết nhu cầu chuyển mục đích sử dụng đất của doanh nghiệp cổ phần hóa từ doanh nghiệp Nhà nước nên quỹ đất này chưa thể đưa vào khai thác, sử dụng hiệu quả được, dẫn đến tình trạng lãng phí nguồn lực đất đai.

“Một thực tế là mục đích sử dụng đất của một số khu đất tại thời điểm cổ phần hóa nay không còn phù hợp với quy hoạch đô thị và nông thôn, nên doanh nghiệp cổ phần hóa từ doanh nghiệp Nhà nước có nhu cầu chuyển mục đích sử dụng đất theo quy hoạch (mới) được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt thì lại khác với phương án sử dụng đất hoặc không có phương án sử dụng đất trước đây, nên có ý kiến cho rằng đây là “đất công” thì phải thu hồi để bán đấu giá, trong lúc việc doanh nghiệp cổ phần hóa từ doanh nghiệp Nhà nước sử dụng đất hoặc chuyển mục đích sử dụng đất đều phải căn cứ vào quy hoạch và phải thực hiện nghĩa vụ nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất cho Nhà nước nên không làm thất thu ngân sách Nhà nước hoặc thất thoát tài sản công là nguồn lực đất đai”, HoREA phân tích.

Thứ hai , việc bổ sung quy định này vào Luật Đất đai sửa đổi nhằm tạo hành lang pháp lý cho cán bộ, công chức, viên chức Nhà nước trong giải quyết thủ tục đất đai, khơi thông nguồn lực đất đai để phát triển kinh tế xã hội, nhất là giúp giải quyết dứt điểm các tồn đọng, vướng mắc về sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng đất của các doanh nghiệp cổ phần hóa từ doanh nghiệp Nhà nước trong giai đoạn lịch sử 2007-2021 và tạo nguồn thu cho ngân sách, thông qua cơ chế truy thu nghĩa vụ tài chính, đồng thời hạn chế tình trạng “xí phần đất công” không thông qua đấu giá, đấu thầu và ổn định tình trạng pháp lý, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của doanh nghiệp cổ phần hóa từ doanh nghiệp Nhà nước đã và đang sử dụng đất phù hợp quy hoạch.

Thứ ba , ngày 05/09/2025, UBND TP HCM đã có Văn bản số 1598/UBND-ĐT gửi Thủ tướng Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và Môi trường “V/v góp ý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai”, tại Mục 3 phần II đã có ý kiến “về sử dụng đất của doanh nghiệp Nhà nước cổ phần hóa” nhằm tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn về thực hiện các quyền của người sử dụng đất, trong đó có chuyển mục đích sử dụng đất phù hợp với quy hoạch của các doanh nghiệp Nhà nước cổ phần hóa để sử dụng đất hiệu quả, tránh lãng phí đất đai và bảo đảm ngân sách Nhà nước thu đúng, thu đủ từ đất.